Pierwsze pozwy w sprawie stosowania przez banki stawki WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) przy ustalaniu oprocentowania kredytów hipotecznych o zmiennej stopie zaczęły napływać do sądów jesienią 2022 r. W ciągu niespełna dwóch lat ich liczba zwiększała się o kilkanaście, kilkadziesiąt nowych pozwów miesięcznie. Na koniec maja przed sądami toczyło się 1111 spraw, w których podnoszone są zarzuty dotyczące WIBOR-u.
Efekt wstrzemięźliwości
Biorąc pod uwagę, że w sprawach frankowych na koniec maja toczyło się 167 tys. spraw z powództwa klientów i ok. 30 tys. spraw wytoczonych przez banki – głównie o obronę kapitału przed przedawnieniem, jest to przysłowiowa kropla w morzu.
- Dotychczasowe orzecznictwo sądów powszechnych jednoznacznie potwierdza, że WIBOR jest wskaźnikiem zgodnym z prawem, stanowiącym podstawę do ustalania oprocentowania w umowach o kredyt hipoteczny. I w ocenie sądów brak jest jakichkolwiek podstaw do podważania tych umów – mówi Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich i przewodniczący Komitetu Sterującego Narodowej Grupy Roboczej ds. wskaźników referencyjnych.
Większość spraw toczy się wciąż w pierwszej instancji, ma długie terminy, ponieważ sądy cywilne są obciążone.
- Widać, że klienci nie dają się nabierać na żerowanie ze strony kancelarii prawnych, które obiecują przysłowiowe gruszki na wierzbie. Widzą, że nie zapadł żaden negatywny wyrok dla banku, wręcz przeciwnie - obecnie mamy 24 prawomocne wyroki i żaden nie jest niekorzystny dla banków – mówi Tadeusz Białek.
Jak podkreśla prezes ZBP, sądy potwierdzają stanowisko banków, wskazując, że ustalają stawki zgodnie z prawem unijnym i krajowym. Sądy nie kwestionują także, że banki dostarczają klientom niezbędne informacje - zwłaszcza te dotyczące ryzyka stopy procentowej, czyli możliwym wzroście rat kredytowych.
Następca nadchodzi
Pod koniec marca Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych na wniosek Ministerstwa Finansów rozpoczął przegląd i analizę wskaźników alternatywnych dla WIBOR typu Risk Free Rate (RFR). Planowana reforma, która ma zakończyć się w 2027 r. (co oznacza, że stawki WIBOR przestaną być publikowane) zakłada m.in. wprowadzenie nowego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, którego danymi wejściowymi są informacje reprezentujące transakcje ON (overnight).
1 lipca zakończyły się konsultacje publiczne w sprawie wskaźników/indeksów alternatywnych dla WIBOR-u, w których wzięło udział 28 podmiotów: banki, banki hipoteczne, firmy leasingowe, firmy faktoringowe, towarzystwa ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne oraz stowarzyszenia instytucji finansowych. Decyzji co do ostatecznego wyboru można spodziewać się w najbliższych tygodniach.
- Jesteśmy na etapie analizy raportu pokonsultacyjnego. Wciąż jeszcze zastanawiamy się nad pewnymi analizami danych, które zostały nam podane w ramach konsultacji – mówi Tadeusz Białek.