Pakiet pracowniczy nie wiąże spółki
Nie ma regulacji prawnych, które mogłyby zmusić zarząd sprywatyzowanej spółki do realizacji pakietu socjalnego. Bezużyteczne są też kary umowne przewidywane w pakietach pracowniczych. W efekcie, gdy dojdzie do ich naruszenia, może okazać się, że są one jedynie zbiorem pobożnych życzeń pracowników.
Większość pracowników prywatyzowanych przedsiębiorstw traktuje pakiet socjalny jako niezbędny element negocjacji z przyszłym inwestorem. Przedstawiciele Skarbu Państwa uznają wręcz pakiet za składnik ceny sprzedanych akcji prywatyzowanego przedsiębiorstwa. Wynika to m.in. ze stanowiska Emila Wąsacza, ministra skarbu państwa, który zaniżoną wycenę Domów Towarowych Centrum usprawiedliwiał m.in. korzyściami płynącymi z zobowiązania się inwestora do utrzymania pełnego zatrudnienia załogi przez okres pięciu lat od sprywatyzowania firmy.
Twarda rzeczywistość
Okazuje się jednak, że nawet gdy dojdzie do ustanowienia pakietu socjalnego, to może się zdarzyć, że pracownicy nie otrzymają spodziewanych korzyści.
Z punktu widzenia prawa, pakiet spółki nie wiąże. Istota problemu sprowadza się bowiem w tym przypadku do tego, iż umowę obejmującą gwarancje pracownicze, zawiera inwestor ze Skarbem Państwa, a nie z zarządem spółki. Zgodnie zaś z przepisami kodeksu handlowego, spółkę we wszystkich sprawach reprezentuje zarząd.
Można więc łatwo wyobrazić sobie sytuację, w której zarząd uzna, iż jedynym ratunkiem, aby zapobiec upadłości firmy jest redukcja zatrudnienia czy zamrożenie płac. Nie ma w tej sytuacji znaczenia, iż właściciele podpisali wcześniej ze Skarbem Państwa pakiet socjalny. Bezskuteczne są również zastrzegane przez Skarb Państwa kary umowne.
Jeżeli spółka wykaże, iż powodem niewykonania pakietu socjalnego była sprzeczność zobowiązań w nim zawartych z interesem spółki, przed zapłaceniem kary chronią właścicieli firmy przepisy kodeksu cywilnego.
Swoboda zarządu
Zgodnie z prawem (art. 58 w zw. z art. 353 kc) postanowienia umów sprzeczne z prawem nie obowiązują. Jest zaś niesporne, iż wszelkie umowy narzucające zarządowi spółki prowadzenie takiej a nie innej polityki zatrudnienia i płac w spółce, są sprzeczne z kodeksem handlowym, a więc nieważne. Tym samym nieważne są zobowiązania z takich umów wynikające.
Jedynym słusznym i racjonalnym rozwiązaniem jest rezygnacja z tworzenia zobowiązań bez pokrycia na rzecz klarownych kontraktów kupna-sprzedaży, zgodnych z przepisami i regułami gospodarki wolnorynkowej. Załogi prywatyzowanych przedsiębiorstw i spółek unikną wówczas rozczarowań, a sądy wpływu dodatkowych spraw o prawnie nie obowiązujące przywileje.
Autor prowadzi kancelarię prawną Kalus & Kalus