Utracona ziemia obiecana

Kazachstan, Turcja, Brazylia, Algieria, Kanada i ZEA — przedsiębiorcy próbujący podbić te rynki mogą liczyć na finansowe wsparcie udziału w targach. Ministerstwo Gospodarki przez 2 lata wyda na to 15 mln zł. Ale z listy priorytetowych rynków może wypaść Brazylia.

— Jeśli nie będzie przełomu, niewykluczone, że zrezygnujemy z tego kierunku. Nie chcą nas tam wpuścić. Polskie firmy są gotowe otwierać fabryki, ale wciąż nie mogą się przebić — mówi Ilona Antoniszyn-Klik, wiceminister gospodarki.

Polityk pomoże

Ostatnią deską ratunku będą wizyty na wysokim szczeblu planowane przez polskich urzędników.

— Mamy pomysł, by do Brazylii dostać się za pośrednictwem dziesięciu polonijnych izb gospodarczych, które działają w obu Amerykach. Podczas jednej z oficjalnych wizyt chcielibyśmy zorganizować spotkanie tych izb w Miami — zapowiada wiceminister gospodarki.

Przejawem dobrej woli rządu Brazylii mogłaby być decyzja o wysyłaniu do Polski studentów. Ten kraj ma ogromny budżet na dofinansowanie zagranicznych studiów, ale młodzi Brazylijczycy uczą się w Czechach i na Węgrzech, a w Polsce — nie.

Szlaban niestraszny

O tym, jak trudno wejść do Brazylii, przekonała się bydgoska Pesa. Spółka starała się o kontrakt na dostawę 22 tramwajów dla brazylijskiego Santosu, ale jej oferta była droższa niż dwóch konkurentów. Potem Pesa była wymieniana jako kandydat do kontraktu na dostawę 65 ośmioczłonowych elektrycznych zespołów trakcyjnych, ogłoszonego przez CPTM, operatora kolei aglomeracyjnej w Sao Paulo. Kontrakt został podzielony na dwie części i jedna trafiła do konsorcjum Hyundai Rotem z Korei Południowej i Iesa Distribuidora Comercial z Brazylii, a druga — do CAF Brasil, brazylijskiego oddziału hiszpańskiej spółki.

— Mimo że w Brazylii nie zdobyliśmy kontraktu na dostawę tramwajów, nie przestaliśmy interesować się rynkiem południowoamerykańskim. W ubiegłym roku mieliśmy stoisko na targach w Sao Paulo. Monitorujemy ten rynek pod kątem starań o kolejne zamówienia — mówi Michał Żurowski, rzecznik Pesy.

Jak obejść bariery

Ci, którzy już działają w Brazylii, przyznają, że nie jest łatwo, i podpowiadają, jak sobie radzić.

— To bardzo duży kraj i interesujący, szybko rozwijający się rynek. Jest to jednak również kraj z bardzo złożonym systemem prawnym, zwłaszcza jeśli chodzi o przepisy podatkowe. Aparat skarbowy jest całkowicie zautomatyzowany, podatki wysokie, a sposób ich rozliczania skomplikowany. Ponadto, finansowanie działalności na tym rynku również nie jest proste. Chcąc rozpocząć działalność gospodarczą w Brazylii, należy wziąć pod uwagę koszty kredytów, które drastycznie odbiegają od poziomu europejskiego, powszechne oczekiwanie długich terminów płatności i finansowanie transakcji przez sprzedającego. Decyzje są w Brazylii podejmowane wolno, a odpowiedni dobór lokalnych partnerów biznesowych jest kluczowy. Niemniej wspomniane utrudnienia dotyczą wszystkich firm operujących na rynku brazylijskim. Należy nauczyć się tego kraju, być cierpliwym i nawiązywać relacje, podobnie jak w Chinach czy Rosji — uważa Jarosław Michniuk, prezes Seleny. Inny patent ma LUG, producent opraw oświetleniowych.

— Brazylia, chociażby ze względu na różnice kulturowe czy gospodarcze, nie jest łatwym rynkiem dla polskich producentów. Zdobywamy jednak pierwsze kontrakty. Aby z sukcesem konkurować z lokalnymi i międzynarodowymi firmami, musieliśmy dobrze poznać ten rynek. Braliśmy udział w misjach gospodarczych polskiego MSZ i korzystaliśmy ze wsparcia dyplomatycznego. Pomaga nam również fakt, że mamy brazylijską spółkę zależną LUG do Brazil z siedzibą w Sao Paulo oraz show room naszych systemów oświetleniowych, w którym brazylijscy inwestorzy i architekci mogą bezpośrednio zapoznać się z produktami.

To jednak nie zastąpi najbardziej oczekiwanej przez przedsiębiorstwa formy pomocy, czyli podpisania przez polski rząd umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Byłoby to znaczącym udogodnieniem dla polskich spółek na rynku brazylijskim — uważa Ryszard Wtorkowski, prezes LUG.

Nie do przebicia

Niektórzy jednak powoli tracą nadzieję. Należy do nich Bartosz Świderek, wiceprezes spółki Pol- -Inowex zajmującej się relokacją fabryk. Jeszcze rok temu, gdy brał udział w misji 50 firm, które pojechały do Brazylii z ministrem Radosławem Sikorskim, był pełen nadziei. Liczył, że udział w rządowej wizycie otworzy mu wszystkie drzwi.

— Realizuję projekty przenoszenia fabryk do i z Brazylii. Montaż na miejscu to koszmar. Nie mogę przebrnąć przez formalności. Przepisy pracy i skarbowe wzajemnie się wykluczają. To bardzo protekcjonistyczny rynek, co długofalowo wcale się Brazylii nie opłaci. Przy imporcie konieczny jest brazylijski wkład. Powoli zaczynam dochodzić do tej samej konkluzji co Ministerstwo Gospodarki. Po co walić głową w mur? Rząd ma ograniczony budżet na promocję, więc może sensowniej byłoby wydać te pieniądze np. w Angoli? — zastanawia się Bartosz Świderek.

Nie wszyscy czują sambę

Polskie firmy zainwestowały w Brazylii do końca 2011 r. 31,8 mln EUR, a w 2012 r. — 365,2 tys. EUR. Biura mają tu eSky (branża internetowa), Medcom (branża kolejowa) i LUG (branża oświetleniowa). FM Group dystrybuuje w Brazylii kosmetyki. Ciech America Latina, który miał w ofercie ponad 60 produktów chemicznych, zawiesił działalność w Brazylii w 2009 r. Od 2000 r. istnieje tu filia firmy Komandor z branży meblarskiej z Radomia. W 2004 r. Selena uruchomiła filię, która produkuje piany poliuretanowe i zajmuje się dystrybucją pian, uszczelniaczy i klejów. Od 2010 r. działa Maflow należący do Boryszewa — spółka dostarcza przewody klimatyzacyjne i wspomagania kierownicy dla obecnych w Brazylii i Argentynie producentów samochodów (m.in. VW, Fiat, GM, Nissan, PSA, Volvo).