Nieuczciwa konkurencja byłych menedżerów, czyli jak nie dać się ograć

Sukces działalności dzisiejszych przedsiębiorstw opiera się na relacjach z klientami. Na jakość relacji wpływa świadomość potrzeb klienta. Ta wynika z wiedzy i doświadczenia, zgromadzonych podczas współpracy z klientem.

Ważny pracownik potencjalnym konkurentem

Relacje z klientem w imieniu przedsiębiorstwa budują menedżerowie i pracownicy. Mają też dostęp do wszystkich wrażliwych informacji, składających się na obraz i historię współpracy z klientem. A kiedy z firmy odchodzą, często zabierają ze sobą istotnych klientów. Nierzadko, aby zachęcić ich do współpracy „w nowej formule” wykorzystują informacje, pozyskane u dotychczasowego pracodawcy. Do odejścia przygotowują się dużo wcześniej, zbierając i kopiując przydatne w przyszłości informacje. Zdarza się, że zniechęcają klientów do współpracy ze swoją dotychczasową firmą, używając nie zawsze prawdziwej narracji. Przejmują także najbardziej cennych pracowników.

Informacja kluczem do „ sukcesu”

Praktyki te opierają się na wykorzystaniu wiedzy zdobytej w przedsiębiorstwie. Mogą stanowić delikty nieuczciwej konkurencji, które podlegają sankcjom wskazanym w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Weź udział w konferencji online “Nieuczciwa konkurencja ze strony byłych menedżerów”, 15 września >>

Czy można praktykom takim przeciwdziałać, a gdy już się wydarzą – skutecznie z nimi walczyć? Można. Są jednak dwa istotne warunki. Informacje istotne gospodarczo trzeba chronić i dawać wyraźny sygnał, że nie można ich wykorzystywać poza przedsiębiorstwem. Należy podjąć widoczne i jednoznaczne działania w celu zachowania informacji w poufności. To po pierwsze. Po drugie, należy monitorować (oczywiście w granicach dopuszczalnych prawem) działania współpracowników na informacjach. Po to, aby odpowiednio wcześnie wykryć działania, które są ukierunkowane na przejęcie (inaczej kradzież) informacji. Nie daje to 100% gwarancji sukcesu, ale znacząco zwiększa szanse na zachowanie integralności biznesu, gdy dotychczasowi menedżerowie stają się naszą konkurencją.

Informacja przedsiębiorstwa a wiedza i doświadczenie pracownika

Jak powiedział Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń, wiedza i doświadczenie pracownika zdobyta przez niego podczas zatrudnienia stanowi jego dobro osobiste, którym ten może swobodnie dysponować. Wiedza i doświadczenie to coś co pracownik ma „w głowie”. To inaczej jego umiejętności. Umiejętnością może być np. znajomość technik marketingowych, albo znajomość specyfiki funkcjonowania rynku czarterów lotniczych w Polsce. Czym innym są skonkretyzowane i szczegółowe informacje, związane z funkcjonowaniem konkretnego przedsiębiorstwa - korzystanie z nich zwykle wymaga posiłkowania się dokumentem czy innym nośnikiem treści. Do takich informacji należą np. historyczne i aktualne warunki współpracy z konkretnym klientem (informacje handlowe), czy np. skład kleju do różnych gatunków drewna (informacje technologiczne), albo informacje na temat nowego rozwijanego w przedsiębiorstwie produktu. Korzystanie z tej drugiej kategorii można monopolizować jako tajemnicę przedsiębiorstwa. Tajemnica przedsiębiorstwa nie może być wykorzystywana poza przedsiębiorstwem.

Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok SN z dnia 3 października 2000 r., sygn. I CKN 304/00, gdzie Sąd powiedział: „(…) wiedza, doświadczenia i umiejętności zdobyte przez pracownika podczas zatrudnienia nie korzystają z ustawowej ochrony na rzecz przedsiębiorstwa, chociaż - ze względu na zasadę swobody umów - należy dopuścić możliwość zawarcia przez strony (pracodawcę i pracownika) porozumienia zawierającego klauzulę ograniczającą posługiwanie się tą wiedzą w celach konkurencyjnych po ustaniu zatrudnienia.”

Odpowiednie działania ochronne czyli jakie?

Aby powołać się na ochronę swoich tajemnic, przedsiębiorca musi wykazać, że podjął należyte działania (działania „z zachowaniem należytej staranności”) w celu ochrony swoich informacji. To działania, które wykazują realny oraz jednoznaczny zamiar przedsiębiorcy do zachowania konkretnych informacji w poufności. Czyli dokładne określenie katalogu informacji objętych poufnością (nie wystarczy używanie ogólnych określeń), poinformowanie osób, którym przekazuje się informacje, o ich poufnym charakterze oraz zobowiązanie tych osób do zachowania poufności (chodzi o precyzyjny i konkretny komunikat). Bardzo ważne jest stosowanie zabezpieczeń technicznych, chroniących przed dostępem do informacji ze strony osób trzecich. Trudno dziś wyobrazić sobie skuteczną ochronę bez zabezpieczeń IT, dzięki którym będziemy mieć ponadto możliwość wykrycia bezprawnych operacji na poufnych informacjach w firmie (np. kopiowanie za zewnętrzne nośniki).

Uprawdopodobnienie drogą do zastopowania bezprawnych działań

Kluczowe w sprawach nieuczciwej konkurencji jest stosowanie tymczasowych narzędzi ochrony. Chodzi o zabezpieczenie roszczenia poprzez zakazanie bezprawnych działań na czas procesu. Zabezpieczenie takie może dotyczyć różnych deliktów: wykorzystywania tajemnic przedsiębiorstwa, rozpowszechniania nieprawdziwych informacji o przedsiębiorstwie, nakłania klientów do rozwiązania umów, czy pracowników do ich niewłaściwego wykonywania. Warunkiem jest uprawdopodobnienie roszczenia, czyli przedstawienie wiarygodnych dowodów, że naruszenie ma miejsce. Na takie uwiarygodnienie będą się składać zarówno dowody wskazujące na ochronę tajemnic, jak i na ich bezprawne wykorzystanie przez byłych pracowników.

Autor: Aneta Pankowska, radca prawny, partner, kancelaria RKKW - KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy

Więcej informacji na temat walki z nieuczciwą konkurencją ze strony byłych menedżerów uzyskasz podczas konferencji “Pulsu Biznesu”. Jednym z prelegentów będzie autorka artykułu. Sprawdź program >>