Transakcje handlowe Weksel może być skutecznym zabezpieczeniem zapłaty. Trzeba tylko umieć go właściwie użyć
Sposobów na zabezpieczenie zapłaty w transakcjach handlowych jest wiele
i wciąż pojawiają się nowe. W niektórych przypadkach warto jednak
przypomnieć sobie o tej najprostszej, która w dodatku nie pociąga za
sobą większych kosztów. Mowa o wekslu in blanco, który stanowi
bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej sumy w ustalonym przez
wystawcę weksla albo osobę przez niego wskazaną, terminie i miejscu.
Sporządzenie takiego dokumentu nie wymaga zbyt wiele zachodu.
— Wystarczy, że kupujący podpisze weksel i wręczy go sprzedawcy — mówi
Dominika Skrzypiec-Anikiel, doradca ds. kluczowych klientów w Pragma
Inkaso. Nie potrzeba przy tym żadnego wzoru.
— Dla ważności weksla nie ma znaczenia, czy został on sporządzony na
kartce papieru wyrwanej z zeszytu, czy na restauracyjnej serwetce.
Warunkiem odpowiedzialności wekslowej dłużników wekslowych jest złożenie
podpisu na wekslu — własnoręcznego albo przez
pełnomocnika z zaznaczeniem stosunku pełnomocnictwa czy też osobę
reprezentującą organ, też z zaznaczeniem funkcji, jaką pełni w stosunku
do wystawcy weksla — tłumaczy Monika Drab-Grotowska, radca prawny i
partner w Kancelarii Drab- -Grotowska, Juszczyńska, Achler. Weksel
reguluje ustawa prawo wekslowe z 1936 r., która od tamtego czasu była
zmieniana nieznacznie tylko 2 razy i uchodzi za jedną z najlepszych w
naszym ustawodawstwie. Poza podpisem pozostałe rubryki weksla zostaną
wypełnione dopiero w razie problemów z zapłatą.
— Gdy dług powstanie, wierzyciel może uzupełnić weksel in blanco
pozostałymi elementami i żądać od dłużnika jego zapłaty — mówi Monika
Drab-Grotowska.
Bez względu na ważność umowy
Przy tym nie ma żadnych dodatkowych kosztów takiego zabezpieczenia i
można je ustanowić w każdym momencie transakcji. Plusem weksla jest
także fakt, że jeśli jego wystawca nie zapłaci, można wystąpić do sądu z
pozwem w postępowaniu nakazowym.
— A postępowanie nakazowe jest trybem uproszczonym i znacznie szybszym w
stosunku do zwyczajnej procedury cywilnej. Sąd, wydając nakaz zapłaty
przeciwko wystawcy weksla, orzeka, że ma on obowiązek w ciągu dwóch
tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty zaspokoić roszczenie
posiadacza weksla w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie
zarzuty. Nakaz zapłaty z weksla jest wykonalny bez nadawania mu klauzuli
wykonalności. Samo postępowanie sądowe, odbywające się w trybie
niejawnym, bez przeprowadzenia rozprawy, jest korzystne dla wierzyciela,
ponieważ oszczędza jego czas i pieniądze — tłumaczy Dominika
Skrzypiec-Anikiel.
Opłata za wszczęcie postępowania sądowego o nakaz zapłaty na podstawie
weksla in blanco wynosi jedną czwartą części opłaty sądowej. Jeśli
dłużnik wniesie zarzuty, to właśnie on, a nie wierzyciel uiszcza
pozostałe trzy czwarte opłaty sądowej.
— Jeszcze jedna zaleta weksla in blanco polega na tym, że zobowiązanie
do zapłaty dotyczy każdego, kto złożył podpis na wekslu, nawet jeśli
okaże się, że umowa, na podstawie której weksel wystawiono, jest
nieważna — zauważa Monika Drab-Grotowska. Weksel nie zawsze jednak
zapewni bezpieczeństwo transakcji.
Dłużnik z majątkiem
Będzie on skuteczny, wyłącznie jeśli zostanie użyty w czasie, w którym
zalegający z płatnościami kontrahent posiada jeszcze majątek.
