Mimo apeli organizacji przedsiębiorców i części parlamentarzystów nie będzie odroczenia w czasie startu podatkowego pakietu Polskiego Ładu – z wyjątkiem niektórych rozwiązań, jakie posłowie uchwalili 1 października. Senackie poprawki mające na celu wydłużenie vacatio legis uchwalonych przepisów o 12 miesięcy – do 1 stycznia 2023 r. – przepadły w głosowaniu, które Sejm przeprowadził niemal natychmiast po otrzymaniu uchwały Senatu w sprawie zmian w ustawach podatkowych składających się na ten pakiet. Podobny los spotkał wprowadzone do Polskiego Ładu przez Senat modyfikacje o charakterze merytorycznym, korzystnym dla podatników.
Senat poprawił, Sejm odrzucił
Druga izba rozpatrzyła uchwaloną przez Sejm ustawę nowelizującą przepisy o PIT, CIT, VAT oraz Ordynacji podatkowej w czwartkowy wieczór, wprowadzając 62 poprawki. W piątkowe przedpołudnie ustosunkowała się do nich sejmowa komisja finansów publicznych, rekomendując przyjęcie połowy i jeszcze tego samego dnia, z takim samym wynikiem, podatkowy Polski Ład został ostatecznie przypieczętowany poselskim głosowaniem. Tym samym akt ten jest już gotowy do przekazania prezydentowi do podpisu i ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Przyjęcie połowy poprawek senackich w zasadzie w niewielkim stopniu poprawia przepisy uchwalone przez Sejm 1 października. Te modyfikacje mają charakter doprecyzowujący i redakcyjny. Posłowie odrzucili np. objęcie tzw. ulgą dla klasy średniej (przewidzianą dla pracowników i osób prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek) – czyli prawem do zmniejszenia dochodu o kwoty wyliczone według ustawowego algorytm – osoby uzyskujące dochody ze zleceń, a także emerytów. Senatorowie zaproponowali także modyfikację metodologii obliczania tej ulgi. Tej zmiany Sejm również nie przyjął.
Odrzucił także wprowadzone przez drugą izbę ograniczenia w stosowaniu podatku minimalnego, przewidzianego dla dużych firm. W Sejmie nie przeszła też propozycja, aby objąć zwolnieniem podatkowym przychody uzyskane przez osoby wychowujące co najmniej troje dzieci.
– Uchwalenie zmian podatkowych bez poprawek senackich oznacza, że przepisy wprowadzające największą w historii podwyżkę podatków dla przedsiębiorców, zwiększające koszty prowadzenia działalności gospodarczej oraz budzące niezliczone wątpliwości legislacyjne, zaczną obowiązywać już za dwa miesiące – podkreśla Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, ekspert Konfederacji Lewiatan.
Ekspresowe tempo prac
Zwraca uwagę, że uchwalone przepisy wprowadzą niezliczone problemy związane z prawidłowym wypełnieniem obowiązków podatkowych. Regulacje te będą przedmiotem objaśnień wydawanych przez ministra finansów i sporów podatników z organami podatkowymi oraz sądami administracyjnymi.
– Jestem przekonany, że już niebawem do Sejmu trafi kolejna nowelizacja ustaw podatkowych poprawiająca wadliwe przepisy Polskiego Ładu. Stanie się tak dlatego, że jest to największa zmiana prawa podatkowego od 30 lat, która została uchwalona w ekspresowym tempie, bez szacunku i uwagi dla zastrzeżeń i postulatów przedsiębiorców. Brakuje słów, aby wyrazić oburzenie dla przyjętego vacatio legis, które wyniesie, w zależności od tego, kiedy prezydent podpisze ustawę, około pięć, sześć tygodni – podkreśla Przemysław Pruszyński.
Pięć tygodni konsultacji
Jan Sarnowski, wiceminister finansów, odnosząc się do zarzutów o zbyt szybkie tempo prac nad zmianami w systemie podatkowym wyjaśniał w Senacie, że pakiety rozwiązań dla biznesu udostępniane były przedsiębiorcom na stronach Ministerstwa Finansów już od drugiej połowy maja. Poza tym podkreślał, że wiele zmian w trakcie tych prac jest efektem konsultacji ze środowiskiem przedsiębiorców.
– Praktycznie co tydzień w maju i czerwcu udostępniany był kolejny pakiet przepisów. Całość gotowego projektu udostępniona została do konsultacji społecznych, już tych oficjalnych, w połowie lipca, a same konsultacje trwały długo, pięć tygodni, od 26 lipca do 30 sierpnia – mówił wiceminister.
Jakie składki i obniżki
Pakiet podatkowy Polskiego Ładu podnosi pierwszy próg dochodów skali podatkowej do 120 tys. zł oraz zwiększa kwotę wolną od PIT do 30 tys. zł. Obie te zmiany dotyczą wyłącznie osób opodatkowanych według zasad ogólnych. Nie zyskają na tym prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające się z fiskusem liniowym PIT w wysokości 19 proc. Mimo postulatów przedstawicieli biznesu, w tym rzecznika małych i średnich przedsiębiorców, dla tej grupy podatników nie przewidziano np. kwoty wolnej. Natomiast, w wyniku konsultacji i na skutek wielu postulatów, zmieniono – nie tylko dla nich – zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Pierwotnie składka zdrowotna miała wynosić dla wszystkich 9 proc. dochodu. Jednocześnie rząd postanowił znieść obecne prawo do odliczania części tej daniny od podatku. Zmiany te wywołały burzę. Na dodatek przepisy tak sformułowano, że w praktyce trudno byłoby je stosować. Ostatecznie zasady rozliczania składki na Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) zmodyfikowano.
Osoby opłacające PIT według skali podatkowej będą płaciły składkę w wysokości 9 proc. od dochodu, na liniowym podatku – 4,9 proc., kartowicze – 9 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast podatników na ryczałcie ewidencjonowanym będzie obowiązywało 9 proc. składki od podstawy stanowiącej 60 proc. przeciętnej płacy lub jej równej albo wynoszącej 180 proc., co będzie zależało od wysokości uzyskiwanych przychodów. Nie wycofano się jednak z likwidacji odliczenia składki od podatku.
Ulga na powrót i estoński CIT
Przedsiębiorcy opodatkowani PIT według zasad ogólnych mają natomiast skorzystać ze wspomnianej ulgi dla klasy średniej, pierwotnie przewidzianej wyłącznie dla pracowników. Ma to zmniejszyć ich obciążenia składką na NFZ. Do ulgi będą uprawnieni podatnicy o dochodach rocznych od 68412 zł do 133 692 zł.
Polski Ład wprowadza też obniżki stawek ryczałtu ewidencjonowanego, np. dla osób wykonujących określone zawody medyczne, inżynierów, architektów (do 14 proc.) –oraz od niektórych przychodów związanych ze świadczeniem usług IT (do 12 proc.). Ponadto wydłuża wynajmującym mieszkania możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych o rok. Wśród licznych zmian podatkowych jest też zmiana w tzw. uldze na powrót, czyli wprowadzenie zerowego PIT dla osób powracających do kraju.
Ustawodawca wprowadził również rozwiązania mające upowszechnić estoński CIT, czyli ryczałt od dochodów spółek kapitałowych, nieodprowadzany tak długo, jak zyski są inwestowane. Obniżył jego stawkę dla małych podatników z 25 proc. do 20 proc., a dla większych – z 30 proc. do 25 proc.