Podczas uroczystej gali 11. edycji konkursu„Etyczna Firma” odbyła się debata poświęcona roli etyki w biznesie. W dyskusji brali udział członkowie kapituły konkursowej, którzy na co dzień zajmują się wdrażaniem i monitorowaniem standardów etycznych w swoich organizacjach. Uczestnicy zastanawiali się, jakie wartości powinny definiować etyczne przedsiębiorstwo w 2025 roku oraz czy przestrzeganie zasad etyki to wybór, który może przynieść korzyści, czy też konieczność wynikająca z presji społecznej i regulacyjnej.
Rozmowę poprowadziła Katarzyna Latek, wydawca „Pulsu Biznesu”, która rozpoczęła spotkanie od pytania o praktyczne znaczenie etyki w biznesie.
– Chcemy dziś spojrzeć na etykę nie jako na deklarację, ale realne działania. Czy to rzeczywiście fundament, na którym buduje się odpowiedzialne firmy, czy raczej zbędny balast, na który nie wszyscy mogą sobie pozwolić – pytała na wstępie.
Jej gośćmi byli: Katarzyna Ladzińska, kierownik Zespołu ds. Etyki w Obszarze Kadr, ORLEN; Monika Kulik, członkini zarządu Forum Odpowiedzialnego Biznesu i Michał Rams, partner PwC Legal Polska, lider praktyki prawa karnego dla biznesu.
Etyka w 2025 r.
Na początku dyskusji eksperci zostali poproszeni o wskazanie kluczowych wartości oraz wyzwań, jakie stoją przed etycznym biznesem w dzisiejszych czasach. Dyskusja szybko pokazała, że etyka nie jest jedynie wewnętrzną sprawą firm, lecz obejmuje szeroki ekosystem – od pracowników i klientów firm, po dostawców i lokalne społeczności.
– Etyka to coś więcej niż deklaracje, to realny wpływ na ludzi. Kluczowe jest, aby w centrum każdego działania stawiać człowieka. Nie tylko pracowników czy klientów, ale także dostawców i partnerów biznesowych. Nasze decyzje kształtują całe otoczenie firmy, a etyczne podejście powinno obejmować wszystkich, którzy odczuwają skutki naszego działania – podkreśliła Katarzyna Ladzińska.
Eksperci zgodzili się również, że etyka w biznesie nie ogranicza się do relacji międzyludzkich. Dziś jest oczywiste, że istotną rolę odgrywa także odpowiedzialność środowiskowa. Firmy mierzą się z rosnącymi oczekiwaniami społecznymi dotyczącymi ochrony klimatu i minimalizowania negatywnego wpływu firm na planetę.
– Dziś myślenie o etyce to nie tylko ludzie, ale i środowisko. Ochrona klimatu staje się fundamentalną wartością, a działania zmierzające do redukcji śladu węglowego nie są już jedynie wyborem – są one koniecznością – zaznaczyła Monika Kulik.
Eksperci zwrócili również uwagę na aktualną sytuację geopolityczną. Po zwycięstwie Donalda Trumpa w wyborach prezydenckich, w USA rośnie presja na firmy, by ograniczały swoje działania na rzecz różnorodności, co budzi obawy o przyszłość etycznych standardów w biznesie.
– W 2025 r. równie ważna staje się odwaga, bo zmiany polityczne w niektórych krajach powodują, że w przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się zagrożenia dla wartości takich jak różnorodność czy równość – powiedziała Monika Kulik.
Istotnym wyzwaniem dla firm jest również dostosowanie się do zmieniających się regulacji prawnych. Etyka przestaje być jedynie kwestią reputacji, a coraz częściej staje się wymogiem formalnym, od którego zależy funkcjonowanie organizacji.
– Jeszcze kilka lat temu standardy etyczne były traktowane jako „miły dodatek”. Dzisiaj to fundament, na którym opiera się działalność firm. Wpływają na to nie tylko oczekiwania społeczne, ale także regulacje, zwłaszcza europejskie przepisy dotyczące compliance. Biznes rozumie, że dbałość o ludzi i przestrzeganie zasad to nie tylko obowiązek, ale i kluczowy element sukcesu – podsumował tę część dyskusji Michał Rams.
Wartości a biznes
Współczesne firmy coraz częściej dostrzegają, że etyka i długoterminowy sukces biznesowy idą w parze. Przestrzeganie zasad compliance, troska o pracowników i odpowiedzialność wobec otoczenia nie są już tylko kwestią wizerunku – to strategiczny fundament, który decyduje o stabilności organizacji.
– Etyka, regulacje i standardy compliance nie są przeszkodą w biznesie – wręcz przeciwnie, one pomagają firmom przetrwać. Coraz więcej organizacji rozumie, że odpowiedzialne podejście do pracowników, kontrahentów i środowiska wymaga większego wysiłku i nakładów, ale w dłuższej perspektywie po prostu się opłaca. To przekłada się na konkretne wyniki finansowe – podkreślił Michał Rams.
Przykładem realnego wpływu wartości na decyzje biznesowe była reakcja firm na rosyjską agresję na Ukrainę. Wiele organizacji ograniczyło swoją działalność w Rosji, kierując się nie tylko obowiązkiem wynikającym z sankcji, ale również własnymi przekonaniami.
