113 mln zł na wsparcie udzielone Ukrainie, 63 mln zł na pomoc potrzebującym w innych krajach pogrążonych w kryzysie, dziesiątki milionów na pomoc rzeczową i finansową dla dzieci, seniorów oraz innych potrzebujących w kraju – to część liczb opisujących ubiegłoroczną działalność Caritasu Polska. W tym roku liczby te również będą wysokie, ale...
– Trzeba otwarcie powiedzieć, że pieniędzy na działania pomocowe jest w tym roku mniej niż w ubiegłym. Zawsze po sytuacji kryzysowej następuje taki spadek, a w ubiegłym roku po wybuchu wojny w Ukrainie mieliśmy do czynienia z wielką falą powszechnego wsparcia dla uchodźców. Teraz uchodźców nie przybywa, nie widzimy już ich koczujących na dworcach, ale to nie znaczy, że nikt nie potrzebuje pomocy. Po dużym kryzysie wyzwaniem zawsze jest niesienie pomocy długofalowej – mówi Małgorzata Jarosz-Jarszewska, zastępca dyrektora Caritasu Polska.
Biznesowy udział
Caritas Polska to organizacja parasolowa koordynująca działanie Caritas diecezjalnych, których w Polsce jest 45. Zajmuje się też współpracą z analogicznymi organizacjami z kilkudziesięciu krajów. W 2022 r. darowizny osób fizycznych przyniosły Caritasowi prawie 125 mln zł. Niemal 36 mln zł dołożyły publicznie zbiórki i kwesty. Darowizny od osób prawnych, czyli przede wszystkim od firm, przyniosły 27 mln zł.
– Standardem w przypadku organizacji charytatywnych jest to, że biznes zapewnia przeciętnie 15-20 proc. finansowania. W sytuacjach kryzysowych, choćby takich, jak kryzys uchodźczy po wybuchu wojny w Ukrainie, zawsze można liczyć na odzew i wsparcie – mówi Maja Winiarska-Czajkowska, odpowiedzialna w Caritasie Polska za współpracę z partnerami biznesowymi i pozyskiwanie darowizn finansowych.
Trudniej jest o współdziałanie biznesu i organizacji charytatywnych przy długofalowych projektach.
– Apelujemy o wsparcie biznesu, ale nie chodzi nam tylko o przelew. Oczywiście każda wpłata jest potrzebna i wykorzystamy te pieniądze na działania pomocowe. Przypominamy też, że darowiznę przekazaną nam jako organizacji pożytku publicznego można odpisać od dochodu, a odpis ten może być nawet większy, jeśli zaklasyfikuje się go jako darowiznę na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła. Kluczowe jest jednak dla nas długoterminowe, projektowe wsparcie – zaangażowanie pracowników w wolontariat, znalezienie wspólnego celu, który można realizować przez lata – mówi Maja Winiarska-Czajkowska.
Zakupy dla potrzebujących
Wśród największych biznesowych donatorów Caritasu dominują polskie oddziały międzynarodowych grup, jest też kilka spółek z udziałem skarbu państwa. Brakuje dużych, krajowych grup kapitałowych kontrolowanych przez polskich przedsiębiorców.
– Międzynarodowe firmy mają strategie CSR i ESG, których elementem jest współpraca z organizacjami charytatywnymi. W polskich firmach nadal bywa z tym różnie, ale na pewno nie możemy mówić, że brakuje chęci. Zachęcamy biznes do tego, by zaczynał z nami od małych, punktowych programów, które potem mogą przekształcać się w długofalowe wsparcie w konkretnych obszarach – mówi Maja Winiarska-Czajkowska.
Największym projektem pod względem wartości finansowej realizowanym przez Caritas Polska wraz z biznesem jest program Karta na codzienne zakupy. Jego partnerem jest Fundacja Biedronki. Przez 10 miesięcy w roku potrzebujący seniorzy otrzymują karty przedpłacone, którymi mogą płacić za jedzenie, środki czystości i artykuły higieniczne w sklepach największej sieci handlowej w Polsce. W ubiegłym roku ze wsparcia skorzystało 11 tys. seniorów, na których karty co miesiąc trafiało 160 zł na zakupy.
