Fundusze na rozwój zasobów kultury i jej dziedzictwa zarezerwowano m.in. w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Na wsparcie będą mogły liczyć m.in. przedsięwzięcia związane z ochroną zabytków o znaczeniu ogólnopolskim i światowym, w tym obiektów z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz uznanych przez Prezydenta RP za Pomniki Historii. Pomocą finansową zostaną też objęte inwestycje, których celem jest podniesienie standardów działania instytucji kultury i edukacyjnych w wielu polskich miastach. Wsparcie z unijnego budżetu w ramach POIiŚ zostanie również przekazane na rozwiązania cyfrowe, ułatwiające dostęp do kultury, pod warunkiem że digitalizacja będzie elementem projektu.
Pomocą finansową zostaną też objęte inwestycje, których celem jest podniesienie standardów działania instytucji kultury i edukacyjnych w wielu polskich miastach.
Warunki wsparcia
O wyborze przedsięwzięcia do dofinansowania w POIiŚ będzie decydował przede wszystkim popyt, co oznacza, że konieczne będzie wykazanie zapotrzebowania na daną inwestycję (oszacowanie liczby odwiedzających miejsce).
Wsparcie przewidziano m.in. na modernizację obiektów kulturalnych i zabytków, ale również na podnoszenie świadomości kulturalnej społeczeństwa. Pieniądze będą mogły otrzymać projekty, w których zostaną zastosowane rozwiązania służące obniżeniu kosztów instytucji kulturalnych. Chodzi przede wszystkim o instalację innowacyjnych technologii energooszczędnych, dzięki którym możliwe będzie ograniczenie zużycia energii, a docelowo także kosztów eksploatacji budynków. Ponadto, w ramach POIiŚ będzie się można starać o pieniądze na nowoczesne rozwiązania cyfrowe, ułatwiające dostęp do kultury, jednak trzeba zaznaczyć, że digitalizacja może być wyłącznie elementem projektu.
Ucyfrowienie zasobów kultury (w tym materiałów archiwalnych) ma prowadzić do zwiększenia ich dostępności, ale też poprawić jakość i zwiększyć możliwość ponownego wykorzystania.
Kulturalna Polska
Inwestycje w rozwój zasobów kultury i jej dziedzictwa będą wspierane zarówno z programów krajowych, jak i regionalnych poszczególnych województw, przy czym każde z nich samodzielnie zdecyduje o szczegółach dotyczących wdrożeń w swoim regionie. I tak dla przykładu, w programie regionalnym (RPO) województwa dolnośląskiego przewidziano m.in. wsparcie dla przedsięwzięć, które wykorzystują unikalne walory
i dziedzictwo regionu. Mowa m.in. o dolnośląskich warowniach fryderycjańskich, dolinie pałaców zamków i ogrodów, szlaku cysterskim, uzdrowiskach oraz miejscowościach z dużym potencjałem kulturowym, takich jak Henryków czy Lubomierz. W planach jest także dofinansowanie projektów, związanych z opieką nad najwyższej rangi zabytkami, aby ocalić je przed zniszczeniem. Unia wspomoże też działania promujące zasoby dziedzictwa kulturowego oraz te, związane z przystosowaniem obiektów zabytkowych do pełnienia nowych funkcji (w szczególności do działalności kulturalnej i turystycznej).
Na Dolnym Śląsku dofinansowane zostaną ponadto przedsięwzięcia związane z popularyzacją materialnego dziedzictwa kulturowego regionu wśród turystów i mieszkańców. Również w województwie małopolskim na dodatkowy zastrzyk gotówki będą mogły liczyć projekty związane z ochroną, rozwojem, udostępnianiem i promocją dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury. Unijne pieniądze zostaną przeznaczone przede wszystkim na prace konserwatorskie i restauratorskie prowadzone przy zabytkach, zmierzające do wprowadzenia lub rozwoju w nich funkcji gospodarczych i społecznych. Dodatkowym wsparciem finansowym zostaną też objęte działania zmierzające do ochrony krajobrazu kulturowego, w tym prowadzone na
terenie parków kulturowych czy zabytkowych ogrodów. Planowane jest również dofinansowanie inwestycji, związanych z rozwojem szlaków kulturowych i modernizacją infrastruktury instytucji kultury (np. wyposażanie ich w nowe technologie). Bruksela wspomoże ponadto inwestycje dotyczące promocji dziedzictwa kulturowego poprzez organizację wystaw, festiwali, wydarzeń o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym.
Bogata baza
Fundusze na kulturę, a konkretnie na ucyfrowienie jej zasobów, przewidziano także w ramach Programu Polska Cyfrowa. Konkurs zostanie ogłoszony w lipcu, zaś nabór zaplanowano na wrzesień — listopad2015 r. Do rozdysponowania będzie 400 mln zł. O dofinansowanie będą mogły się starać m.in. instytucje kultury (zarówno państwowe, jak i współprowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). Do beneficjentów należą też: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, archiwa państwowe, nadawcy radiowi i telewizyjni oraz Biblioteka Narodowa i Biblioteka Jagiellońska. Unijne wsparcie w tej dziedzinie ma umożliwić realizację inwestycji związanych m.in. z digitalizacją danych i ich przechowywaniem, ale też pozwoli na podniesienie kompetencji osób zaangażowanych w udostępnianie zasobów kultury.
KULTURALNA WIZYTÓWKA: Przykładem instytucji kultury, której powstanie było możliwe dzięki unijnemu wsparciu jest nowy gmach Opery i Filharmonii Podlaskiej — Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku. To obecnie największa instytucja artystyczna w północnowschodniej Polsce i najnowocześniejsze centrum życia kulturalnego w tej części Europy. [FOT. KRZYSZTOF WIKTOR]