TFI należące do kontrolowanego przez państwo banku prowadzi fundusz, do którego około 20 lat temu mogli przystąpić wyłącznie pracownicy i emeryci państwowej firmy, a inwestujący niemal wyłącznie w papiery wartościowe emitowane bezpośrednio przez państwo lub spółki przez państwo kontrolowane. Do tego sprowadza się działalność Funduszu Własności Pacowniczej PKP, którym zarządza PKO TFI. Co do zasady można go uznać za typowy fundusz stabilnego wzrostu, bo choć zapisy statutowe pozwalają lokować do 40 proc. aktywów na rynku akcji, to w ostatnich latach papiery udziałowe ważą niewiele ponad 20 proc. Fundusz radzi sobie całkiem dobrze na tle grupy porównawczej. W ostatnich trzech latach zarobił dla klientów 19,4 proc. Według firmy Analizy Online w kategorii funduszy mieszanych polskich stabilnego wzrostu lepszy wynik osiągnął tylko BPS Stabilnego Wzrostu. Tyle że jest to fundusz mikroskopijny. Jego aktywa na koniec czerwca ledwo przekroczyły 25 mln zł. Fundusz Własności Pracowniczej PKP operuje zaś prawie 900 mln zł.
Odsetki wysokości 1,25 proc.
Fundusz Własności Pracowniczej PKP trzy czwarte aktywów ulokował w obligacjach. Ponad 23 proc. ogółu aktywów funduszu przypada na jedną serię gwarantowanych przez państwo i wygasających za rok – w lipcu 2025 r. – obligacji Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) emitowanych na rzecz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Ich oprocentowanie jest stałe i wynosi 1,25 proc. Obecnie wydaje się to stawką wyjątkowo marną, należy jednak pamiętać, że obligacje te były emitowane w szczycie pandemicznej paniki. Główna stopa procentowa NBP wynosiła wtedy 0,1 proc., podczas gdy obecnie opiewa na 5,75 proc.
Obligacje BGK różnych serii stanowią ponad 29 proc. aktywów funduszu. Ponad 44 proc. aktywów to klasyczne obligacje skarbowe różnych serii, a część dłużną uzupełniają jeszcze emisje Polskiego Funduszu Rozwoju. Mimo że statut na to pozwala, w portfelu funduszu nie ma ani jednej typowej obligacji korporacyjnej. Nie było ich też trzy lata temu.
Akcji wiele, choć istotnych dużo mniej
PKO TFI przejęło zarządzanie Funduszem Własności Pracowniczej PKP w marcu 2021 r. Do tego czasu parało się tym NN Investment Partners TFI (a wcześniej jeszcze inne TFI). Kierunek przyjęty przez PKO TFI widać w części akcyjnej portfela. Jeszcze na koniec czerwca 2021 r. było w niej sporo spółek notowanych na zagranicznych giełdach. Obecnie takich akcji w Funduszu Własności Pracowniczej PKP właściwie nie ma. Jeśli w portfelu funduszu są akcje spółek zagranicznych, to tych mocno związanych z Polską (Allegro, Amrest) lub notowanych na warszawskiej giełdzie (CEZ).
Część akcyjna portfela zawiera papiery dość dużej grupy emitentów. Na koniec czerwca 2024 r. było ich 73. Ich znaczenie dla wyniku całego funduszu jest jednak bardzo nierównomiernie rozłożone. Walory 36 spółek nie ważą w aktywach całego funduszu więcej ni 0,1 proc., a 24 nie przekraczają nawet 0,05 proc. Oznacza to, że gdyby część akcyjna Funduszu Własności Pracowniczej PKP stała się samoistnym funduszem akcji, to akcje każdej z tych 24 spółek nie ważyłyby w tym funduszu nawet 0,25 proc.
PKO TFI nie zechciało odpowiedzieć na nasze pytanie o tak specyficzną budowę części akcyjnej. Uchyliło się też od odpowiedzi na pytanie o brak w części dłużnej papierów emitentów typowo komercyjnych.
- Fundusz lokuje zgodnie z polityką inwestycyjną opisaną w prospekcie informacyjnym i statucie, a jego działalność inwestycyjna jest kontrolowana i raportowana przez PKO TFI do rady inwestorów funduszu. PKO TFI nie zostało upoważnione do medialnego komentowania prowadzonej działalności inwestycyjnej funduszu – przekazała nam Agnieszka Lipińska z PKO TFI.
Największe pozycje akcyjne Funduszu Własności Pracowniczej PKP to PKO Bank Polski, Orlen, PZU i Bank Pekao. Pierwsza spółka kontrolowana przez kapitał prywatny to odzieżowe LPP. Za nią pojawia się KGHM Polska Miedź i Allegro. LPP i Allegro to jedyne prywatne spółki, których akcje na koniec czerwca 2024 r. ważyły w aktywach całego funduszu przynajmniej 1 proc.
Ogółem akcje spółek kontrolowanych przez państwo stanowią około 46 proc. części akcyjnej. Mniej więcej odpowiada to ich wadze w WIG (prawie 43 proc.), ale widać też wzrost znaczenia takich spółek w ciągu ostatnich trzech lat. W czerwcu 2021 r. spółki o kontrolowanym przez państwo akcjonariacie stanowiły niespełna 41 proc. części udziałowej portfela Funduszu Własności Pracowniczej PKP.