Likwidacja jest jednym ze sposobów zakończenia bytu prawnego danego podmiotu. W przypadku spółki z o.o. najważniejsze elementy składające się na proces jej likwidacji zostały opisane w Kodeksie spółek handlowych.
Zdarzeniem inicjującym ten proces jest najczęściej decyzja samych wspólników, którzy podejmują stosowną uchwałę o rozwiązaniu spółki i powołują likwidatorów. Na tych ostatnich ciąży z kolei szereg obowiązków związanych z przeprowadzeniem likwidacji.
Jednym z nich jest dokonanie odpowiedniego ogłoszenia, w ramach którego informuje się o otwarciu likwidacji i wzywa wierzycieli do zgłoszenia swoich wierzytelności. Moment publikacji takiego ogłoszenia nakreśla jednocześnie pewne ramy czasowe postępowania likwidacyjnego. Nie może ono bowiem zakończyć się przed upływem sześciu miesięcy od daty takiego ogłoszenia, gdyż dopiero po tym okresie może zostać podzielony między wspólników majątek pozostały po likwidacji. Jednak, aby to się stało, likwidatorzy powinni dopilnować, aby przed dokonaniem podziału wszyscy wierzyciele zostali zaspokojeni albo zabezpieczeni. Jest to jeden z nadrzędnych celów likwidacji, stanowiący swoistego rodzaju gwarancję dla wierzycieli, którzy ujawnili się przed upływem owego sześciomiesięcznego okresu.
Należy pamiętać, że podział obejmuje jedynie tę część majątku, która pozostała po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Tak więc w pierwszej kolejności likwidatorzy powinni podjąć odpowiednie czynności wobec wierzycieli, a dopiero potem dokonać rozliczenia ze wspólnikami. W przeciwnym wypadku podział majątku nie będzie mógł się odbyć, gdyż nie będzie wiadomo, jaka jego część powinna zostać przekazana wspólnikom. Warto także zauważyć, że wspólnicy, którzy po upływie owego sześciomiesięcznego terminu otrzymali w dobrej wierze przypadającą na nich część majątku spółki, nie będą zobowiązani do jej zwrotu w celu pokrycia należności nowo ujawnionych wierzycieli.
Co do zasady, podział majątku po likwidacji spółki następuje w formie pieniężnej. Wynika to z faktu, że w ramach czynności likwidacyjnych powinno dojść do upłynnienia (spieniężenia) majątku. Jednak w praktyce spotyka się także przypadki, gdy przekazanie wspólnikom majątku następuje w naturze. Może być to podyktowane tym, że sprzedaż pewnych składników majątku nie jest możliwa albo że umowa spółki zawiera postanowienia przewidujące wprost zwrot konkretnym wspólnikom pewnych składników majątku w naturze. Może również dojść do porozumienia pomiędzy spółką a wspólnikiem, którego przedmiotem będzie wydanie konkretnego składnika majątku zamiast kwoty pieniężnej.
Co więcej, z reguły majątek pozostały po likwidacji dzieli się między wspólników proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów w kapitale zakładowym. Niemniej jednak, także i w tym przypadku, umowa spółki może wprowadzać odrębne od ustawowych zasady dotyczące podziału środków. Może przykładowo zakładać uprzywilejowanie pewnych udziałów, a nawet przewidywać, że majątek nie będzie w ogóle podlegać podziałowi pomiędzy wspólników i zostanie przeznaczony na określony cel społeczny.
Justyna Bartnik, radca prawny, kancelaria prawna Kopeć Zaborowski