– Wojna na Ukrainie pokazała, że biznes kieruje się nie tylko regulacjami, ale i wartościami. Wiele firm wycofało się z rynku rosyjskiego nie dlatego, że musiało, ale dlatego, że nie chciało być częścią systemu, który narusza podstawowe prawa człowieka – zaznaczył Michał Rams.
Coraz większe znaczenie przywiązuje się także do etyki w kontekście rynku pracy. Młodsze pokolenia, wchodząc na rynek, nie kierują się wyłącznie wynagrodzeniem – liczy się dla nich misja organizacji, jej wartości i podejście do odpowiedzialnego biznesu.
– Dziś nie da się oddzielić etyki od biznesu. Młode pokolenie zwraca uwagę na to, czy praca ma sens, czy firma działa zgodnie z wartościami. To kluczowe nie tylko dla rekrutacji, ale i lojalności oraz zaangażowania pracowników. Podobnie jest z klientami – jeśli firma chce budować trwałe relacje, musi działać w sposób transparentny i etyczny – podkreśliła Katarzyna Ladzińska.
Etyka staje się również coraz bardziej wymiernym elementem zarządzania ryzykiem. Firmy, które nie przestrzegają zasad, szybko ponoszą konsekwencje – nie tylko prawne, ale także wizerunkowe i finansowe. W dobie mediów społecznościowych i rosnącej świadomości konsumentów, każde nieetyczne działanie może błyskawicznie zostać ujawnione i negatywnie wpłynąć na reputację organizacji. Utrata zaufania klientów, odejście kluczowych pracowników czy zerwanie współpracy przez partnerów biznesowych to tylko niektóre z realnych skutków ignorowania standardów etycznych.
– Biznes oparty na etyce jest po prostu bardziej stabilny. Nieuczciwe praktyki są dziś łatwe do wykrycia – pracownicy, klienci i dostawcy natychmiast dostrzegają nadużycia. A to oznacza realne konsekwencje: utratę zaufania, klientów i w ostatecznym rozrachunku – stratę finansową – zaznaczyła Monika Kulik.
Skuteczne zasady etyczne
Eksperci zgodzili się, że etyczne standardy powinny obowiązywać na wszystkich szczeblach organizacji – od pracowników operacyjnych po najwyższe kierownictwo. Firmy, które myślą długofalowo, muszą uwzględniać nie tylko kwestie finansowe, ale także wartości, które budują zaufanie i stabilność na rynku. Przejrzyste zasady postępowania, konsekwencja w ich egzekwowaniu oraz odpowiedzialność liderów mają kluczowe znaczenie dla utrzymania wiarygodności i długoterminowego sukcesu organizacji.
– Etyka w firmie nie może kończyć się na pracownikach szeregowych – jej zasady muszą obejmować również menedżerów i zarząd. W biznesie liczy się długoterminowa perspektywa, a przestrzeganie zasad etycznych przekłada się na stabilność i długofalowy sukces organizacji – dodał Michał Rams.
Etyczne zarządzanie to nie jednorazowy projekt, ale długofalowy proces, który wymaga konsekwencji i autentyczności. Firmy, które chcą działać odpowiedzialnie, powinny unikać pozornych inicjatyw i dostosowywać swoje działania do rzeczywistych wyzwań swojej branży.
– Zdarza się, że firmy wdrażają procedury antykorupcyjne w sektorach, gdzie problem korupcji praktycznie nie istnieje. Takie działania nie przynoszą realnej wartości i mogą być postrzegane jako pozorne. Kluczowe jest, aby strategia etyczna była adekwatna do specyfiki branży i rzeczywistych zagrożeń – podkreślił Michał Rams.
Ważnym elementem budowania kultury etycznej jest dialog. Firmy, zamiast narzucać gotowe kodeksy i zasady, powinny angażować swoich pracowników oraz innych interesariuszy w proces tworzenia i wdrażania wartości, które będą fundamentem ich działalności. Takie podejście pozwala na lepsze zrozumienie potrzeb i oczekiwań różnych grup, a także daje poczucie współodpowiedzialności za etyczne standardy w organizacji.
– Najlepszym sposobem na skuteczne wdrożenie etyki jest rozmowa. Firmy powinny angażować swoich pracowników, pytać ich o zdanie i wspólnie ustalać wartości, które będą podstawą organizacji. Warto także słuchać klientów, dostawców i innych interesariuszy – etyka to nie coś, co tworzy się w oderwaniu od otoczenia – zaznaczyła Monika Kulik.
Skuteczna strategia etyczna wymaga nie tylko zaangażowania, ale także czasu i konsekwencji. To proces, który nie kończy się na deklaracjach – oznacza wieloletnią zmianę kultury organizacyjnej. Kluczową rolę odgrywają w nim liderzy, którzy swoim przykładem kształtują postawy w firmie.
– Wdrażanie etycznych zasad to długoterminowe zobowiązanie, z którego nie można zejść. To kosztowny, ale niezbędny proces, który wymaga zmiany myślenia w całej organizacji. Przede wszystkim jednak odpowiedzialność spoczywa na zarządach i właścicielach firm – to oni muszą dawać przykład i być ambasadorami tych wartości – podsumowała Katarzyna Ladzińska.
