Mówi się, że im większy problem, tym większy potencjał zmiany.
– Jesteśmy odpowiedzialni za generowanie śladu węglowego. Dlatego jako działający w segmencie budowlanym, zanim cokolwiek zrobimy, musimy się porządnie zastanowić, jak działać, żeby ślad węglowy i wpływ na środowisko były mniejsze. Bardzo duży nacisk kładziemy na projektowanie i „nieczynienie zła”. Czyli lepiej czegoś nie zrobić, niż zrobić źle, ze szkodą. Chodzi tu o myślenie według gospodarki cyrkularnej, projektowania niskoemisyjnego i holistycznego – tłumaczy Marta Promińska, liderka Zespołu ds. Zrównoważonego rozwoju w Strabag, pełnomocniczka ZG SARP ds. Środowiska i Ochrony Klimatu.
Jak dodaje Dariusz Wojdyga, kierownik ds. OZE w Grupie KDM, rozwój zielonego budownictwa to obszar pełen możliwości, napędzany rosnącą świadomością na temat zrównoważonego rozwoju oraz potrzebą ograniczania emisji gazów cieplarnianych. Przynosi ono korzyści nie tylko środowisku, lecz również gospodarce. Budynki posiadające certyfikaty ekologiczne cechują się niższymi kosztami eksploatacyjnymi dzięki optymalnemu zużyciu energii i wody.
Marta Promińska przypomina, że kwestia śladu węglowego nie rozwiązuje wszystkich problemów. Ale jeśli myślimy o całym cyklu życia budynku, czyli eksploatacji, to musimy wziąć pod uwagę aspekt zdrowia użytkownika, jego dobro oraz jak budynek będzie się zachowywał w całym cyklu swojej eksploatacji. I tutaj pojawia się bardzo wiele aspektów, bo budynek może nam szkodzić fizycznie, powodować, że będziemy chorować np. przez emisję kancerogennych związków z materiałów budowlanych albo przez zanieczyszczone powietrze, które jest nawiewane do budynku. Może również działać na naszą psychikę i tutaj duża rola dla architektów, żeby budynek miał pozytywny wpływ na użytkownika.
Jak w tym aspekcie wygląda współpraca wykonawcy z inwestorem?
– Bardzo często dostajemy już gotową dokumentację i mierzymy się z bardzo wielką liczbą wyzwań. Musimy wtedy wrócić do klienta z dyskusją, co możemy zrobić, żeby było lepiej, optymalnie i korzystnie dla inwestora. Bo to, jaki jest budynek i jakie ma emisje, wpływa na finansowanie całej inwestycji, a później sprzedaż – podkreśla Marta Promińska.
Jak mówi, zdarzają się kontrakty obejmujące także projektowanie tzw. design & build.
– To lubimy, bo wtedy mamy możliwość świadomego wpływu na projekt, na wdrażanie optymalnych rozwiązań. Siadając przy stole z inwestorem, staramy się poznać jego potrzeby i znając je, dzięki odpowiedniemu projektowaniu jesteśmy w stanie wyjść im naprzeciw. A bez projektu jest to bardzo trudne.
Transformację rynkową wymuszają też najemcy i kupujący, którzy świadomie wybierają powierzchnie zielone. To jest klucz do realizacji budynków zrównoważonych. Bez presji związanej z finansowaniem prawdopodobnie nikt nie przystępowałby tak ochoczo do realizacji budynków zrównoważonych, do ich certyfikacji, bo to zadanie wielowątkowe i trudne.
Edukacja i świadomość
Im większa świadomość środowiska związanego z budownictwem, tym większa otwartość na inne rozwiązania, bardziej korzystne dla środowiska, dla inwestycji i jej finansowania.
– Dlatego działania edukacyjne są potrzebne permanentnie. Publikowane są kolejne dyrektywy UE, wdrażane w Polsce zgodnie z harmonogramem. I w tej kwestii edukacja jest kluczowa, ponieważ panuje chaos informacyjny. Bardzo dużo jest komunikatów siejących zamęt, dezinformację, że może jest jakieś ryzyko legislacyjne związane z budownictwem i nie wiadomo co, kiedy ani w jakiej formie będzie wprowadzone. To nieprawda. Wszystko wiadomo. I dlatego prowadzimy edukację w różny sposób, a przede wszystkim dajemy przykład. Budujemy budynki w pełni zrównoważone, a nasze własne siedziby projektujemy sami. Mamy odpowiednie certyfikaty wielokryterialne. Chwalimy się tym, pokazujemy, jakie rozwiązania stosujemy u siebie i że to działa. Przykładem inwestycji Strabagu w Warszawie jest Upper One, budowany dla Strabag Real Estate kompleks biurowo-hotelowy, który będzie posiadał certyfikację WELL, LEED oraz certyfikat Obiekt bez barier – mówi Marta Promińska.
