Urząd skarbowy zablokował ci konta i nakazał zwrot odliczonego przed laty VAT, bo uznał cię za oszusta? Urzędnicy powiedzieli, że przedsiębiorca, który dostarczał twojej firmie towar, nie był jego faktycznym właścicielem, a skoro tego nie wyśledziłeś, musisz ponieść karę? Wreszcie masz szansę odzyskać dobre imię i odebrany przez fiskusa podatek.
Precedensowy wyrok, dotyczący odliczeń (wyłudzeń) VAT, wydał bowiem Naczelny Sąd Administracyjny (NSA). Sprawa dotyczy śląskiej firmy Bolmet, handlującej metalami nieżelaznymi i surowcami.
— Sąd uznał, że urząd skarbowy nie udowodnił nam, że w kontaktach z kontrahentami nie dochowaliśmy należytej staranności, więc nie możemy być karani za to, że kontrahent był oszustem, a my o tym nie wiedzieliśmy — mówi Piotr Zientara, prezes Bolmetu.
— NSA odrzucił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia. Uzasadnienie pisemne powinno być gotowe pod koniec lipca — usłyszeliśmy w biurze informacji NSA.
Unijna wskazówka
Bolmet kupował towar od firmy, która okazała się być tzw. firmantem, czyli nabyła faktycznie towar od sprzedawcy X, ale fakturę zakupu dostała od Y. W efekcie to Bolmet został ukarany i musiał oddać odliczony od transakcji VAT.
— Nasz kontrahent był przecież legalnie zarejestrowanym podatnikiem. Nie mogliśmy wiedzieć, skąd i na jakich zasadach sam nabywa towar. Jednak urzędnicy skarbowi mówili nam, że mogliśmy przecież wynająć detektywa. Podkreślali również, że mogliśmy domyśleć się, że dostawy są nielegalne, bo na przykład 6 ton towaru nasz kontrahent przywiózł samochodem o ładowności 3 ton — opowiada Piotr Zientara.
Jego zdaniem, NSA w ustnym uzasadnieniu wyroku powoływał się na niedawne orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dotyczące dochowania należytej staranności w kontaktach z firmami, które wyłudzają VAT.
„Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok, (…) który ma przełomowe znaczenie dla wielu kontrolowanych podmiotów w Polsce. (…) w sentencji wyroku stwierdził, że organy podatkowe nie mogą w sposób generalny wymagać, aby podatnik zamierzający skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT badał, czy wystawca faktury za towary lub usługi, których odliczenie ma dotyczyć, jest podatnikiem, czy dysponuje towarami będącymi przedmiotem transakcji i jest w stanie je dostarczyć. To do organów podatkowych należy dokonywanie niezbędnych kontroli podatników, w celu wykrycia nieprawidłowości i naruszeń przepisów prawa w zakresie podatku VAT oraz karanie podatników winnych takich nieprawidłowości lub naruszeń” — napisali przedstawiciele Izby Gospodarczej Metali Nieżelaznych i Recyklingu.
Izba złożyła zresztą skargę do Brukseli przeciwko karaniu przez polskiego fiskusa firm, które mimo dochowania należytej staranności musiały oddać podatek. Opisała też przypadek Bolmetu. Komisja Europejska postanowiła zająć się sprawą.
Grzegorz Sulgis, właściciel Alumetalu, ma nadzieję, że zarówno wyrok w sprawie Bolmetu, jak i orzeczenie unijnego trybunału zmienią dotychczasowe nastawienie urzędników fiskusa i sądów.
Wiadomo, że kradną
Dotychczas zarówno skarbówka, jak i polskie sądy przy karaniu podatników nie zwracały uwagi na kwestie dochowania należytej staranności. „Kwestia należytej staranności (…) nie stanowi uprawnienia (…) do odliczenia podatku” — napisano w interpretacji indywidualnej, którą na wniosek Bolmetu wydała Izba Skarbowa w Katowicach.
Sądy także uznawały, że to kupujący ma obowiązek śledzić pochodzenie i łańcuch dostaw towaru, który kupuje. Na przykład NSA w marcu tego roku, w wyroku dotyczącym firmy z branży paliwowej, stwierdził, „że faktem powszechnie znanym jest to, iż w obrocie paliwami funkcjonuje wiele firm, które jedynie firmują obrót tymi wyrobami, w sytuacji gdy źródło pochodzenia paliwa nie jest ujawnione. Ta powszechnie dostępna wiedza (publikacje prasowe czy telewizyjne) powinna powodować, że odbiorcy paliwa szczególnie ostrożnie winni dobierać swoich dostawców, tym bardziej że firmy takie pozorują legalną działalność za pomocą dokumentów wystawionych przez uprawnione organy”.
OKIEM PRAWNIKA
Śladem Europy
JERZY MARTINI
Kancelaria Baker & McKenzie
Polska, będąc członkiem Unii Europejskiej, powinna implementować także unijne prawo i orzecznictwo, tak jak uczynił to NSA, wydając wyrok w sprawie Bolmetu i powołując się na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE. Mam nadzieję, że orzekając w kolejnych sprawach, sądy będą już brać pod uwagę to, że podatnik działał w dobrej wierze i dochował należytej staranności.
OKIEM PRAWNIKA
Prawdziwy przełom
JACEK PATYK
prowadzi Kancelarię Doradztwa Ekonomiczno-Podatkowego
Niejednokrotnie ETS wydawał orzeczenia, w których stwierdzał, że jeśli podatnik nieświadomie został uwikłany w przestępcze transakcje, sam dochowując należytej staranności, to nie można go karać. Jednak do tej pory sądy administracyjne w Polsce pozostawały głuche i nie brały pod uwagę wyroków ETS. Obecne orzeczenie NSA to prawdziwy przełom.