— Weksel in blanco stanowi zabezpieczenie majątkiem osobistym dłużnika —
teraźniejszym i przyszłym. Jeśli przedsiębiorca wie albo spodziewa się,
że jego kontrahent nie ma majątku, weksel może okazać się nieskutecznym
zabezpieczeniem i warto w takiej sytuacji sięgnąć do innych
zabezpieczeń, np. gwarancji czy poręczeń — radzi Monika Drab-
-Grotowska. Zamiast rezygnować z weksla, można zastosować na nim
dodatkowe poręczenie w formie awalu.
— Awal polega na tym, że osoba trzecia zobowiązuje się zapłacić całość
albo część sumy wekslowej, w przypadku gdyby osoba, za którą poręcza,
nie zapłaciła za weksel. Poręczyciel wekslowy odpowiada za zapłatę
weksla solidarnie, wraz z innymi osobami podpisanymi na wekslu, a jego
odpowiedzialność jest dokładnie taka sama jak wystawcy. Poręczyć mogą
np. członkowie zarządu za spółkę, inny podmiot prawny bądź osoba
zupełnie postronna — tłumaczy Dominika Skrzypiec–Anikiel.
Awalu udziela się poprzez złożenie podpisu przez poręczyciela na
przedniej stronie weksla w okolicy podpisu dłużnika. Poręczenie może być
też udzielone na odwrocie weksla, ale łącznie ze słowem „ręczę”,
„poręczam”, „gwarantuję”, „aval’, „per aval” lub innym równoważnym
wskazującymna poręczenie oraz podpisanie go przez poręczyciela. Przy tym
awal może okazać się atrakcyjniejszy od poręczenia cywilnego.
— Jest on ważny, choćby zobowiązanie wekslowe było nieważne, a
poręczenie cywilne może istnieć tylko wtedy, gdy dług powstał na
podstawie ważnej umowy. Ponadto awalista zawsze odpowiada jak dłużnik
solidarny, a poręczyciel cywilny odpowiada jak współdłużnik solidarny
jedynie przy braku odmiennego zastrzeżenia. Do tego awal nie wymaga
określenia górnej kwoty, do której ponosi odpowiedzialność awalista, gdy
tymczasem poręczenie jest możliwe tylko do wysokości z góry oznaczonej —
tłumaczy Monika Drab--Grotowska.
Waga podpisu
Warto też pamiętać, żeby oprócz samego weksla z podpisem zawrzeć tzw.
porozumienie wekslowe, żeby nie dopuścić do nieuczciwego wypełnienia i
wykorzystania weksla w przyszłości przez nabywcę, np. poprzez wpisanie
zawyżonej kwoty.
— Kupujący — wystawca weksla i sprzedający, podpisując deklarację
wekslową, ustalają, w jakich okolicznościach i w jaki sposób weksel może
zostać uzupełniony. Gdyby w przyszłości doszło między nimi do sporu,
dłużnik będzie mógł powoływać się na to, że treść weksla jest inna, niż
wskazuje na to załączona do niego deklaracja wekslowa — zapewnia
Dominika Skrzypiec–Anikiel. Na ważność weksla wpływ ma także poprawne
jego wypełnienie. Reguły są proste.
— Jeżeli weksel wystawia osoba fizyczna (posiadająca pełną zdolność
prawną i zdolność do czynności prawnych), musi podpisać go
własnoręcznie. Na wekslu wystawionym przez osobę prawną (spółkę)
podpisać powinna się osoba bądź osoby upoważnione do jej reprezentacji
(wg KRS). Dodatkowo, na takim wekslu musi zostać umieszczona pieczątka
firmy — podkreśla Dominika Skrzypiec-Anikiel.
Warto pamiętać, że spółka cywilna nie posiada zdolności wekslowej, wobec
czego nie może w swoim imieniu skutecznie wystawić weksla. Mogą to
zrobić wspólnicy spółki. Podpis wystawcy musi być złożony pod treścią
weksla, tj. na awersie, w prawym dolnym rogu blankietu pod pieczęcią
firmową. Dla celów dowodowych lepiej, jeśli złożony podpis jest
czytelny, ale wystarczy, żeby miał formę, w jakiej zazwyczaj jest przez
przedsiębiorcę składany.
— Ponadto weksel powinien być podpisany w obecności wierzyciela, bo
tylko w takiej sytuacji wierzyciel ma pewność, że podpis złożył jego
kontrahenta nie inna osoba, np. celowo poproszona o podpisanie się na
wekslu — przestrzega Monika Drab-Grotowska.