Chodzi o stację elektroenergetyczną Łomża oraz linię 400 kV Narew — Łomża — Ostrołęka wraz z rozbudowaną stacją elektroenergetyczną Narew. To kolejne — po stacji Ołtarzew — zrealizowane po stronie polskiej inwestycje w strategicznym projekcie budowy połączenia elektroenergetycznego Polska — Litwa.
Projekt połączenia LitPol Link jest kluczowym elementem w tworzeniu wspólnego europejskiego rynku energii. Dlatego Unia Europejska nadała projektowi status priorytetowy i pokrywa część jego kosztów. Wartość inwestycji szacuje się na 1,8 mld zł. Dofinansowanie z Unii Europejskiej wyniesie około 868,4 mln zł, czyli około 40 proc.
Zamknięcie pierścienia
Przedsięwzięcie umożliwi domknięcie tzw. pierścienia bałtyckiego, czyli okrążającego Bałtyk ciągu połączeń sieci energetycznych Polski, Niemiec, Danii, Norwegii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy i Litwy. Pierścień nie tylko podnosi bezpieczeństwo dostaw w krajach na jego trasie, ale też wpływa pozytywnie na stabilność działania sieci oraz zwiększa możliwości handlu energią w całym regionie. Inwestorami są operatorzy sieci przesyłowych Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) i litewski Litgrid. Połączenie o przepustowości 500 MW ma być gotowe z końcem 2015 r. i jak zapewnia koordynująca inwestycję spółka LitPol Link — prace przebiegają zgodnie z harmonogramem budowy.
— Linia napowietrzna 400 kV po polskiej stronie, biegnąca od rozdzielni Ełk Bis do granicy polsko-litewskiej, ma zostać ukończona w październiku 2015 r. Długość linii po polskiej stronie wynosi 112 km. Linia energetyczna od rozdzielni Alytus na Litwie do granicy litewsko-polskiej licząca 51 km zostanie ukończona w lipcu 2015 r.— mówi Andrzej Kurpiewski, wiceprezes LitPol Link.
Projekt po stronie litewskiej obejmuje budowę wstawki prądu stałego wraz z rozdzielnią oraz rozbudowę istniejącego obiektu umożliwiającą przekazanie mocy do i z systemu litewskiego. Rozpoczęcie prób technicznych obiektów jest planowane na październik 2015 r., by do końca roku całe połączenie było gotowe do eksploatacji.
Zakończono przygotowanie fundamentów i rozpoczęły się prace montażowe konstrukcjistalowych. Sprzęt i materiały zostały już dostarczone na place budowy. Do stacji Alytus dostarczono najważniejsze elementy połączenia — elementy wstawki i cztery transformatory, wyprodukowane w szwedzkiej fabryce ABB, głównego dostawcy wyposażenia elektroenergetycznego i automatyki dla projektu po stronie litewskiej. We wstawce konwerterowej zamontowanych zostanie osiem transformatorów. Będą dostarczone na miejsce do maja 2015 r.
— Zakończenie testów obciążeniowych systemu jest planowane na połowę grudnia — dodaje Andrzej Kurpiewski.
Większe bezpieczeństwo
Połączenie zwiększy bezpieczeństwo energetyczne na Litwie i w północno-wschodniej Polsce, gdzie nie ma źródeł wytwórczych. Zatem w momentach systemowych problemów będzie to sposób na wsparcie tego regionu. Prezes Towarowej Giełdy Energii (TGE) Ireneusz Łazor wielokrotnie mówił, że połączenie elektroenergetyczne Polski i Litwy będzie ważnym krokiem w kierunki utworzenia wspólnego europejskiego rynku energii.
— Nowoczesna infrastruktura złożona z połączeń między krajami i niezawodnych sieci ma zasadnicze znaczenie dla zintegrowanego rynku energii — podkreśla Ireneusz Łazor.
Polska jest już połączona kablem SwePol ze Szwecją, co oznacza, że na TGE oraz giełdzie Nord Pool Spot prowadzony jest handel energią w ramach mechanizmu market coupling. Dzięki temu Polska jest uczestnikiem wspólnego rynku NWE — obejmującego Europę Północną oraz Zachodnią. Market coupling to mechanizm łączenia rynków lub obszarów działania giełd, między którymi można przesłać energię, co zapewniają operatorzy sieci przesyłowych. W mechanizmie określana jest cena na wspólnym rynku i możliwe przepływy mocy.
Litwa, Łotwa i Estonia również uczestniczą w Nord Pool Spot dzięki m.in. połączeniu kablowemu Estonii z Finlandią. Pod koniec 2015 r. ma również ruszyć połączenie NordBalt — kabel Litwa — Szwecja, zdolny przesyłać 700 MW. Oprócz wszystkich prac budowlanych i technicznych konieczne jest uzgodnienie, w jaki sposób energia i jak duże moce będą dostępne na rynku. Zdecydują o tym operatorzy oraz giełdy Polski i Litwy. Nieoficjalnie się mówi, że umowy powinny być gotowe w trzecim kwartale 2015 r.