Będą nowe zasady obliczania stażu pracy

Projekt nowelizacji Kodeksu pracy już jest w konsultacjach społecznych. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) chce zmienić zasady obliczania stażu pracy i wyrównać szanse Polaków w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych. Projekt przewiduje, że okresy samozatrudnienia oraz wykonywania pracy na podstawie umów zleceń i świadczenia usług będą wliczały się do stażu pracy.

Nierówne traktowanie w pracy

Marcin Stanecki, Główny Inspektor Pracy, podkreśla, że obecne rozwiązania prawne są niekorzystne dla pracowników. Tłumaczy, że osoby, które przed nawiązaniem stosunku pracy np. prowadziły działalność gospodarczą na własny rachunek są traktowane tak, jakby nigdy wcześniej nie pracowały.

– Projekt usuwa nierówności w podejściu do pracowników, jeśli chodzi o rodzaj wcześniej podejmowanej przez nich aktywności zawodowej. Wiele osób skorzysta na zaliczaniu umów cywilnoprawnych do tzw. zakładowego stażu pracy, chociażby podczas ustalania wysokości odprawy przy zwolnieniach grupowych – podkreśla Marcin Stanecki.

Zwraca uwagę, że obecnie umowy cywilnoprawne są nadal zawierane na próbę. Wielu pracodawców – jak dodaje – nie podpisuje umów o pracę na okres próbny, tylko wykorzystuje w tym celu wspomniane umowy cywilnoprawne.

– Dopiero po wielu miesiącach, a nawet latach, niejako w nagrodę, pracownicy dostają umowę o pracę – zaznacza Marcin Stanecki.

Autorzy projektu wskazują, że obecnie ten sam rodzaj prac jest często wykonywany na podstawie różnych stosunków prawnych i w różnych formach.

Iwona Sierocka, radca prawny w kancelarii BKB Baran Książek Bigaj, uważa, że proponowane przez MRPiPS rozwiązania przyczynią się do wzrostu kosztów pracy.

– Wliczenie do okresu zatrudnienia np. czasu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia spowoduje zwiększenie ogólnego stażu pracy. On ma znaczenie w kontekście prawa do urlopu wypoczynkowego. Niekiedy ogólny staż pracy jest również uwzględniany przy wyliczaniu nagrody jubileuszowej. Może się zdarzyć, że okres wykonywania umowy cywilnoprawnej zostanie uwzględniony w zakładowym stażu, o ile była ona zawarta z aktualnym pracodawcą – podkreśla Iwona Sierocka.

Poznaj program kongresu "HR Summit 2024" >>

Wyższe świadczenia

Radca prawny również zwraca uwagę na to, że zakładowy staż pracy ma znaczenie przy wyliczaniu odprawy pieniężnej podczas zwolnień grupowych i pośmiertnej.

– Do czasu wejścia w życie nowych przepisów pracodawcy będą zmuszeni na nowo ustalić staż pracy swoich pracowników, zarówno ten ogólny, jak i zakładowy. Ponadto powinni zapewnić fundusze na wypłatę zwiększonych świadczeń. Możliwe jest wprowadzenie zmian w przepisach zakładowych, które dotyczą ustaleń na przykład w odniesieniu do nagród jubileuszowych. Mogą one przewidywać, że w ich przypadku będzie brany pod uwagę wyłącznie okres pracy u danego pracodawcy – wyjaśnia radca prawny w kancelarii BKB Baran Książek Bigaj.

Honorata Zakrzewska-Krzyś, starszy specjalista w Grant Thornton, tłumaczy, kto i jak będzie potwierdzał okresy zatrudnienia, które mają być wliczane do stażu pracy.

– Będzie się tym zajmował się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) na podstawie wniosku otrzymanego w postaci elektronicznej za pośrednictwem platformy usług elektronicznych ZUS – podkreśla Honorata Zakrzewska-Krzyś.

Według Iwony Sierockiej autorzy projektu powinni uściślić, kto składa wniosek o wydanie zaświadczenia przez ZUS.

– Brakuje wskazania, że robi to zatrudniony – zaznacza Iwona Sierocka.

Więcej uprawnień

Honorata Zakrzewska-Krzyś przyznaje, że dzięki nowym przepisom pracownicy będą szybciej nabywali uprawnienia do dłuższego urlopu wypoczynkowego i uzyskiwali dłuższy okres wypowiedzenia umowy o pracę, odprawę z tytułu jej rozwiązania, natomiast w przypadku sektora publicznego – prawo do dodatków stażowych i nagród jubileuszowych. Dodaje, że otworzy się przed nimi możliwość wcześniejszego ubiegania się o stanowiska, na których wymagany jest określony staż pracy.

– Według projektu okres wykonywania pracy na podstawie umów zlecenia lub świadczenia usług zawartych z obecnym pracodawcą zostanie zaliczony zarówno do ogólnego, jak i do zakładowego stażu pracy – zaznacza Honorata Zakrzewska-Krzyś.

Jak podkreśla, z oceny skutków regulacji wynika, że propozycja MRPiPS przełoży się na zwiększenie kosztów pracy.

„Proponowane przepisy ustawy będą obowiązywały od 1 stycznia 2026 r. Niezbędne jest odpowiednie vacatio legis, aby pracodawcy mieli czas na ustalenie stażu pracy poszczególnych pracowników w świetle nowych przepisów (…), dokonanie związanych z tym obliczeń, wprowadzenie ewentualnych zmian w przepisach zakładowych, jak również na zabezpieczenie środków na sfinansowanie nowych rozwiązań” – czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Honorata Zakrzewska-Krzyś zaznacza, że pracownicy również muszą mieć czas na uzyskanie stosownych dokumentów z ZUS i dostarczenie ich swoim szefom.