W połowie roku wprowadzono dobrowolne stosowanie rozliczeń VAT w systemie split payment. Przedsiębiorcy mogą otworzyć specjalny rachunek podatkowy, na który przeleją daninę dla fiskusa. Pieniądze są na nim zamrożone do czasu sprawdzenia rozliczeń i uwolnienia płatności przez skarbówkę.
System powoduje sporo zamieszania, zwłaszcza w branży budowlanej. Działający w niej przedsiębiorcy niechętnie wdrażają nowy model, bojąc się, że stosowanie split paymentu osłabi — i tak kiepską — płynność finansową. Filip Świtała, wiceminister finansów, w odpowiedzi na pytania posła Andrzeja Maciejewskiego z Kukiz15 podkreśla jednak, że urzędnicy fiskusa szybko podejmują decyzję, by bez potrzeby nie blokować na rachunkach VAT pieniędzy podatników. Zapowiada również liczne zmiany, dzięki którym stosowanie split payment dla budowlanki ma być mniej dotkliwe.
Daniny z konta
„Najważniejszą zmianą, z punktu widzenia płynności finansowej podatników jest dopuszczenie możliwości regulowania środkami zgromadzonymi na rachunku VAT innych należności budżetowych” — napisał Filip Świtała.
Jakub Chojnacki, członek zarządu ds. finansowych grupy PORR podkreśla, że nieco poprawi to sytuację firm z branży, ale nie zniweluje w pełni negatywnego wpływu na płynność podmiotów. Branżowi analitycy liczą na to, że lista budżetowych danin, które będzie można zapłacić z konta VAT, będzie długa.
— Mam nadzieję, że pieniądze, które obecnie zalegają na rachunkach VAT, będą mogły zostać wykorzystane nie tylko do zapłaty innych zobowiązań podatkowych, ale także różnych danin publicznych, na przykład wobec ZUS — mówi Rafał Bałdys-Rembowski, analityk Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa.
MF nie precyzuje na razie, jakie należności budżetowe będą regulowane w rachunku VAT.
Lepszy dobrowolny
Ewa Bujalska, doradca podatkowy Echo Investment podkreśla, że obecnie split payment nie jest obligatoryjny, więc niewiele podmiotów z niego korzysta. Nie wpływa to więc na zatory płatnicze na rynku nieruchomości. Jednak w przyszłym roku możliwe jest wprowadzenie obowiązkowych podzielonych płatności, przynajmniej w branżach popularnych wśród oszustów podatkowych. Za taką uchodzi budowlanka. Jeśli system stanie się obowiązkowy, płynność podmiotów może się pogorszyć i pojawią się zatory. Zdaniem Ewy Bujalskiej proponowana przez MF możliwość regulowania zobowiązań budżetowych z utworzonego specjalnie na potrzeby rozliczeń w split paymencie rachunku VAT, złagodzi problemy z płynnością i zatorami.
Jakub Chojnacki podkreśla natomiast, że niezależnie od propozycji resortu finansów, łagodzących negatywny wpływ split paymentu na rynek, obecnie wprowadzenie go jako obowiązkowego systemu będzie niekorzystne. Podkreśla, że firmy budowlane realizują wiele kontraktów, wymagających dużego zaangażowania finansowego. Równocześnie wzrost cen materiałów i robocizny obniżył rentowość wielu umów. Przyznaje więc, że najpierw trzeba rozwiązać problem waloryzacji bieżących i nowych kontraktów, a dopiero później, stopniowo wdrażać obowiązkowy split payment.
Nowe rachunki
Resort finansów proponuje zmiany podatkowe, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie nie tylko wykonawców budowlanych, ale całego rynku nieruchomości. Filip Świtała informuje, że analizowana jest możliwość objęcia mechanizmem podzielonej płatności rachunków powierniczych.
— Będzie to korzystne dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, które na przykład kupują mieszkania w celu prowadzenia działalności gospodarczej lub na siedzibę. Pytają nas o możliwość rozliczania się w split paymencie, ale aktualne przepisy tego nie przewidują — mówi Ewa Bujalska.
Jeśli taki nabywca chce skorzystać ze split paymentu, musi dokonać wpłaty na rachunek bieżący dewelopera.
— Rozmawialiśmy z przedstawicielami Ministerstwa Finansów o możliwości rozszerzenia split paymentu także na specjalne rachunki, zastrzeżone czy depozytowe. Wyeliminowałoby to sankcję VAT w przypadku zakwestionowania sposobu opodatkowana transakcji, na przykład poprzez uznanie że zakupiona nieruchomość nie podlega VAT tylko PCC — dodaje Ewa Bujalska.
Podaje przykład w którym podmiot kupujący na rynku nieruchomość obciążoną hipoteką, zobowiązuje sprzedawcę do jej zwolnienia, by transakcja mogła być sfinalizowana. Sprzedawca chce jednak się zabezpieczyć prosząc o wpłatę części ceny na specjalny rachunek. Na podstawie obecnych przepisów wpłata na rachunek specjalny — na przykład konto depozytowe prowadzone przez notariusza — wyłącza możliwość zastosowania split paymentu. Zdaniem Ewy Bujalskiej, system podzielonej płatności byłby korzystny dla wykonania takiej operacji, bo w razie problemów z rozliczeniem transakcji, zwolni on kupującego z ewentualnych sankcji VAT. Przedstawiciele innych firm twierdzą natomiast, że zapowiedź resortu finansów potęguje zamieszanie na rynku, wywołane m.in. planami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) dotyczącymi likwidacji rachunków powierniczych.
— Objęcie podzieloną płatnością rachunków powierniczych wpłynie na branżę deweloperską. Już obecnie prowadzona jest żywa dyskusja o zmianie ustawy deweloperskiej, podczas której rozpatrywany jest wniosek UOKiK o likwidację otwartych rachunków powierniczych. Każda ingerencja w możliwość pozyskiwania finansowania działalności deweloperskiej czy dysponowania wpłaconymi pieniędzmi stanowi wyzwanie dla deweloperów — przy czym skalę problemów wynikających z prezentowanego pomysłu trudno obecnie przewidzieć — mówi Mateusz Bromboszcz, wiceprezes ATAL.
Podatki i waluty
Istotną zmianą proponowaną przez resort finansów będzie też możliwość rozliczania VAT w modelu split payment w transakcjach walutowych. Ewa Bujalska pozytywnie ją ocenia. Często zdarza się rozliczanie czynszów w euro, na przykład w umowach dotyczących wynajmu powierzchni w centrach handlowych. Podmioty rozliczające się w ten sposób, chcąc skorzystać ze split paymentu, musiałyby zamiast w euro płacić w złotych. Zmiany proponowane przez MF pozwolą im utrzymać płatności walutowe. Mogą się jednak wówczas pojawić problemy z różnicami w kwotach VAT u wystawcy i odbiorcy wynikające z różnicy między kursem waluty z dnia obowiązku podatkowego a kursem z dnia zapłaty VAT w innej walucie. MF wprowadzając nowe przepisy powinno wyeliminować to ryzyko.