Inicjatorem ruchu był Jan Dekert, bogaty mieszczanin i prezydent Warszawy. Olbrzymi majątek zbił na dostawach dla wojsk rosyjskich, a specjalne uprzywilejowanie dzięki uchwale sejmowej pozwalającej mu na nabywanie ziemi (prawo niedostępne dla innych mieszkańców miast) pozwoliło mu na ulokowaniu kapitału w nieruchomościach. Chciał, aby mieszczanie się bogacili, przeszkodę w czym upatrywał w niekorzystnym prawie oraz znakomicie rozwiniętym handlu żydowskim. W 1788 r. wezwał nawet sejm do wprowadzenia zakazu zawierania transakcji między starozakonnymi a chrześcijanami. Jego kontrowersyjne z dzisiejszego punktu widzenia poglądy mogą znajdować zrozumienie przy naświetleniu ówczesnej sytuacji gospodarczej: trudno było przewidywać ograniczenia praw szlachty, a zaatakowanie Żydów było jedyną możliwością dla znalezienia przestrzeni dla rozwoju klasy mieszczańskiej.
Mimo beznadziejnej z pozoru sytuacji swojej grupy społecznej, w listopadzie 1789 r. Dekert zorganizował i sponsorował spotkanie przedstawicieli 141 miast królewskich, którzy po kilkudniowych obradach zredagowali i podpisali specjalną odezwę do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego obradującego wraz z sejmem na Zamku Królewskim. Procesja ubranych na czarno delegatów przeszła 2 grudnia do siedziby monarchy, gdzie złożono petycję domagającą się przywrócenia i rozszerzenia praw mieszkańców miast.
Manifestacja przyczyniła się do powołania komisji, Deputacji do Miast Naszych Królewskich, której zadaniem było przygotowanie nowego prawa. W kolegium tym zasiadł również Jan Dekert. Pierwszy projekt złożony został 1 marca 1791 r., jednak przepadł wobec sprzeciwu konserwatywnej szlachty zaniepokojonej możliwością odebrania jej dotychczasowych przywilejów. W ciągu kilku tygodni projekt odrzucono, skierowano do Deputacji Konstytucyjnej, której projekt również poniósł porażkę. Dopiero koncepcja posła Jana Suchorzewskiego znalazła uznanie króla i 18 kwietnia 1791 r. została przyjęta przez Sejm Czteroletni. W jej myśl mieszczanie mogli wysyłać swoich przedstawicieli na sejm w liczbie 24, ale byli oni ciałem doradczym tylko w sprawach dotyczących miast. Otrzymywali pewne przywileje zarezerwowane dotychczas dla szlachty, m.in. nietykalność osobistą, prawo nabywania nieruchomości poza granicami miasta, nie mogli być więzieni bez wyroku sądowego, mogli otrzymywać stopnie oficerskie, urzędy oraz godności duchowne.
Przepisy te zostały włączone do Konstytucji 3 Maja jako jej Artykuł III i zostały wraz z całą ustawą zasadniczą zniesione w czasie rządów polityków konfederacji targowickiej.