Od przyszłego roku wejdzie w życie ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r., która niesie fundamentalne zmiany w systemie wdrażania programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy unijnych. Zmiany dotyczą przede wszystkim systemu finansowania, ale również systemu instytucjonalnego poprzez wprowadzenie instytucji płatnika, którego rolę pełnić będzie Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).
Katalog nowości
Nowy system wyłącza pieniądze UE z budżetu państwa i tworzy budżet funduszy europejskich, przeznaczony do finansowania programów. Ponadto pieniądze z budżetu europejskiego będą przekazywane bezpośrednio do beneficjenta w formie płatności — a nie dotacji rozwojowej — wypłacanej przez BGK. Płatnik będzie dokonywał płatności na podstawie zlecenia wystawianego przez instytucję podpisującą z beneficjentem umowę o dofinansowanie.
Zmiany dotyczą również współfinansowania krajowego z budżetu państwa. Nowa ustawa o finansach publicznych przewiduje, że ta część dofinansowania projektu będzie przekazywana w formie dotacji celowej przez dysponenta części budżetowej bezpośrednio albo za pośrednictwem BGK.
Nowy system wprowadza zasadę, że beneficjent otrzymuje dofinansowanie z dwóch źródeł: pieniądze z UE wypłacane przez BGK w formie płatności oraz ewentualne współfinansowanie krajowe z budżetu państwa w formie dotacji celowej wypłacanej przez BGK lub bezpośrednio przez właściwego dysponenta.
Reżimy rozliczania
Przepisy zmienionej ustawy przewidują różne reżimy rozliczania otrzymanych pieniędzy, w zależności od formy ich przekazania. Ma to fundamentalne znaczenie, zwłaszcza w kontekście wypłaty dofinansowania w formie zaliczki. W przypadku projektu, w którym dofinansowanie wypłacane w formie zaliczki zawiera w sobie zarówno wkład UE, jak i wkład krajowy, beneficjent musi wiedzieć, jaka jego część podlega obowiązkowi zwrotu w przypadku braku rozliczenia do końca roku budżetowego. Zapisy umowy o dofinansowanie muszą więc precyzyjnie wskazywać, jaką część pieniędzy stanowi współfinansowanie krajowe i jakie są konsekwencje ich nierozliczenia z końcem roku budżetowego.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest przygotowane na zmiany. Od kilku miesięcy urzędnicy przechodzą specjalistyczne szkolenia. Nowe przepisy w dużym stopniu zmieniają jednak obowiązujące zasady, więc siłą rzeczy "przestawienie się" i nabranie biegłości w nowych rozliczeniach może zająć trochę czasu. Nowelizacja przepisów usprawni jednak i uporządkuje system przepływu funduszy europejskich.
Elżbieta Bieńkowska