Czas zwaloryzować kontrakty na śmieci

Branża wodociągowa chce pójść śladem producentów prądu i złożyć wnioski o podwyższenie taryf. To jeden z przykładów jak działa podwyżkowe domino - wzrost kosztów pracy i energii wymusza podwyżki cen produktów i usług. Problem zatacza coraz szersze koło. Rządowi urzędnicy zapowiadają zmianę przepisów, w celu ułatwienia i urealnienia waloryzacji kontraktów publicznych. Ich koszty rosną m.in. z powodu spowodowanych wojną w Ukrainie podwyżek cen surowców energetycznych.

Dotychczas modyfikacji przepisów waloryzacyjnych domagali się przede wszystkim wykonawcy z branży budowlanej. Obecnie liczą na nią także przedsiębiorcy z innych sektorów, np. zajmujący się gospodarką odpadami.

Odbiorcy odpadów negocjują zmiany warunków umów

- Prowadzimy z gminami rozmowy, żeby wypracować rozwiązania, w których umowa nie będzie mocno obciążała kasy samorządu, a nam pozwoli pracować w nowych realiach rynku – twierdzi Piotr Tokarski, rzecznik firmy Remondis.

Negocjacje prowadzi też FBSerwis z grupy Budimex.

- Analizujemy wyniki każdego z kontraktów. W zależności od sytuacji, przygotowujemy wniosek o zmianę umowy lub prowadzimy już rozmowy z zamawiającymi. Szczególnie mocno dotyka nas wzrost cen paliw, przede wszystkim w kontraktach na odbiór odpadów. Liczymy, że planowana ustawa waloryzacyjna ośmieli zamawiających do zmiany umów i poszerzy ich realne możliwości działania. Uważamy, że zamawiający już teraz mają możliwość zmiany wynagrodzenia, przynajmniej w niektórych kontraktach, ale często obawiają się odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych – mówi Karolina Szymczak, członek zarządu i dyrektor działu prawnego w FBSerwis.

W grupie kapitałowej jest duże zróżnicowanie umów pod kątem terminu obowiązywania i podstaw indeksacji.

- W większości przypadków mamy umowy roczne lub dwuletnie. Najstarszą i najdłuższą z obowiązujących umów zawarliśmy w lutym 2019 r. Jej przedmiotem jest odbieranie i przetwarzanie odpadów komunalnych, a termin realizacji upływa w grudniu tego roku. Jeśli chodzi o tę umowę, mamy pewne ograniczone możliwości waloryzacji. W przypadku wzrostu jednego z istotnych czynników wpływających na wzrost kosztów, mamy prawo do wzrostu wynagrodzenia. Mamy też standardowe postanowienia dotyczące jego zmiany, np. w przypadku zwiększenia płacy minimalnej. Realnie jednak może z takiego uprawnienia skorzystać tylko podmiot płacący pracownikom minimalne wynagrodzenie – dodaje Karolina Szymczak.

Dodaje, że w umowach dotyczących odbioru lub odbioru i zagospodarowania odpadów, rzadko określany jest koszyk towarów, na podstawie którego wyliczana jest waloryzacja. To rozwiązanie jest natomiast popularne w branży budowlanej.

Zerwanie kontraktu to ostateczność

Karolina Szymczak ma nadzieję, że mimo rosnących kosztów nie dojdzie do zrywania umów. Jednak przyznaje, że w sytuacji tak zmiennej i niepewnej należy być przygotowanym na każdą ewentualność.

- FBSerwis jest odpowiedzialnym wykonawcą. Zawsze bardzo ostrożnie podchodzimy do opcji wypowiedzenia umowy. Takie rozwiązanie jest dla każdego wykonawcy ostatecznością. Należy przede wszystkim rozmawiać z zamawiającymi. Od strony prawnej, za którą jestem odpowiedzialna, prowadzimy analizy, aby zidentyfikować przepisy, na które możemy się powołać podczas rozmów z zamawiającymi oraz ocenić skuteczność ewentualnego wypowiedzenia lub odstąpienia od realizacji umowy. Przeglądamy też kontrakty pod kątem możliwości wystąpienia z powództwem rebusowym. Wykonawcy z sektora odpadowego, w odróżnieniu od firm z branży budowlanej, rzadko korzystają z tego rozwiązania w przypadku kilkuletnich umów o świadczenie usług – twierdzi Karolina Szymczak.

Powództwo rebusowe wynika z przepisów Kodeksu cywilnego, pozwala na sądowe dochodzenie roszczeń w razie gwałtownego i nieprzewidywalnego wzrostu cen.

Drożyzna doskwiera też firmom komunalnym

Wzrost kosztów wymuszający zmianę wynagrodzeń za kontrakty to temat poruszany nie tylko przez firmy prywatne, ale także komunalne.

- W naszych umowach mamy zapisy waloryzacyjne, ale zazwyczaj wskaźnik indeksacji nie przekracza 1 proc., więc nie pokrywa wzrostu kosztów. Najbardziej doskwierają nam wysokie ceny paliw. W maju przyznaliśmy też podwyżkę pracownikom, ale z powodu inflacji liczymy się z koniecznością kolejnej podwyżki pod koniec tego albo na początku przyszłego roku. W tym roku pewnie sobie poradzimy, ale przyszły będzie trudny, konieczne mogą okazać się rozmowy z gminami na temat warunków kontraktów. Nie mówimy tylko o waloryzacji. Jesteśmy podmiotem komunalnym, więc właściciel ma także inne możliwości, np. dokapitalizowania nas w celu realizacji inwestycji i prowadzenia stabilnej działalności – mówi Jerzy Kurzaj, prezes Miejskiego Zakładu Zieleni, Dróg i Ochrony Środowiska w Kołobrzegu.

Dodaje, że bieżącą działalność i planowanie przyszłej utrudniają nie tylko dynamicznie rosnące ceny, ale także częste zmiany prawa. Gminy i spółki zajmujące się odbiorem oraz przetwarzaniem odpadów muszą spełniać coraz więcej wymogów dotyczących kontroli działalności, segregacji i przetwarzania odpadów itp. W przyszłym roku mają także wejść w życie przepisy dotyczące Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta i systemu kaucyjnego, w ramach którego wiele odpadów, takich jak butelki plastikowe czy puszki konsumenci będą oddawać do sklepów za zwrot kaucji. Budowa systemu może potrwać do 2025 r.

- Przetwarzanie tego typu odpadów jest najbardziej dochodowe. Obecnie realizujemy inwestycję w linię przetwarzania. Nie wiemy jednak czy, ile i jakie odpady będziemy mieć w nowej instalacji za kilka lat, czy będziemy musieli porozumieć się ze sklepami, czy z operatorami systemu, czy i na jakich zasadach będą nam przekazywać odpady. To także utrudnia jakiekolwiek prognozy kosztowe i cenowe – mówi Leszek Kurzaj.