Polska jest jedynym krajem w Europie, który mimo zobowiązań międzynarodowych nie wprowadził pozasądowej pomocy prawnej dla osób niezamożnych, a w Polsce jest 2 mln osób, których zarobki nie przekraczają 900 zł miesięcznie.
Tę lukę wypełnia pomoc pro bono. My prawnicy pomagamy potrzebującym w swoich kancelariach, fundacjach i stowarzyszeniach, biurach poselskich i w kościołach. Samorządy prawnicze organizują stałą pomoc: „otwarte drzwi”. Pomagamy powodzianom i ofiarom katastrof, poszkodowanym przez los i po prostu tym, którzy pomocy tej potrzebują.
Setki prawników pomagają tysiącom Polaków. Być może już niedługo. Fiskus z uporem godnym lepszej sprawy żąda wypełniania PIT, bo ten, kto otrzymał bezpłatną poradę prawną, uzyskał przecież korzyść majątkową. A prawnik w kancelarii powinien wystawić fakturę i odprowadzić podatek VAT.
Nie wyobrażam sobie wystawiania PIT tysiącom potrzebujących, którym w ramach corocznej akcji „Niebieski Parasol” udzielamy pomocy. Nie mogę też wyobrazić sobie wystawiania PIT ofiarom powodzi czy rodzinom ofiar katastrof. Nie chcę wystawiać PIT tym, którzy stracili najbliższych. Mimo apeli środowisk prawniczych stanowisko Ministerstwa Finansów nie ulega zmianie. Przeszkodą są przepisy, na które przecież wpływ ma to ministerstwo, a nie organizacje pozarządowe.
Problem, o którym piszę, to doskonały przykład na to, jak źle uchwalone prawo może zdezorganizować działalność publiczną, a z drugiej strony pokazuje brak inicjatywy, by poprawić to, co tę działalność paraliżuje.
Jeśli szybko nie dojdzie do konkretnych zmian — radcy prawni, adwokaci i notariusze, by nie łamać prawa, będą zmuszeni odstąpić od tego typu szczytnej i potrzebnej pracy. Trzeba pamiętać, że przedstawiciele zawodów prawniczych ponoszą za działania niezgodne z prawem odpowiedzialność dyscyplinarną, a działanie zgodnie z oczekiwaniami fiskusa i wystawianie tysięcy PIT — prawną pomoc pro bono po prostu zabije. Nie wiem, kto wygra, ale wiem, kto przegra: ci, którzy tej pomocy potrzebują.
MACIEJ BOBROWICZ
prezes Krajowej Rady Radców Prawnych