Spada popyt i podaż, a koniunktura wróci nieprędko
W przyszłym roku podaż nowych biur będzie dużo niższa, niż planowano. To rezultat zamrożenia wielu inwestycji.
Najwięcej inwestycji wstrzymano w Krakowie, Wrocławiu, Łodzi i Katowicach, a w stolicy wiele przesunięto w czasie. W rezultacie w 2010 r. liczba powstających obiektów zmniejszy się o blisko 60 proc. w stosunku do realizowanych obecnie.
Ostrożni …
Kompleks czterech biurowców Bonarka 4 Business w Krakowie, które miały stanąć w sąsiedztwie nowego centrum handlowego Bonarka, na razie nie powstanie. Deweloper — węgierska firma Tri Granit — zdecydował o odłożeniu ich budowy na lepsze czasy.
Na podobny krok zdecydował się również irlandzki deweloper Quinlan Private Golub, który wstrzymał budowę trzech nowoczesnych budynków wchodzących w skład biurowego kompleksu Enterprise Park, który miał stanąć na krakowskim Zabłociu.
Deweloperzy w innych miastach postępują podobnie. Jeszcze w ubiegłym roku na lokalnych rynkach panowała dobra koniunktura. W tym roku spadek liczby realizowanych biurowców jest jednak widoczny. Najbardziej m.in. w Katowicach i Wrocławiu. W przyszłym roku w stolicy Dolnego Śląska powstanie tylko 20 proc. z zaplanowanych wcześniej obiektów.
Zdaniem ekspertów to rezultat zarówno problemów z pozyskaniem finansowania, jak i spadku popytu na powierzchnie biurowe.
Dlatego deweloperzy, którzy rozpoczęli nowe inwestycje, maksymalnie wydłużają je w czasie i dzielą budowę na etapy.
W ten sposób powstaje m.in. biurowiec Aurus w Łodzi, którego deweloperem jest Echo Investment — budowa innego obiektu — biurowca Oxygen — realizowanego przez spółkę w Szczecinie, została za to rozciągnięta w czasie. Deweloper ruszył z budową jesienią ubiegłego roku, następnie ją przerwał i wznowił latem 2009.
… i odważni
Kryzys nie wszystkim pokrzyżował plany.
— Nadal realizujemy naszą strategię oddawania wysokiej jakości biur w dobrych lokalizacjach — zapewnia Marc Lebbe, dyrektor w firmie Liebrecht wooD.
Deweloper realizuje kompleks biurowy Flanders Business Park, zlokalizowany u zbiegu ulic Łopuszańskiej i Flisa w Warszawie, w bliskim sąsiedztwie lotniska Okęcie. Jeden z obiektów budowanych w ramach inwestycji już powstał, a deweloper zapowiada już budowę kolejnych. Inne plany?
— Rozpoczynamy budowę kompleksu biurowo-handlowego w miejscu dawnego Supersamu przy placu Unii Lubelskiej w Warszawie. Zrealizujemy go wspólnie z BBI Development. Prace ruszą w przyszłym roku. Część biurowa obiektu to ponad 40 tys. mkw. — zapowiada Marc Lebbe.
Również spółka Eko-Park realizuje kompleks biurowy o nazwie Harmony Office Center. Obiekt o powierzchni ponad 32 tys. mkw. zlokalizowany jest na warszawskim Mokotowie, między ulicami Żaryna i Św. Andrzeja Boboli.
Ze swoich inwestycyjnych planów, mimo załamania koniunktury w gospodarce, nie zrezygnowały także austriackie spółki: S+B Gruppe i Immoeast, inwestorzy biurowca Zebra Tower w Warszawie. Obiekt jest budowany u zbiegu ulic Armii Ludowej i Waryńskiego. W 2010 r. "dostarczy" na warszawski rynek blisko 17,8 tys. mkw. nowej powierzchni biurowej. Zdaniem ekspertów w tej lokalizacji z wynajęciem biur nie powinno być żadnych problemów. Odważnych inwestorów nie brakuje również na lokalnych rynkach nieruchomości biurowych.
Przykład? Szwedzki deweloper Reinhold zapowiada otwarcie na początku przyszłego roku kompleksu biurowego Reinhold Center w Katowicach. Budynek jest w trakcie realizacji i został już częściowo wynajęty, w obiekcie będzie zlokalizowana między innymi przychodnia sieci Enelmed
Pierwsza faza biurowego kompleksu będzie liczyć 8,6 tys. mkw. Druga, której zakończenie zaplanowane jest na 2012 r., zapewni dodatkowo 9 tys. mkw.
Rynek się ożywi, a konkurencja się zmniejszy
Andrzej Mikołajczyk, pełnomocnik zarządu firmy CA Immo International w projekcie Poleczki Business Park
Moim zdaniem w najbliższym czasie nastąpi stopniowe ożywienie rynku biurowego, a co za tym idzie wzmożony popyt na powierzchnie tego typu. Jesteśmy optymistami, bo podpisaliśmy wiele umów przedwstępnych z przyszłymi najemcami w realizowanym przez nas obiekcie i to w okresie powszechnie uznawanym za trudny.
Ponadto w wyniku wstrzymania części planowanych inwestycji spadła podaż i przez jakiś czas będzie mniejsza konkurencja.