Od „ciułaczy” do królów życia. 25 lat finansów osobistych Polaków

Od „ciułaczy” do królów życia.
25 lat finansów osobistych Polaków

Poziom dochodów i sytuacja materialna Polaków w ciągu ćwierć wieku poprawiły się. Rozwój i powszechność usług internetowych diametralnie odmieniły sposób, w jaki dokonujemy płatności, czy kontrolujemy stan finansów. Czy istotnie natomiast zmieniły się nasze zachowania ekonomiczne, np. skłonność do oszczędzania?

SpotData i Provident przygotowały raport „W kierunku nowego stylu życia. 25 lat finansów Polaków”. Publikacja powstała na podstawie własnych badań, analizy publikacji gazet ekonomicznych oraz danych ośrodków badawczych, takich jak CBOS i GUS, a także najważniejszych analiz światowych na przestrzeni ostatnich 25 lat. Autorzy raportu podjęli próbę odpowiedzi na pytania o nastawienie Polaków do kredytów i pożyczek, inwestowania, konsumpcji oraz jak te zachowania różnią Polaków w zależności od ich wieku lub miejsca zamieszkania.

Zasada ograniczonego zaufania

W 1997 roku Polacy nie korzystali powszechnie nie tylko z bankowości elektronicznej, która dopiero stawiała pierwsze kroki w naszym kraju. Często nie posiadali wcale konta w banku. W dużych miastach pieniądze w przysłowiowej skarpecie trzymał co piąty mieszkaniec. W mniejszych miejscowościach odsetek ten był nawet wyższy. Usługi bankowe nie cieszyły się zaufaniem naszych rodaków, a i samo korzystanie z nich nie należało do najwygodniejszych. Wszelkie transakcje wymagały wizyty w placówkach, co koniec końców zabierało czas i… nerwy. Sytuacje odmieniła dopiero większa dostępność bankomatów, z których klienci mogli znacznie szybciej uzyskać upragnioną gotówkę.

Katarzyna Szerling, Provident

"Kluczowe jest umiejętne powiązanie procesów zdalnych z obsługą opartą o doświadczonego doradcę. Są sprawy, gdy klient czuje potrzebę spotkania z konsultantem"

Z fabryk do biur

Zmiany w finansach Polaków szły w parze z przemianami struktury gospodarki. W ciągu ćwierć wieku nasze społeczeństwo z przemysłowego i rolniczego stało się usługowe. Polacy ze wsi i małych miasteczek ruszyli do wielkich miast. W ciągu 25 lat odsetek osób pracujących w usługach skoczył z 40 do 60 proc.

Pracujący wg działów gospodarki

Królowie życia

W porównaniu z końcówką lat 90-tych Polacy dziś czują się zamożniejsi i bardziej zadowoleni z życia. W porównaniu z 1997 rokiem liczba Polaków, którzy widzą siebie w środku drabiny społecznej, nie zmieniła się (wynosi 54 proc). Znacznie spadła za to liczba ludzi żyjących biednie i skromnie, a wzrosła liczba żyjących dobrze i bardzo dobrze.

Które z wymienionych określeń najlepiej charakteryzuje sposób gospodarowania pieniędzmi w gospodarstwie domowym?

Wzrost zamożności Polaków przełożył się na zmiany w konsumpcji. Zasobniejszy portfel oznacza, że Polacy mniejszą część swoich wydatków przeznaczają na artykuły i usługi pierwszej potrzeby, takich jak żywność, odzież, media, czy wyprawki szkolne dla dzieci. Mogą za to więcej wydać na przyjemności i poprawę standardu życia. W ciągu ostatnich 25 lat dla wielu z nas częstą formą spędzania wolnego czasu stało się wyjście do restauracji i kina. Obecnie już co trzeci z nas wakacje spędza za granicą.

Czy w mijającym roku Polacy przynajmniej raz...

Rozbudzonemu apetytowi na konsumpcję pod koniec lat 90-tych towarzyszył boom kredytowy. Nowe telewizory, wieże hi-fi, roboty kuchenne i wycieczki zagraniczne Polacy chętnie kupowali na raty. W 1997 r. aż 1/3 Polaków wzięła pożyczkę od znajomych. W 2021 r. był to zaledwie co dziesiąty Polak. Spadek odsetka zadłużających się wśród znajomych może także świadczyć o rozwoju systemu finansowego. W 1997 r. dostęp do kredytów i pożyczek był trudniejszy niż dzisiaj. Dziś jednak odsetek pożyczek Polaków spada na rzecz kredytów hipotecznych, co charakteryzuje społeczeństwa zachodnie.

