W polskim systemie finansowym dominują banki, podobnie jak w Niemczech czy Japonii. W krajach takich jak USA czy Szwajcaria większe znaczenie ma giełda - wynika z raportu "Rozwój systemu finansowego w Polsce w latach 2002-2003", przedstawionego w czwartek przez Narodowy Bank Polski (NBP).
W badaniach NBP sprawdzano m.in. udział kredytu krajowego w stosunku do PKB i udział kapitalizacji giełdy. Jak podkreślił jeden z autorów raportu Dobiesław Tymoczko, w krajach takich jak Niemcy, Irlandia, Korea czy Japonia systemy finansowe są zorientowane bankowo; kredyt krajowy stanowi tam 110-120 proc. PKB i jest dwu-trzykrotnie większy od kapitalizacji giełdy.
Natomiast w krajach takich jak USA, Szwajcaria czy Kanada, gdzie systemy są zorientowane rynkowo, kapitalizacja giełdy wynosi od 90 do blisko 180 proc. PKB i jest równa lub o kilkadziesiąt punktów proc. wyższa od wartości kredytu krajowego.
Również aktywa funduszy inwestycyjnych są nadal w Polsce niższe niż depozyty bankowe sektora niefinansowego. Na koniec 2003 roku fundusze inwestycyjnych zgromadziły prawie 9 razy mniej środków niż banki na depozytach (odpowiednio 33 mld zł i 270 mld zł).
Tymoczko powiedział, że przeprowadzone symulacje wskazują, że oszczędności w bankach i w instytucjach wspólnego inwestowania mogą się zrównać ok. 2019 roku.
Widoczna jest obecnie również dominacja banków w finansowaniu przedsiębiorstw: w 2003 roku kredyty dla przedsiębiorstw wynosiły 120,4 mld zł i były prawie 10 razy wyższe od finansowania się firm za pośrednictwem emisji papierów dłużnych.
Autorzy raportu zwrócili uwagę, że w latach 1996-2003 wszystkie instytucje finansowe zwiększyły swoje aktywa, co oznacza, że również inne niż banki instytucje finansowe zwiększyły swoje znaczenie (chodzi m.in. o firmy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne). O ile w 1996 roku udział sektora bankowego wynosił 94,5 proc. aktywów całego systemu finansowego, o tyle w 2003 roku - 76,5 proc.
W raporcie podkreślono też, że na polskim rynku finansowym następuje konsolidacja. Np. w 1996 roku było 81 banków komercyjnych, a w 2003 pozostało ich 60. W tym samym czasie z 1 tys. 394 do 600 spadła liczba banków spółdzielczych. Zmniejszyła się także liczba towarzystw funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych i domów maklerskich. Wzrosła jedynie - z 41 do 78 - liczba zakładów ubezpieczeń.
Raporty o systemie finansowym mają być cykliczne, następny - jak zapowiada NBP - pojawi się za rok. Natomiast 10 lutego NBP przedstawi raport o barierach rozwoju rynku kapitałowego.