Łukasz Wołczyński, dyrektor działu zarządzania projektami w STB Budownictwo, przypomina o certyfikacie przyznawanym przez BRE (Building Research Establishment). To jedno ze świadectw, które potwierdzają, w jakim stopniu budynek jest przyjazny dla środowiska naturalnego.
– Budynki z certyfikatem BREEAM charakteryzują się nie tylko niższymi kosztami eksploatacji, lecz również ograniczonym negatywnym wpływem na środowisko oraz stworzeniem warunków korzystnych dla zdrowia i komfortu użytkowników – tłumaczy Łukasz Wołczyński i wymienia inwestycje realizowane przez STB Budownictwo, które uzyskały certyfikację BREEAM, m.in. Multipark Gdańsk, Park Handlowy Żagań, Vendo Park Gorzów czy M Park Reda.
W Polsce jak w Unii
Rozwój zielonego budownictwa to proces, który trwa już teraz, a w przyszłości będzie jeszcze bardziej zaawansowany.
– Coraz bardziej restrykcyjne regulacje unijne oraz postęp technologiczny przyczynią się do wzrostu efektywności energetycznej budynków. Prace badawcze nad nowymi technologiami, takimi jak bardziej wydajne systemy grzewcze i materiały budowlane, stale posuwają ten proces do przodu – podkreśla Łukasz Wołczyński.
Parametry budynków, szczególnie z obszaru budownictwa komercyjnego, które już dziś podlegają certyfikacji wielokryterialnej, są bardzo wysokie.
– Prześcigamy się w innowacjach. To bardzo dobre. Taksonomia unijna (czyli system określający, czy działania gospodarcze można uznać za zrównoważone środowiskowo), chcemy czy nie, podwyższa i wyrównuje poziom techniczny obiektów. A wymagania UE są wyśrubowane – zauważa Marta Promińska.
Ponad 90 proc. powierzchni biurowej jest na rynku krajowym certyfikowane, więc wygląda na to, że w budownictwie komercyjnym w Polsce to już jest standard.
– Obecnie w Polsce wszystkie nowopowstające budynki muszą spełniać normy energetyczne zgodne z WT 2021, co stanowi ważny krok w kierunku zrównoważonego budownictwa. Standardy te obejmują maksymalny współczynnik przenikania ciepła (U) oraz maksymalne zapotrzebowanie na energię pierwotną (EP), co ogranicza zużycie energii na cele grzewcze i wentylacyjne. Na budowach coraz częściej stosowane są odnawialne źródła energii, takie jak pompy ciepła i instalacje fotowoltaiczne, które redukują zapotrzebowanie na energię. Badania koncentrują się na dalszym rozwijaniu technologii magazynowania energii oraz bardziej efektywnych systemów HVAC – wymienia Łukasz Wołczyński.
– Musimy się podciągnąć z obszaru cyrkularności, gdzie przodują kraje skandynawskie. Od nich uczymy się, jak budować bardziej zgodnie z naturą, z wykorzystaniem w większym stopniu surowców wtórnych.
Co decyduje, że budynek jest zielony?
Spółki z Grupy Dom Development stosują szereg rozwiązań pomagających obniżać ślad węglowy budynków mieszkalnych.
– Wybieramy materiały o niższym śladzie węglowym, np. niskoemisyjny beton, który zastosowaliśmy w Warszawie na Osiedlu Jagiellońska i Osiedlu przy Ryżowej. Optymalizujemy ilość materiałów używanych w procesie budowlanym, np. minimalizujemy powstawanie odpadów i jeśli to możliwe, wykorzystujemy je ponownie. We wszystkich inwestycjach we Wrocławiu stosujemy prefabrykację. Zmniejszamy odległość i częstotliwość transportu materiałów budowlanych, np. wybieramy dostawców z bliskiej okolicy i planujemy logistykę dostaw, co pozwala na ograniczanie emisji spalin z pojazdów naszych dostawców – wyjaśnia Anna Bączyk, koordynator ds. ESG i Rozwoju Produktu w Dom Development.
