Polski rząd jest po rozdzieleniu 60,7 mld zł dla małych i średnich firm w ramach pierwszej tarczy i w trakcie podziału 25 mld zł tortu z drugiej (głównie dla dużych). Nadszedł czas na pobudzanie popytu.
– Dobrym rozwiązaniem proinwestycyjnym jest estoński CIT, warto go przyspieszyć. Dobrze byłoby również wprowadzić regulacje zachęcające do konsumpcji. Polska ma duży popyt wewnętrzny, ale nadal jest obawa o kryzys. Obniżony VAT, który wprowadziło kilka państw, mógłby bardziej pobudzić konsumpcję – uważa Adam Krasoń, prezes PwC w Polsce.
Belgia, Bułgaria, Irlandia, Grecja, Cypr i Austria obniżyły w tym roku VAT, żeby pomóc branżom gastronomicznej i turystycznej (patrz: ramka).
Obniżki VAT w UE
| Kraj | Opis działań |
| Belgia | Obniżka VAT w cateringu i żywności (12 proc.) oraz na napoje bezalkoholowe (21 proc.) do 6 proc. od lipca do końca 2020 r. |
| Bułgaria | VAT w restauracjach i parkach rozrywki w sektorze turystyki obniżony do 9 proc. od lata 2020 do końca 2021 r. Koszt to, odpowiednio, 108 mln BGN (246,9 mln zł) i 234 mln BGN (534,9 mln zł). |
| Irlandia | Obniżka VAT z 23 proc. do 21 proc. od 1 września 2020 r. do 28 lutego 2021 r. (szacowany koszt 280 mln EUR w 2020 r. i 160 mln EUR w 2021 r.) |
| Grecja | Obniżka VAT na usługi transportowe, kawę i napoje, pakiety turystyczne i bilety do kina od czerwca 2020 r. do kwietnia 2021 r. Koszty: 173 mln EUR w 2020 r. i 99 mln EUR w 2021 r. |
| Cypr | Obniżka VAT z 9 proc. do 5 proc. na usługi zakwaterowania turystów i dla restauracji od 1 lipca do 10 stycznia 2021 r., szacowany koszt 15 mln EUR |
| Austria | Redukcja VAT z 20 proc. do 10 proc. na napoje bezalkoholowe (wartość 200 mln EUR do końca 2020 r.), większe odliczenia dla pensjonatów w małych miejscowościach, obniżka VAT z 10 proc. do 5 proc. dla sektora gastronomicznego, kulturalnego i wydawniczego, VAT na usługi naprawy obniżony z 20 proc. do 13 proc. |
| Źródło: „PB” |
Chomikowanie ludzi
Szef PwC zachęca też firmy, by nie zwalniały pracowników.
– Napisałem taki apel w marcu, jest aktualny i teraz. W niektórych branżach stoimy przed decyzjami, czy utrzymać miejsca pracy. Początkowo przedsiębiorcy, którzy korzystali z tarczy, byli do tego zobowiązani, obecnie nie są. Jeśli skupimy się jednak na dbaniu tylko o koszty, dolejemy oliwy do ognia. Nasza strategia polega na tym, by odraczać najgorsze decyzje i chronić ludzi. Kryzysy zdarzają się co pewien czas. Ten jest inny, bo zaczął się od humanitarnego, czyli pandemii. Biznes musi jednak patrzeć na gospodarkę szerzej i w miarę możliwości być odpowiedzialny społecznie – twierdzi Adam Krasoń.
PwC, w którym pracuje w Polsce 6 tys. osób, nie przeprowadził zwolnień grupowych.
– To nie oznacza, że wszystko poszło idealnie. Co roku rekrutowaliśmy 700-800 samych tylko absolwentów. Wiosną zamroziliśmy zatrudnianie w większości zespołów. Ostatecznie w roku finansowym kończącym się w czerwcu, pomimo trudnego okresu wiosennego, mieliśmy więcej rekrutacji niż w poprzednim roku. W nowym roku, zaczynającym się od lipca, proces też idzie w dość mocnym tempie – przyznaje szef firmy doradczej.
