Inspektorzy pracy będą w przyszłym roku sprawdzać organizację miejsc pracy w nowych przedsiębiorstwach. Ma to być jedno z centralnych zadań rocznych Państwowej Inspekcji Pracy.
Z jej doświadczeń wynika, że wypadkom przy pracy szczególnie często ulegają osoby ze stażem pracy trwającym nie dłużej niż rok.
Z tego m.in. powodu planowane są kontrole zapewnienia bezpiecznych warunków pracy także w firmach krótko działających na rynku.
Jednocześnie inspekcja zapowiada łagodniejsze podejście do kontrolowanych, do czego uprawnia ją nowy, wprowadzony w tym roku, przepis.
Bez mandatu
Kontrola w przedsiębiorstwie, które krótko prowadzi działalność gospodarczą, nie musi zakończyć się nałożeniem kary, nawet jeżeli inspektor wykryje nieprawidłowości. Może on skorzystać z wprowadzonego do ustawy o PIP art. 37a, który obowiązuje od 8 sierpnia 2011 r.
Na jego podstawie w uzasadnionych przypadkach inspektor może odstąpić od stosowania środków prawnych wobec pracodawcy rozpoczynającego działalność, pod warunkiem że nie stwierdzi: bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących lub popełnienia wykroczenia z winy umyślnej.
Inspektor może wówczas tylko ustnie pouczyć o sposobach zgodnego z wymogami prawa zorganizowania pracy. Kontrolowany natomiast musi zobowiązać się do likwidacji ujawnionych w toku kontroli uchybień.
Musi to zrobić na piśmie. Ustawa wymaga złożenia oświadczenia o terminie usunięcia nieprawidłowości. Przepisy nie narzucają tego terminu.
Jak dowiedzieliśmy się w PIP, jest on uzgadniany z inspektorem. Potem pracodawca ma obowiązek powiadomić na piśmie o usunięciu uchybień, które w Okręgowym Inspektoracie Pracy zostaje dołączone do dokumentacji związanej w przeprowadzoną kontrolą. Prawo nie przewiduje specjalnych kontroli sprawdzających, jak przedsiębiorca wywiązał się z pouczeń. Musi jednak liczyć się z tym, że inspektor pracy zbada to podczas innej kolejnej wizyty.
Niekoniecznie tuż po starcie
Ustawa o PIP nie określa przypadków, które uzasadniają zastosowanie nowego uprawnienia.
Podczas prac legislacyjnych nad nowymi regulacjami zwracano uwagę, że jest to możliwe przede wszystkim w razie stwierdzenia drobnych nieprawidłowości w zakresie prawnej ochrony pracy. Mogą być one usunięte w trakcie kontroli albo niezwłocznie po zakończeniu kontroli, np. w ciągu 14 dni.
Ustawa nie precyzuje także, czy taka łagodniejsza kontrola powinna być przeprowadzona tuż po uruchomieniu firmy czy później.
Jak się dowiedzieliśmy, jest to możliwe także po roku prowadzenia działalności gospodarczej, przy której zostali zatrudnieni pracownicy. Będzie to pierwsza kontrola, podczas której sprawdzane jest przystosowanie organizacji pracy i stanowisk do wymagań prawa. W przyszłym roku PIP będzie monitorować stosowanie przez inspektorów pracy nowego uprawnienia.
Sankcje nakładane przez inspektorów pracy
Kontrole inspektorów pracy mogą zakończyć się m.in.:
- nakazaniem z natychmiastowym wykonaniem:
— wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub prowadzących działalność,
— skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji,
— wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń, w sytuacji gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi,
- zakazaniem (z natychmiastowym wykonaniem) wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.