Katarzyna Szerling, Provident

"Obserwujemy ogromną zmianę w obszarze celu, na który nasi klienci pożyczają pieniądze. Polacy częściej dziś finansują swój rozwój, przyjemności, podróże, czy remonty"

Niechęć do wyrzeczeń i ryzyka

Polacy mają coraz więcej pieniędzy i nie boją się ich wydawać. Pomimo poprawy sytuacji materialnej, przez 25 lat nie zwiększyła się natomiast liczba naszych rodaków posiadających oszczędności. Wzrosła za to liczba osób posiadających znaczne zgromadzone środki finansowe. Polacy posiadali i posiadają bardzo mały majątek w porównaniu ze społeczeństwami innych krajów Unii Europejskiej. Przeciętny Polak posiada płynne aktywa finansowe (gotówkę, rachunki, depozyty, akcje, obligacje i fundusze inwestycyjne) na poziomie 7 tys. euro. W tym samym czasie aktywa przeciętnego Czecha to 20 tys. euro, a Niemca 79 tys. euro.

Większość pieniędzy gromadzimy nadal na kontach oszczędnościowych. W 2020 roku fundusze inwestycyjne, akcje i obligacje odpowiadały za ok. jedną czwartą zasobów finansowych Polaków. Niechęć do oszczędzania i inwestowania wydaje się więc być ponadczasowym trendem.

Jak długo był(a)by Pan(i) w stanie żyć ze zgromadzonych pieniędzy oszczędności, nie obniżając dotychczasowego poziomu życia?

prof. Agata Gąsiorowska, SWPS

"Oszczędzanie to nawyk ekonomiczny, którego musimy sami się nauczyć, albo ktoś musi nas tego nauczyć. Gdybyśmy mieli dobre systemy wspomagające oszczędzanie emerytalne w naszym kraju, jest bardzo prawdopodobne, że oszczędzalibyśmy więcej"

Partnerem materiału jest Provident

Provident to międzynarodowa instytucja finansowa, należąca do brytyjskiej firmy International Personal Finance, notowanej na giełdzie w Londynie. W Polsce działa już od 25 lat i jest liderem rynku pożyczek gotówkowych. Model biznesowy firmy opiera się na relacjach z klientem i dostarczaniu im prostych oraz rzetelnych produktów finansowych. Indywidualne oczekiwania, ale także rozwój nowych technologii sprawiają, że firma stale dopasowuje portfolio swoich produktów do potrzeb klientów. Obecnie oferuje im również pożyczki online oraz - we współpracy z UNIQA - ubezpieczenia.

Będąc jednym z wiodących podmiotów na rynku finansowym oraz jednym z największych pracodawców, Provident na bieżąco odpowiada na dokonujące się przemiany pokoleniowe. Z sukcesem tworzy przyjazne miejsce pracy, spełniające oczekiwania kolejnych generacji, czego potwierdzeniem są zdobywane od wielu lat nagrody „Top Employer” czy wyróżnienie „Pracuję, bo lubię”. By zadbać o rozwój biznesowy studentek, prezes firmy Agnieszka Kłos-Siddiqui zaangażowała się w platformę mentoringową Pracodawców RP „Kierunek: Kobieta Biznesu”.

W 2021 roku Provident zaprezentował czwarty raport społeczny, w którym podsumowane zostały działania firmy w latach 2019-2020. Provident jest jedyną firmą pożyczkową, która przygotowuje raport CSR. Za lata 2014, 2015 oraz 2017, 2018 i 2019 otrzymał tytuł „Etyczna Firma” przyznawany przez redakcję dziennika „Puls Biznesu”, a w roku 2020 tytuł Super Etycznej Firmy. W 2015 roku, będąc jednym z największych reklamodawców sektora finansowego, Provident został sygnatariuszem Rady Reklamy. Firma dziewięciokrotnie została wyróżniona certyfikatem Top Employer (w latach 2013-2021).

Od „ciułaczy” do królów życia.25 lat finansów osobistych Polaków