Art. 5 par. 5 ustawy o fundacjach stanowi, że "fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów". Zgodnie z orzecznictwem sądów i opiniami przepytanych przez nas ekspertów (patrz obok) oznacza to, że skala prowadzenia działalności biznesowej fundacji nie może być większa niż działalności statutowej. Fundacje nie mogą działać jak spółki prawa handlowego i jednocześnie korzystać z fundacyjnych ulg podatkowych. Okazuje się jednak, że te stworzone przez twórcę Radia Maryja mogą.
Wsparcie psychiczne
Jak ustalił "PB", FLV i FNP od lat
większość pieniędzy wydają nie na szlachetne cele zapisane w statucie, ale na
robienie interesów. I tak FLV w latach 2006-07 na działalność gospodarczą wydała
12,9 mln zł i 9,1 mln zł, czyli odpowiednio aż 82,3 proc. i 76,9 proc.
wszystkich kosztów. A struktura wydatków FNP jest jeszcze bardziej zaburzona. W
dwóch ostatnich latach na robienie interesów fundacja przeznaczyła 6,1 mln zł i
5,3 mln zł, czyli odpowiednio aż 91,5 proc. i 86,3 proc. wszystkich wydatków. Z
63 osób zatrudnionych w FLV 37 pracuje wyłącznie w działalności gospodarczej. W
FNP podobnie: tylko biznesem zajmuje się aż 17 z 21 osób.
Działalność statutowa obu fundacji to przede wszystkim organizowanie sympozjów, konferencji i wykładów oraz nieodpłatne przekazywanie książek, filmów i innych wydawnictw (głównie takich, których nie udaje się sprzedać) placówkom oświatowym i parafiom. Fundacje organizują też praktyki dla studentów szkoły wyższej, założonej przez o. Rydzyka, i zajmują się pomocą społeczną. Ta ostatnia jednak to głównie "wsparcie psychiczne udzielone osobom, które będąc w trudnych sytuacjach życiowych, nie radzą sobie z otaczającą ich rzeczywistością".
Business is business
Dużo efektowniej wyglądają interesy
robione przez fundacje. Choć obie zaczynały z symbolicznym kapitałem 10 tys. zł,
na koniec 2007 r. ich aktywa sięgały 30,6 mln zł (FLV) i 7,6 mln zł (FNP). Przy
czym realna wartość zgromadzonego przez nie majątku jest sporo wyższa. Ich
nieruchomości znajdujące się w Toruniu, Szczecinku, Wrocławiu, Lublinie i
Warszawie są bowiem wycenione według cen nabycia, często jeszcze z lat 90.
Założona w 1995 r. FNP wydaje książki i multimedia na płytach CD/DVD, miesięcznik "Rodzina Radia Maryja" i co roku "Kalendarz Rodziny Radia Maryja". W Szczecinku prowadzi też prywatne gimnazjum i liceum oraz księgarnię. Książki, filmy, ale też gry komputerowe i odtwarzacze MP3 można kupić przez internet (ten kanał dystrybucji działa od siedmiu lat). Przychody FNP systematycznie rosną: od 1,95 mln zł w 1996 r. do 5,7 mln zł w 2007 r.
Młodsza o trzy lata FLV początkowo zajmowała się jedynie produkcją i dystrybucją filmów wideo o tematyce religijnej. Od 2001 r. prowadzi w Toruniu Wyższą Szkołę Kultury Społecznej i Medialnej, a od 2003 r. uruchomioną kosztem ponad 20 mln zł Telewizję Trwam, przynoszącą wpływy ze sprzedaży dekoderów i telezakupów. Przychody FLV rosły z 215 tys. zł w 1999 r. do rekordowych 8,1 mln zł w 2003 r., by w ubiegłym roku spaść do 3,5 mln zł.
Jeszcze więcej interesów
Mimo to FLV jest znacznie
bogatsza od swej siostry. Na koniec 2007 r. dysponowała ponad 5 mln zł gotówki,
którą przeznaczyła zapewne na sfinansowanie części prac przy geotermii (wodami
termalnymi o. Rydzyk chce ogrzewać m.in. akademiki swojej szkoły i produkować z
nich energię elektryczną). To oraz pieniądze zbierane wśród sympatyków Radia
Maryja mają zastąpić 27 mln zł dotacji, którą Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej najpierw (za rządów PiS) przyznał FLV, a potem
(za rządów PO) cofnął.
Geotermię ma też zasilić dochód z sieci telefonii komórkowej "W Rodzinie",
którą FLV chce stworzyć przy współpracy z kontrolowanym przez Romana Karkosika
Centernetem. Realizacja tych pomysłów o. Rydzyka sprawi, że działalność
statutowa jego fundacji wciąż stanowić będzie jedynie dodatek do biznesu.
Dlaczego? To pytanie, podobnie jak inne, pozostały bez odpowiedzi. Przez kilka
dni ani o. Rydzyk, ani nikt z jego współpracowników nie znalazł czasu na rozmowę
z "PB".
Co na ten temat sądzą eksperci? Czytaj w środowym "Pulsie Biznesu"!