Naruszenie konstytucji

Irena Lipowicz przypomina, że jedną z wartości konstytucyjnych (art. 2 Konstytucji RP) jest zasada przyzwoitej legislacji. Dlatego stanowienie przepisów niejasnych, wieloznacznych, które nie pozwalają przewidzieć konsekwencji prawnych swoich zachowań, narusza ustawę zasadniczą. Według RPO polskie prawo podatkowe cechuje kazuistyka, zawiłość, zmienność i nadmierna obszerność, z czego doskonale zdaje sobie sprawę prawodawca. Jednak zamiast je upraszczać, wprowadził urzędowe interpretacje. „Interpretacje te niewątpliwie mają charakter gwarancyjny z punktu widzenia poszczególnychpodatników” — przyznaje Irena Lipowicz. Zaznacza jednak, że to nie rozwiązuje problemu, gdyż tylko niektórzy mają szanse uzyskać te wykładnie. Ze względu na niełatwe procedury. We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej trzeba wyczerpująco przedstawić stan faktyczny albo zdarzenie przyszłe oraz jego własną ocenę prawną. To oznacza, że ustawodawca uzależnił możliwość skorzystania z prawa do interpretacji m.in. od wiedzy podatnika na temat prawa podatkowego. Według RPO można dojść do wniosku, że służą one tylko tym, którzy posiadają taką podstawową wiedzę bądź mogą za nią zapłacić, korzystając z pomocy prawnej, np. doradców podatkowych, radców prawnych, adwokatów. Pozostałych nie stać na to, co w praktyce wyklucza ich z możliwości ubiegania się o interpretację indywidualną.

System do zmiany

Reforma systemu prawa podatkowego jest konieczna, jak i jego radykalne uproszczenie — apeluje Irena Lipowicz do ministra finansów. Przypomina, że system polskiego prawa podatkowego opiera się przede wszystkim na mechanizmie samoobliczenia podatku. Prawo powinno być na tyle jasne i oczywiste, aby podatnik mógł samodzielnie dokonać jego wykładni i móc wywiązać się ze swoich obowiązków, ale ono nie spełnia tego warunku. RPO ocenia interpretacje podatkowe jako symbol legislacyjnej porażki.