Rozliczanie transakcji łańcuchowych sprawia podatnikom wiele problemów. Kolejnych może przysporzyć najnowszy wyrok TSUE.
Transakcje łańcuchowe to takie, w których dochodzi do kilku
następujących po sobie dostaw tego samego towaru, ale w ramach jednego
transportu. Przykładowo: przedsiębiorstwo z Polski sprzedaje towar
na rzecz podmiotu z Hiszpanii, który odsprzedaje towar na rzecz
kontrahenta z Niemiec, przy czym towar jest transportowany bezpośrednio
z Polski do Niemiec przez niemieckiego kontrahenta.
Z jednej strony taka transakcja wpływa na zoptymalizowanie łańcucha
dostaw, z drugiej zaś — może komplikować rozliczenia na potrzeby VAT. W
takim przypadku zastosowanie znajdują bowiem przepisy szczególne.
Zgodnie z nimi transport można przypisać tylko jednej dostawie. Oznacza
to, że mimo iż każda z dostaw odbywa się między podatnikami z różnych
państw UE, tylko jedna z nich może być uznana za transakcję
wewnątrzwspólnotową. Pozostałe stanowią opodatkowane VAT dostawy krajowe.
O tym, której dostawie należy przypisać transport, decydują ustalenia
poczynione pomiędzy uczestnikami łańcucha, dotyczące m.in. organizacji
transportu towarów. Co jednak w sytuacji, gdy poszczególne
podmioty nie mają świadomości uczestniczenia w łańcuchu dostaw lub ze
względu na tajemnicę handlową nie mogą poznać szczegółów dotyczących
przebiegu transakcji? W wyroku z 21 lutego 2018 r. (C-628/16) TSUE
wskazał, że nieznajomość pełnego łańcucha dostaw nie może być argumentem
chroniącym przed negatywnymi skutkami błędnej klasyfikacji transakcji
dla potrzeb VAT. Co to oznacza dla dostawcy? W przypadku, gdy
nieświadomy łańcuchowego charakteru transakcji sprzedawca nieprawidłowo
wykaże wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WDT) z zastosowaniem stawki
VAT 0 proc., po jego stronie może powstać zaległość podatkowa, którą
będzie zobowiązany zapłacić wraz z odsetkami za zwłokę. Będzie tak, gdy
okaże się, że uczestniczył on w transakcji łańcuchowej, a dostawie nie
jest przypisany transport towarów. W konsekwencji transakcja została
błędne zakwalifikowana jako wewnątrzwspólnotowa, podczas gdy w istocie
stanowiła sprzedaż krajową opodatkowaną VAT.
Nieświadomość uczestnictwa w transakcji łańcuchowej nie uchroni
również nabywcy. Jak bowiem wskazał TSUE, nie ma on prawa
do odliczenia VAT z faktury dokumentującej transakcję błędnie
zakwalifikowaną przez dostawcę jako sprzedaż krajową, podczas gdy w
rzeczywistości stanowi dostawę wewnątrzwspólnotową. W takim przypadku,
nawet jeżeli dostawca skoryguje fakturę i zwróci niesłusznie zapłacony
VAT — co w praktyce nie zawsze jest możliwe — nabywca poniesie koszt
odsetek od zaległości podatkowej.
Bardzo ważne jest zatem określenie drogi, jaką pokonuje towar, zanim
trafi do ostatecznego nabywcy. W tym celu sprzedawcy powinni
szczegółowo badać przebieg łańcucha dostaw, najlepiej już na etapie
zamówienia. Tylko takie postępowanie pozwoli na uniknięcie negatywnych
konsekwencji w VAT. © Ⓟ
© ℗
Podpis: Lidia Adamek - Baczyńska - doradca podatkowy, Doradztwo Podatkowe WTS & SAJA, Olga Palczewska - senior consultant, Doradztwo Podatkowe WTS & SAJA