– Współpraca z Fundacją Biedronki i Jeronimo Martins Polska to przykład tego, jak możemy stopniowo zwiększać skalę wspólnej działalności. Zaczynaliśmy od projektów, które miały na celu ograniczenie marnowania żywności i stopniowo je rozbudowywaliśmy. Teraz współpracujemy nie tylko w Polsce, rozpoczęliśmy też projekt wsparcia uchodźców z Wenezueli w Kolumbii, w której Jeronimo Martins też ma sklepy – mówi Maja Winiarska-Czajkowska.
Programy dla seniorów
Projekty skierowane do seniorów to jedna z najważniejszych gałęzi działalności Caritasu Polska.
– Pomagamy ludziom z potrzebami socjalnymi i edukacyjnymi, wszystkim wykluczonym z jakiegoś powodu. To w dużej mierze seniorzy. Co piąty obywatel Polski jest powyżej 65 roku życia, w 2050 r. będzie to już co trzeci. Za 20 lat 10 proc. ludzi w Polsce będzie po osiemdziesiątce. Potrzebują coraz większego wsparcia w samodzielnej egzystencji. Chodzi nie tylko o pomoc rzeczową i finansową, ale też po prostu o to, by ktoś odwiedzał ich kilka razy w tygodniu i upewniał się, czy wszystko w porządku – tłumaczy Małgorzata Jarosz-Jarszewska.
Caritas Polska koordynuje pracę 4,5 tys. wolontariuszy zajmujących się seniorami.
– Każdy z nich ma maksymalnie troje podopiecznych. Tymi wolontariuszami często są również seniorzy, a zwłaszcza seniorki – mówi Małgorzata Jarosz-Jarszewska.
Przy programach wsparcia dla potrzebujących dużą rolę odgrywają sieci handlowe, uczestniczące m.in. w akcji Spiżarnia Caritas, w której odbiera się ze sklepów wycofane ze sprzedaży produkty o krótkim terminie przydatności do spożycia. W ubiegłym roku do około 60 tys. potrzebujących trafiło w ten sposób 7,2 tys. ton żywności o wartości 92 mln zł. Pochodziła ze sklepów Biedronki, Carrefoura, Lidla, Netto, Kauflandu, Selgrosa, Aldi, Eurocashu, Auchan i Bi1.
Pomocowy wachlarz
Organizacja prowadzi też projekt parasolowy Caritas Dzieciom. Akcja Tornister Pełen Uśmiechu finansuje podstawowe wyprawki szkolne, a Wakacyjna Akcji Caritas współfinansuje wyjazdy ponad 16 tys. dzieci z niezamożnych rodzin na kolonie i wycieczki.
Stypendia socjalne w ramach akcji Skrzydła pozwalają dzieciom wyrównać szanse edukacyjne a Dwa Talenty dają możliwość rozwijania pasji najbardziej uzdolnionym. W prawie 100 świetlicach środowiskowych prowadzona jest Akademia Caritas z warsztatami, w których biznes dzieli się wiedzą z najmłodszymi.
– Caritas działa w wielu sektorach i to jest duża korzyść dla partnerów, którzy chcą być aktywni w konkretnych obszarach – mówi Maja Winiarska-Czajkowska.
Wciąż duża część wysiłków Caritasu Polska jest skierowana na pomoc uchodźcom.
– Podczas kryzysu po wybuchu wojny w Ukrainie koordynowaliśmy pracę 30 tys. wolontariuszy. Teraz prowadzimy 32 Centra Pomocy Migrantom i Uchodźcom w całym kraju. Tam udzielamy stałego, szerokiego wsparcia, uczymy języka, niesiemy pomoc prawną, psychologiczną, pomagamy w znalezieniu pracy, koordynujemy też przekazywanie pomocy na Ukrainę, którą na miejscu rozdziela tamtejszy Caritas katolicki i grekokatolicki –mówi zastępca dyrektora Caritasu Polska.