KSIĘGI WIECZYSTE CZEKAJĄ NA ŚRODKI
Uporządkowanie dokumentów zabezpieczy obrót nieruchomościami
SZANSA NA POPRAWĘ: Przedstawiony przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt zmian ustawy o księgach wieczystych i hipotece pozwala przypuszczać, że w ciągu najbliższych dwóch lat skróci się oczekiwanie na wpis do księgi wieczystej — zapewnia Grażyna Kołodziejska, naczelnik Wydziału Notariatu i Ksiąg Wieczystych w Ministerstwie Sprawiedliwości. fot. Grzegorz Kawecki
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało reformę systemu ksiąg wieczystych. Nowe przepisy mają przede wszystkim skrócić czas oczekiwania na założenie księgi wieczystej lub dokonania w niej wpisu. Twórcy ustawy zapowiadają kolejne posunięcie, którym będzie skomputeryzowanie wydziałów wieczystoksięgowych za pieniądze funduszu PHARE.
W 1998 r. Ministerstwo Sprawiedliwości poprosiło europejski fundusz PHARE o pożyczkę wysokości 50 mln ecu o przeprowadzenie reformy ksiąg wieczystych. Planowane jest m.in. pilotażowe wdrożenie systemu komputerowego w wydziałach ksiąg wieczystych.
Również na najbliższym posiedzeniu rządu Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawi projekt zmian w ustawie o księgach wieczystych i hipotece. Nowe przepisy zostały już pozytywnie zaopiniowane przez Komisję Kodyfikacyjną. Jej twórcy prognozują, że nowy akt prawny wprowadzi wiele istotnych zmian w wydziałach ksiąg wieczystych, jak i na rynku nieruchomości.
Uciekają pieniądze
Szacuje się, że w Polsce księgę wieczystą posiada 80 proc. nieruchomości. Są to księgi zakładane przede wszystkim dla nieruchomości gruntowych. Natomiast tylko 30 proc. mieszkań spółdzielczych posiada ten dokument.
— Takie zaległości i bałagan w księgach wieczystych odziedziczyliśmy po notariuszach. Teraz prowadzą prywatne kancelarie i nadal robią niewiele, aby przyczynić się do normalizacji obrotu nieruchomościami. W konsekwencji na Zachodzie wciąż jesteśmy postrzegani jako mało wiarygodni partnerzy. Kontrahenci i pieniądze trafiają do naszych sąsiadów. Myślę, że dopóki nie będzie pieniędzy na nowe etaty oraz komputery możemy tylko mówić, że coś się robi — tłumaczy specjalista reprezentujący rynek nieruchomości.
Będzie szybciej
Założenie księgi wieczystej lub dokonanie w niej jakiegokolwiek wpisu wymaga nadal od właściciela nieruchomości sporo cierpliwości. W Warszawie zainteresowani muszą czekać ponad rok, a w innych miastach około trzech miesięcy.
Postępowania w sprawach ksiąg wieczystych są przewlekłe, ponieważ nad ich zgodnością z przepisami czuwa zaledwie około tysiąca pięćciuset pracowników sądowych, w tym tylko sześciuset pięćdziesięciu sędziów.
— Sądzę, że zatory w wydziałach wieczystoksięgowych zlikwidują nowi pracownicy, zwani referendarzami, którzy działając jako organ sądu rozpoczęli orzekanie już od września 1998 r. W kwietniu ponad stu aplikantów referendarskich przystąpi do egzaminu referendarskiego i rozpocznie pracę. Ponadto ze statystyk wynika, że z roku na rok maleje czas oczekiwania na rozpoznanie wniosku w postępowaniu wieczystoksięgowym. W czerwcu 1998 r. średni czas oczekiwania w kraju na wpis wynosił ponad 4 miesiące — komentuje Grażyna Kołodziejska, naczelnik Wydziału Notariatu i Ksiąg Wieczystych w Ministerstwie Sprawiedliwości.
Planowane nowości
Sędziowie oraz naukowcy zwracają uwagę, że projekt ustawy zawiera przepisy, które na pewno skrócą oczekiwanie na założenie księgi wieczystej lub dokonanie w niej odpowiedniego wpisu.
— Sukcesem jest wprowadzenie w projekcie opłat stałych od wpisów w księgach wieczystych, które zbywca nieruchomości zapłaci w momencie spisywania umowy u notariusza, będącego pełnomocnikiem stron. Oznacza to, że kupujący nie będzie musiał niczego załatwiać w sądzie. Myślę, że zredukuje to średnio o sześć tygodni czas oczekiwania od momentu złożenia wniosku. Pozytywną zmianą będzie wprowadzenie ujednoliconego postępowania o założenie księgi wieczystej i wpis do księgi wieczystej oraz likwidacja nieefektywnego od lat postępowania przynaglającego. Przewidujemy także uproszczenie postępowania przez wprowadzenie specjalnych formularzy dla wniosków, co pozwoli dokonywać ich zwrotu w sytuacji braków, bez potrzeby wielokrotnego wzywania o ich uzupełnienie — twierdzi Grażyna Kołodziejska.
Dyrektywy Unii
Jednym z zaleceń Komitetu Ministrów Rady Europy było zobowiązanie rządu polskiego do wprowadzenia stanowiska referendarza. Kolejną sugestią władz Unii jest dopasowanie polskiego prawa w zakresie obrotu nieruchomościami do standardów europejskich oraz wprowadzenie informacji elektronicznej w sądach wieczystoksięgowych.
— Polskie prawo powinno być tak silne, jak np. niemiecke. Nasi zachodni sąsiedzi nie dopuszczają do takich sytuacji, do jakich często dochodzi na polskim rynku nieruchomości. Pewność obrotu to przede wszystkim bezpieczne regulacje prawne nie dopuszczające do powstania żadnych uprawnień, jeżeli wcześniej nie dokonano wpisu. U nas na razie jest dokładnie odwrotnie. Myślę, że brak przepisów i skomputeryzowania są głównymi przyczynami obaw Zachodu przed współpracą z Polską — tłumaczy wspomniany ekspert.
KSIĘGI WIECZYSTE
Księgi wieczyste to urzędowe rejestry sądowe prowadzone przez referendarzy dla każdej nieruchomości, np. gruntu, lokalu czy budynku.
Księga wieczysta nieruchomości jest jawna dla wszystkich zainteresowanych zbywców i nabywców. Zainteresowane strony powinny w niej odnaleźć wszystkie informacje o stanie faktycznym i prawnym nieruchomości, dotyczące np. jej właściciela, położenia, opisu czy obciążeń hipotecznych.
Izabella Bohun