Według raportu firmy doradczej Crido „Podsumowanie działalności Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) w latach 2020-2024”, rośnie liczba postępowań wobec spółek z o.o., fundacji i stowarzyszeń, które nie przesłały danych do CRBR.
Przetwarzanie informacji
Karolina Turosz, starszy prawnik w Crido, podkreśla, że CRBR działa w Polsce od ponad czterech lat. Rejestr, jak dodaje, gromadzi i przetwarza informacje o osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę m.in. nad spółkami, fundacjami i stowarzyszeniami.
– Od momentu powstania CRBR, stale wzrasta liczba podmiotów działających w formie spółki jawnej, komandytowej i z o.o. Tak jak w ubiegłych latach, obowiązek dotyczący zgłaszania danych do rejestru, słabiej wypełniają przedstawiciele tych ostatnich – wskazuje Karolina Turosz.
Do końca czerwca wywiązało się z niego ok. 83 proc. spółek z o.o. wobec 74 proc. w 2022 r. W przypadku spółek jawnych i komandytowych było to odpowiednio: ok. 96 proc. i ok. 100 proc. wobec 87 proc. i 96 proc. w 2022 r.
Eksperci Crido zwracają też uwagę na raportowanie danych o beneficjentach rzeczywistych w przypadku fundacji, spółdzielni i stowarzyszeń objętych tym obowiązkiem. W tym roku wypełniło go w sumie 70 proc. z nich.
– Z biegiem lat rośnie liczba podmiotów funkcjonujących w formie fundacji, spółdzielni i stowarzyszeń, a także realizowanych przez nie zgłoszeń do CRBR. Nie zmienia to faktu, że wiele z nich, taka jak w poprzednich latach, nie wywiązało się z tego obowiązku – zaznacza Karolina Turosz.
Największe sankcje
Autorzy raportu zwracają uwagę na wysokość sankcji za nieprzesłanie danych do CRBR. Według danych na koniec czerwca maksymalna wysokość kary, wymierzona w postępowaniu wszczętym przeciwko spółce z o.o., wyniosła 250 tys. zł. W przypadku spółek jawnej i komandytowej było to odpowiednio: 20 tys. zł i 100 tys. zł. Jeśli chodzi o fundacje, stowarzyszenia i spółdzielnie, największa kara wyniosła – 30 tys. zł. Zgodnie z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu maksymalna sankcja wynosi 1 mln zł.
– Organ nadzoru coraz częściej korzysta z przysługujących mu uprawnień i mechanizmów prawnych, które umożliwiają weryfikację realizacji obowiązku nałożonego na wspomniane podmioty. Ponadto wszczyna coraz więcej postępowań i wydaje większą liczbę decyzji administracyjnych – ocenia Karolina Turosz.
Z raportu wynika, że do końca czerwca wszczęto w tego typu sprawach łącznie 866 postępowań administracyjnych (wobec 406 w 2022 r.). Aż 881 z nich dotyczyło braku zgłoszenia danych do CRBR (dwa lata wcześniej było to 334). Natomiast 49 postępowań administracyjnych było związanych z wypełnieniem obowiązku, ale po terminie (w 2022 r. było ich 48). Warto zwrócić uwagę, że spadła liczba postępowań administracyjnych wszczynanych z powodu zgłoszenia do CRBR danych niezgodnych ze stanem faktycznym. Do końca czerwca było ich sześć wobec 23 w 2022 r.
Fundacje rodzinne
Karolina Turosz zwraca ponadto uwagę, że od ubiegłego roku również fundacje rodzinne muszą zgłaszać dane swoich beneficjentów rzeczywistych do CRBR. Mogą nimi być m.in. fundatorzy, członkowie zarządu i rady nadzorczej.
– Nie wszystkie wypełniają wspomniany obowiązek. Jednak ze względu na krótki czas ich funkcjonowania, organ nadzoru nie wszczął względem nich żadnego postępowania – zaznacza Karolina Turosz.
Z przepisów ustawy o fundacji rodzinnej wynika, że powstaje ona w danej organizacji, kiedy następuje sporządzenie aktu założycielskiego lub ogłoszenie testamentu. Natomiast wpis do rejestru fundacji rodzinnych jest jednym z warunków jej utworzenia. Eksperci Crido zwracają uwagę na wątpliwości dotyczące terminu, w jakim musi ona zgłosić dane beneficjentów rzeczywistych do CRBR. Zgodnie ze stanowiskiem udostępnionym przez Ministerstwo Finansów, powinna zrobić to w ciągu 14 dni od dnia, kiedy została wpisana do wspomnianego rejestru. Natomiast według drugiego stanowiska, które wykształciło się w praktyce, 14 dni należy liczyć od momentu powstania fundacji rodzinnej w danej organizacji.