Jeszcze będzie normalnie
Według Adama Krasonia Polska znajduje się w przełomowym momencie.
– Jesteśmy w podobnej sytuacji, co na przełomie marca i kwietnia, tylko, że nie boimy się już tak bardzo koronawirusa. Kluczowe będą najbliższe 3-4 miesiące. W wielu krajach zapowiadane było wprowadzenie bardziej restrykcyjnego lockdownu, choć ostatnio pojawiają się także pozytywne informacje o łagodzeniu restrykcji. W Polsce mamy obawy, czy będziemy mogli wykorzystać fundusze z UE. Pojawiło się jednak światełko w tunelu – szczepionka. Wierzę, że sytuacja będzie się normalizować – mówi prezes PwC.
Gospodarce wróży powrót do normalności, ale nie w perspektywie najbliższych sześciu miesięcy.
– Część sektorów przechodzi obecny kryzys bardzo dobrze, a niektóre nawet rozwijają się szybciej. W pierwszych dwóch latach po okresie covidowym będziemy mogli obserwować przyspieszoną konsumpcję, więcej inwestycji, bardziej ryzykowne projekty. Sektory, które cierpią najbardziej: turystyka i transport lotniczy po powrocie do gry będą nadrabiać ten rok i rozwijać się szybciej niż przed pandemią. Jestem umiarkowanym optymistą, choć czeka nas jeszcze sporo trudności i wyzwań – przewiduje Adam Krasoń.
Usługom służy
Podkreśla, że poza tak oczywistymi zwycięzcami, jak branża e-commerce, przyspieszył też sektor usług dla biznesu, bo coraz więcej firm z Europy decyduje się na nearshoring.
– Dziś w centrach usług w Polsce pracuje prawie 400 tys. osób, za dwa lata może być ponad pół miliona – przewiduje prezes PwC.
Firma doradcza ma centra usług wspólnych (pracują dla oddziałów PwC na świecie) w Katowicach i Opolu (zatrudniają ponad 2 tys. osób) oraz centrum kompetencyjne funkcjonujące jako integralna część firmy – Financial Crime Unit (FCU) w Gdańsku i Warszawie (ponad 1 tys.). FCU zajmuje się usługami dotyczącymi przeciwdziałania przestępstwom finansowym, m.in. prania pieniędzy i pracuje dla klientów z sektora finansowego z Polski i zagranicy.
– Obawialiśmy się, jak COVID-19 wpłynie na pracę zespołu FCU, który przejmuje z banków, dla których pracuje, wykonanie znaczących części ich procesów. Musi działać w reżimie regulacji bankowych i wyśrubowanych standardów, choć funkcjonuje teraz zdalnie. Szczęśliwie wszystko się udało i daje sobie świetnie radę niezależnie od jurysdykcji prawnych, które obsługuje – mówi Adam Krasoń.
Kto gdzie woli pracować
Uważa, że kluczowe jest dziś inwestowanie w pracowników, by byli bardziej biegli w zastosowaniu technologii. Przewiduje, że już nigdy nie wrócimy do 100 proc. pracy w biurze.
– To będzie hybryda – elementy pracy zdalnej i w biurze. Nie wszystko da się zrobić zdalnie, potrzebna jest praca w zespołach, jesteśmy z natury socjalni. Przeprowadziliśmy wśród pracowników PwC ankietę. Menedżerowie uważają, że więcej czasu trzeba spędzać w biurze, pracownicy – że można więcej pracować z domu. Różnice nie były jednak tak drastyczne, by nie dało się znaleźć wspólnego mianownika. Być może będą to trzy dni w biurze i dwa w domu, przy czym pracę w biurze trzeba będzie zaplanować inaczej niż do tej pory. W jednym z lokalnych biur pilotażowo sprawdzamy nowe podejście do przestrzeni biurowej. Została tak przeprojektowana, by jeszcze bardziej ułatwiać spotkania i współpracę w zespołach – opowiada Adam Krasoń.