Przedstawiciel Grupy KDM wspomina o oczekiwaniach inwestorów i późniejszych użytkowników.
– Nasi klienci coraz częściej pytają nas o rozwiązania, które pozwolą wejść ich inwestycjom do grona stosujących zasady zrównoważonego budownictwa. Działamy więc w tym zakresie na wielu etapach. Od projektu budynku, poprzez rozwiązania stosowane na etapie budowy, po instalacje. Wdrażamy w inwestycjach nowoczesne technologie, które obniżają zużycie energii, jak inteligentne systemy zarządzania, instalacje fotowoltaiczne z magazynami energii, pompy ciepła czy wysokowydajne izolacje. Montujemy również systemy odzyskiwania szarej wody, która po oczyszczeniu może być używana do podlewania roślin czy sprzątania – wymienia Dariusz Wojdyga.
– Trzeba jednak pamiętać, że aby budynek spełniał swoje funkcje energetyczne po latach, niezbędny jest regularny serwis systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji HVAC. Zwiększa to ich efektywność i minimalizuje straty energii – dodaje.
Przedstawicielka Strabagu podkreśla znaczenie sterowalności budynkiem i jego wpływu na użytkownika.
– Przede wszystkim skupiamy się na automatyce. Żeby budynek był inteligentny i można było zarządzać nim w sposób optymalny. To jest klucz do budownictwa zrównoważonego. Ponadto systemy wentylacyjno-klimatyzacyjne i tutaj mamy szeroki wachlarz rozwiązań, które testujemy. Stosujemy m.in. stropy termoaktywne, gdzie płyty stropowe grzeją bądź chłodzą zależnie od pory roku, belki chłodzące i inne rozwiązania, które przy okazji nie dają takiego silnego nawiewu od klimatyzatora – wymienia Marta Promińska.
W zielonym budownictwie dużą wagę przywiązuje się do zdrowia człowieka, czyli systemów bardzo silnie filtrowanego powietrza, rozwiązań związanych z oświetleniem i oczywiście ekologicznych materiałów budowlanych – czy nie emitują lotnych związków organicznych, formaldehydów oraz związków kancerogennych.
Jak twierdzi Marta Promińska, znaczące staje się projektowanie z użyciem zaawansowanego modelowania energetycznego – w tym celu Strabag rozszerza swoje zespoły projektowe, zaprasza konsultantów, którzy w tym pomagają.
Anna Bączyk podkreśla, że wszystkie budynki zbudowane przez Dom Development charakteryzują się zgodną z obecnymi normami technicznymi izolacyjnością ścian i okien, która wpływa na efektywność energetyczną i jednocześnie pozwala na odpowiednią ochronę przed czynnikami atmosferycznymi i biologicznymi.
– Wykorzystywane przez nas materiały są trwałe i starannie wybrane, co także wydłuża cykl życia budynku i zmniejsza ilość koniecznych w przyszłości remontów i renowacji.
W większości inwestycji nasi klienci już korzystają lub będą korzystać z energii odnawialnej. Kolektory słoneczne i pompy ciepła zainstalowane m.in. w warszawskich inwestycjach Apartamenty Solipska i Osiedle Urbino służą do podgrzewania wody. Z kolei w Dzielnicy Mieszkaniowej Metro Zachód zamontowaliśmy panele słoneczne, które zasilają w prąd części wspólne budynków. Fotowoltaikę stosujemy także w celu zasilania urządzeń na placu budowy – wymienia Anna Bączyk.
Informuje, że Dom Development oferuje możliwość wyboru pakietu SMART w programach wykończeniowych, tj. rozwiązań z obszaru inteligentnego domu, które pozwalają na optymalizację zużycia mediów w mieszkaniu.
– W STB Budownictwo stosujemy różnorodne rozwiązania zwiększające efektywność energetyczną, które można podzielić na dwie kategorie. W sferze wytwarzania energii wykorzystujemy nowoczesne systemy, jak gruntowe i powietrzne pompy ciepła oraz panele fotowoltaiczne, natomiast ograniczenie strat energii gwarantują nam zaawansowane materiały izolacyjne, które minimalizują straty ciepła przez przegrody budynku. Izolujemy również instalacje centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. W zależności od rodzaju inwestycji skala zastosowania zielonych technologii może się różnić, jednak staramy się wdrażać je wszędzie tam, gdzie to możliwe, zgodnie z projektem i specyfiką budynku – mówi Łukasz Wołczyński.
