ELŻBIETA LIS
doradca podatkowy i partner w kancelarii KSP Legal and Tax Advice
Kwestia opodatkowania cesji wierzytelności podatkiem VAT była w orzecznictwie sądów administracyjnych rozstrzygana niejednolicie. Pogląd, że nabycie wierzytelności pieniężnej na podstawie art. 509 § 1 k.c. nie jest usługą ściągania długów, wyraził przykładowo NSA w wyroku z 12 stycznia 2010 r.
Całkowicie odmienne stanowisko wyrażono jednak w wyroku NSA z 16 lutego 2010 r. Zdaniem składu orzekającego w tej sprawie, w każdym przypadku, gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu jej wyegzekwowania, usługę tę należy opodatkować.
W rezultacie, 29 kwietnia 2010 r. NSA wydał postanowienie, mocą którego przedstawił do rozpoznania składowi siedmiu sędziów NSA wyłaniające się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: Czy nabycie wierzytelności pieniężnej w celu windykacji na podstawie umowy przelewu, określonej w art. 509, i następnej ustawy z 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny, jest usługą ściągania długów w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 i art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług?.
Zamiast zaplanowanej uchwały w tej sprawie, NSA wydał 19 marca 2012 r. wyrok w składzie powiększonym 7 sędziów (sygn. I FPS 5/11), w którym w całości podzielił pogląd ETS wyrażony w wyroku z 27 października 2011 r. (C-93/10). W wyroku tym ETS wskazał, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.
Powyższe orzeczenie NSA ma istotne znaczenie dla podatników trudniących się obrotem wierzytelnościami, którzy uiszczali VAT z tytułu czynności nabywania wierzytelności. Z jednej strony wyrok otwiera drogę do odzyskania podatku VAT, z drugiej natomiast może oznaczać konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. W tym kontekście, konieczne jest przeanalizowanie transakcji dokonanych w przeszłości w świetle omówionego orzeczenia NSA i zbadanie, w jaki sposób zostały one opodatkowane, oraz podjęcie stosownych działań.
Z jednej strony wyrok NSA dotyczący zakupu wierzytelności w celu windykacji otwiera drogę do odzyskania podatku VAT, z drugiej natomiast może oznaczać konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.