Finlandia zamierza w pełni zrezygnować z używania torów o rosyjskim rozstawie szyn – ogłosiła minister transportu Lulu Ranne podczas spotkania nordyckich ministrów w Helsinkach. – Czy na zawsze chcemy pozostać w Rosji? Nie chcemy – oświadczyła, jasno wskazując kierunek zmian w krajowej infrastrukturze kolejowej.
Dotychczas jedynie planowana linia Rail Nordica, mająca połączyć północną Finlandię ze Szwecją, miała być realizowana w europejskim standardzie torów (1435 mm). Teraz jednak rząd sygnalizuje, że taka transformacja powinna objąć cały kraj. To radykalna zmiana wobec dotychczasowej sytuacji, w której fińska sieć kolejowa opiera się na szerszym (1524 mm) rozstawie torów – pozostałości po czasach, gdy Finlandia była częścią Imperium Rosyjskiego.
Projekt Rail Nordica ma strategiczne znaczenie – służy nie tylko poprawie logistyki i transportu cywilnego, ale również wzmocnieniu mobilności wojskowej i bezpieczeństwa dostaw w regionie nordyckim. Na jego wstępne planowanie rząd przeznaczył już 20 mln euro, a całkowity koszt budowy nowej trasy ma sięgnąć miliardów euro.
Zmiana rozstawu torów w całym kraju będzie jednak przedsięwzięciem ogromnym – nie tylko kosztownym, ale także logistycznie skomplikowanym. Mimo to, sygnał wysłany przez fińską minister oznacza, że Helsinki są gotowe na głęboką modernizację swojej infrastruktury w zgodzie ze standardami Unii Europejskiej – i na symboliczne zerwanie z postsowieckim dziedzictwem.
Celem projektu jest poprowadzenie linii kolejowej nad Zatoką Botnicką, łączącej fińskie Oulu, Rovaniemi oraz port w Kemi ze szwedzkim Haparanda nad graniczną rzeką Torne, a stamtąd do górniczego ośrodka w Kirunie i następnie do norweskiego portu w Narwiku. Inwestycja – podkreślają władze – jest ważna z punktu widzenia fińskich sił zbrojnych i NATO. W Laponii w rejonie Rovaniemi znajduje się baza wojskowa oraz poligon.
Podczas spotkania w Helsinkach ministrowie transportu państw nordyckich, wydali wspólne oświadczenie, stwierdzając, że "mobilność wojskowa, gotowość cywilna i bezpieczeństwo dostaw mają duże znaczenie w kontekście opracowywania przez kraje wspólnej strategii dotyczącej systemów transportowych".
Według minister Ranne budowa linii kolejowej według europejskich standardów i włączenie jej do programu Transeuropejskiej Sieci Kolejowej (TEN-T) nie może ograniczyć się tylko do północy Finlandii, ale powinna objąć także południową części kraju, tym bardziej, że – jak podkreśliła – w krajach bałtyckich Rail Baltica (trasa kolei dużych prędkości od estońskiego Tallinna przez Rygę do granicy Polski) powstaje według europejskich norm.
Z przygotowanej w 2023 r. przez resort transportu analizy wynika, że przebudowa wszystkich linii kolejowych w Finlandii na europejski rozstaw szyn (1435 mm) przyniosłaby "więcej szkód niż pożytku", a koszty przedsięwzięcia byłyby "zbyt duże".
Całkowita długość sieci kolejowej w Finlandii wynosi prawie 6 tys. km, z czego ponad połowa jest zelektryfikowana.