– Myślę, że ta branża jest najlepiej przygotowana na nadchodzące zmiany – podsumowuje Marta Promińska.
Jest szereg rozwiązań mogących pomóc w zwiększeniu efektywności energetycznej już istniejących budynków. Przykładem jest zastosowanie niskoenergetycznych nawilżaczy powietrza zamiast elektrycznych nawilżaczy parowych, które pozwala na optymalizację zużycia energii.
Stosowanie czujników, które mierzą jakość powietrza, aby określić, ile wentylacji jest potrzebne, pozwala na precyzyjne dostosowanie systemów HVAC do rzeczywistych potrzeb budynku. Dzięki temu, zamiast działać na pełnych obrotach przez cały czas, systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne pracują tylko wtedy, gdy jest to konieczne, co zmniejsza zużycie energii.
Budynki odpowiadają za 40 proc. zużycia energii w UE i za 36 proc. emisji gazów cieplarnianych związanych z energią. Grupa Echo Investment to jeden z pierwszych podmiotów na polskim rynku nieruchomości, które zaczęły kompleksowo i rzetelnie podchodzić do kwestii redukcji emisji. Wzmacniamy zespół ESG, prowadzimy edukację pracowników i podwykonawców, współpracujemy z doradcami, architektami i inżynierami, którzy wspomagają ten proces.
W 2022 r. wykonaliśmy pierwszy pomiar śladu węglowego w zakresach 1 i 2, a więc emisji bezpośrednich i pośrednich, jakie generujemy. W 2023 r. rozpoczęliśmy pomiar emisji w wybranych kategoriach w zakresie 3, a więc uwzględniającym emisje CO2 powstałe w całym łańcuchu wartości Grupy Echo Investment – po to, aby przygotować się do ustalenia celów redukcyjnych w kolejnych latach. Danych, które zbieramy i analizujemy, jest coraz więcej. Sukcesywnie edukujemy i włączamy w ten proces naszych kontrahentów. Mamy ambicję, aby do 2030 r. wszystkie nowe budynki Grupy na etapie eksploatacji były zeroemisyjne. Już dzisiaj wykorzystujemy i promujemy energię ze źródeł odnawialnych. Zużywamy ją na własne potrzeby oraz w zrealizowanych projektach – zakładamy, że do 2030 r. nasze budynki będą zasilane wyłącznie prądem z OZE. W ramach przygotowań do stworzenia strategii dekarbonizacji, rozpoczęliśmy kontraktowanie zielonej energii na wszystkich rozpoczynających się budowach.
Budynki Echo Investment plasują się w gronie najbardziej zaawansowanych w Polsce. Na przykład Office House – pierwszy etap projektu Towarowa 22 w Warszawie – będzie częściowo zasilany energią wytwarzaną na miejscu przez panele fotowoltaiczne, a także odda ciepło odpadowe do sieci miejskiej. Będzie posiadał trójwarstwową fasadę, która zawsze utrzyma optymalną temperaturę wewnątrz, ograniczając potrzebę chłodzenia lub ogrzewania. Niższe zużycie prądu będzie możliwe również dzięki oświetleniu LED sterowanemu systemem DALI. W naszych projektach dbamy też odpowiednią izolacyjność, efektywne systemy wentylacji, chłodzenia i ogrzewania oraz zarządzania energią.
Obecnie przygotowujemy się do zaprojektowania pilotażowych budynków: biurowego, mieszkaniowego i z mieszkaniami na wynajem, w których dobierzemy materiały i technologie redukujące emisje na każdym etapie cyklu życia obiektu. Doświadczenia z tych projektów przeniesiemy potem na kolejne inwestycje.
Odpowiedzialność wobec interesariuszy zobowiązuje nas do potraktowania zasad zielonego budownictwa jako jednego z fundamentów rozwoju. Raport ESG za 2023 r. ukazał postęp, jakiego dokonaliśmy do tej pory. W ostatnim roku udało się nam ograniczyć nasz ślad węglowy z zakresu 1 i 2 już o 35 proc.