Od stycznia 2023 r. obowiązują znowelizowane przepisy prawa konsumenckiego, które wdrażają dyrektywy unijne: Omnibus, towarową i cyfrową.
– Celem zmian jest przede wszystkim dostosowanie przepisów chroniących konsumentów do dynamicznie rozwijającego się świata cyfrowego. Coraz częściej robimy zakupy on-line, korzystamy z treści i usług cyfrowych, zawieramy przez internet umowy, za które płacimy naszymi danymi. We wszystkich tych sytuacjach konieczne jest zapewnienie konsumentom wysokiego poziomu ochrony – mówi Tomasz Chróstny, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Nowa odpowiedzialność
Po zmianach przepisy kodeksu cywilnego dotyczące rękojmi za wady towaru przestały mieć zastosowanie w sprzedaży konsumenckiej. W to miejsce pojawiła się nowa instytucja - odpowiedzialność firmy za niezgodność towaru z umową. Jednocześnie ustawa objęła tą instytucją więcej grup.
– Reżim odpowiedzialności za niezgodność towaru z umową został rozszerzony w pełnym zakresie na kategorię przedsiębiorców, którym ustawodawca przyznał prawa konsumenta, tj. osób fizycznych zawierających umowę bezpośrednio związaną z ich działalnością gospodarczą, gdy z treści umowy wynika, że nie ma ona dla takiej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu jej działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o CEiDG. Tym samym, uprawnienia konsumenta zawarte w ustawie przysługiwać będą również np. osobie prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą w postaci biura księgowego, zawierającej umowę sprzedaży ekspresu do kawy na potrzeby pracowników – mówi Olga Gerlich, senior associate z kancelarii Wolf Theiss.
W zmienionych przepisach zamiast pojęcia rzeczy pojawia się termin towar, który definiowany jest jako „rzecz ruchoma, a także woda, gaz i energia elektryczna, w przypadku gdy są one oferowane do sprzedaży w określonej objętości lub ilości”. Nowelizacja wprowadziła również nową, szczególną kategorię - towar z elementami cyfrowymi. Jest to „towar zawierający treść cyfrową lub usługę cyfrową lub z nimi połączony w taki sposób, że brak treści cyfrowej, lub usługi cyfrowej uniemożliwiłby jego prawidłowe funkcjonowanie” – chodzi np. o smartwatch.
Poznaj program “II Kongresu Prawo Konsumenckie”, 23-24 maja 2023, Warszawa >>
Za co odpowie sprzedający
Definicja niezgodności towaru z umową jest rozbudowana bardziej niż definicja wady przewidzianej przepisami Kodeksu cywilnego o rękojmi. Sprzedający będzie odpowiadał za niezgodność towaru z opisem, jakością, ilością oraz jego niekompletność. Ważną kwestią będzie też niespełnienie oczekiwań klientów dotyczących specyfiki danego rodzaju towarów czy oświadczeń składanych publicznie przez sprzedawcę.
– Ta kategoria dotyczy braku zgodności towaru z celem, do jakiego są zazwyczaj używane towary tego samego rodzaju, dostarczenia towaru wraz z akcesoriami i instrukcjami, których otrzymania konsument może zasadnie oczekiwać, czy zgodności z próbką lub modelem, które sprzedawca udostępnił konsumentowi – dodaje Olga Gerlich.
Prawa konsumenta
Pomimo wprowadzenia zmian w nazewnictwie i nowych rozwiązań, uprawnienia konsumenta pozostają takie same, jak w przypadku dawnej rękojmi - czyli kupujący nadal może żądać od sprzedającego naprawy lub wymiany towaru. Ma też możliwość złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy. Jednak w tym zakresie pojawia się istotna zmiana.
– Nowością jest wprowadzenie swoistej hierarchii uprawnień. W odróżnieniu od poprzednio obowiązującej regulacji, złożenie oświadczenia o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy będzie możliwe dopiero w przypadku niewykonania przez przedsiębiorcę naprawy lub wymiany albo ich nieskuteczności - lub gdy brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy – podkreśla Olga Gerlich.
Okres trwania odpowiedzialności przedsiębiorcy – podobnie jak poprzednio w przypadku rękojmi wynosi dwa lata od dostarczenia towaru kupującemu. Skrócono natomiast termin na rozpoznanie reklamacji - do 14 dni. Zmiany w prawie konsumenckim dotyczą również przedawnienia roszczeń. Okres, w którym konsument może wystąpić z roszczeniem wobec sprzedającego, został wydłużony do sześciu lat.