Europejski Data Act: Rewolucyjna zmiana w dzieleniu się i korzystaniu z danych

Ambitna strategia Unii Europejskiej w dziedzinie transformacji cyfrowej doprowadziła do wprowadzenia Data Act, który stanowi istotny krok w kompleksowego rozwiązania dostępu do danych. Akt ten stanowi kluczową zmianę w przekształcaniu krajobrazu zarządzania danymi w UE, mając na celu zdefiniowanie sposobu, w jaki dane generowane przez urządzenia podłączone do sieci są udostępniane i wykorzystywane. Dotyczy nie tylko danych osobowych, regulowanych przez Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych (RODO), ale także obejmuje dane nieosobowe, odzwierciedlając rozwijającą się naturę interakcji cyfrowych urządzeń i oprogramowania i rosnące znaczenie danych w nowoczesnych gospodarkach.

W centrum Data Act znajduje się dążenie do ułatwienia dostępu i wykorzystywania danych generowanych przez urządzenia podłączone do sieci, co ma na celu pobudzenie innowacji, konkurencji i wzrostu gospodarczego. Poprzez umożliwienie konsumentom i przedsiębiorstwom dostępu do danych generowanych przez ich urządzenia, ustawa ma na celu umożliwienie im wykorzystania tych informacji w ramach usług posprzedażowych i usług o wartości dodanej. Ta „demokratyzacja” danych może doprowadzić do ważnych zmian w różnych sektorach, od produkcji po opiekę zdrowotną, poprzez odblokowanie nowych możliwości optymalizacji i korzystania z szerszych zakresów wiedzy opartej na danych.

Poznaj program konferencji "Data Act", 14 maja 2024, Warszawa >>

Jednym z głównych celów Data Act jest wyrównanie szans między różnymi interesariuszami świata cyfrowego. Dotychczas, dane generowane przez produkty podłączone do sieci były głównie gromadzone i kontrolowane przez producentów, co dawało im przewagę konkurencyjną i ograniczało wybór konsumentów, co do możliwości skorzystania z usług posprzedażowych. Wraz z wdrożeniem Data Act, producenci będą zobowiązani do udostępniania danych produktowych użytkownikom i innym uczestnikom obrotu gospodarczego, umożliwiając im większą kontrolę nad swoimi danymi i stymulując konkurencję na rynku usług posprzedażowych. Ten krok w kierunku większej przejrzystości i dostępności danych ma na celu obniżenie cen usług posprzedażowych, jednocześnie stymulując innowacje i różnicowanie produktów.

Data Act wykracza poza sam dostęp do danych i obejmuje swoim zakresem również dzielenie się danymi. Nakłada on obowiązki na organizacje w celu ułatwienia dzielenia się danymi między użytkownikami a dostawcami usług stron trzecich, co umożliwia rozwój innowacyjnych usług, opartych na danych. Data Act akcentuje znaczenie bezpiecznego, ustrukturyzowanego i bezpłatnego dzielenia się danymi, odzwierciedlając tym samym zobowiązanie do ochrony praw użytkowników i promowania uczciwej konkurencji.

Data Act identyfikuje również kluczową rolę danych w służbie interesu publicznego. Ustanawia ramy dla udostępniania danych sektorowi publicznemu w przypadkach istotnej potrzeby, takich jak sytuacje kryzysowe. Poprzez ułatwienie dostępu do odpowiednich danych, Data Act ma na celu zwiększenie zdolności władz publicznych do skutecznego reagowania na kryzysy i wypełniania ich obowiązków w interesie publicznym.

Poprzez promowanie przenośności danych i interoperacyjności, Data Act zachęca do inwestycji w innowacyjną infrastrukturę cyfrową, jednocześnie zabezpieczając wybór konsumentów i promując uczciwą konkurencję.

Data Act stanowi wprawdzie istotny krok w ramach zarządzania danymi w UE, stwarza jednak istotne wyzwania prawne i regulacyjne. Na przykład wprowadza nowe obowiązki i odpowiedzialności dla różnych uczestników, w tym producentów, dostawców usług i organów sektora publicznego, wymagając poważnych mechanizmów zgodności i środków egzekwowania obowiązków. Data Act w pewnych zakresach może kolidować z innymi aktami regulacyjnymi, np. RODO i Digital Markets Act, wymagając starannego koordynowania i harmonizacji w celu zapewnienia spójności i konsekwencji w stosowaniu środków regulacyjnych.

Autor: Artur Piechocki, radca prawny, założyciel kancelarii APLAW