Minione stulecie to epoka, w której narodził się komputer i wiele towarzyszących mu rozwiązań sprzętowych i informatycznych. Początek XXI wieku, jak na razie, nie obfituje w spektakularne wynalazki. Można więc zaryzykować stwierdzenie, że historia komputera zatrzymała się wraz z końcem XX wieku.
omputer (z ang. computer od łac. computare — obliczać) to urządzenie elektroniczne służące do przetwarzania wszelkich informacji, które da się zapisać w formie ciągu cyfr. Komputer od tradycyjnego kalkulatora odróżnia zdolność wykonywania wielokrotnie automatycznie powtarzanych obliczeń, według algorytmicznego wzorca zwanego programem. Tymczasem kalkulator może zwykle wykonywać tylko pojedyncze działania. Granica jest tu umowna, ponieważ w taką definicję komputera wpisują się też kalkulatory programowalne (naukowe, inżynierskie). Służą one jednak tylko do obliczeń matematycznych, podczas gdy nazwa komputer najczęściej dotyczy urządzeń wielofunkcyjnych.
Mimo że istnieją także mechaniczne urządzenia liczące, które potrafią realizować całkiem złożone programy, zazwyczaj nie zalicza się ich do komputerów. Warto jednak pamiętać, że prawzorem komputera była maszyna Turinga, którą można by wykonać w całości z części mechanicznych, a pierwsze urządzenia ułatwiające obliczenia były znane w starożytności, np. abakus z 440 p.n.e. Większość współczesnych komputerów opartych jest na tzw. architekturze von Neumanna (od nazwiska Johna von Neumanna) i składa się z trzech podstawowych elementów:
— procesora — podzielonego na część arytmetyczno-logiczną (która faktycznie wykonuje wszystkie konieczne obliczenia) oraz część sterującą,
— pamięci RAM (od ang. Random Access Memory), czyli układów scalonych, które przechowują program i dane (umożliwia to m.in. samomodyfikację programu) oraz bieżące wyniki obliczeń procesora i stale, na bieżąco wymieniają dane z procesorem,
— urządzeń wejścia/wyjścia, które służą do komunikacji komputera z otoczeniem.
3000 p.n.e
W Babilonii wynaleziono pierwsze liczydło.
876 r.
W Indiach po raz pierwszy użyto symbolu 0.
1642 r.
We Francji, Blaise Pascal skonstruował mechaniczną maszynę do dodawania, którą nazwano Pascaline. Miała pomóc jego ojcu, poborcy podatkowemu. Ograniczeniem maszyny było to, że wykonywała obliczenia na liczbach składających się maksymalnie z ośmiu cyfr. Wynalazek Pascala jest uważany za pierwszą dodającą maszynę, mimo że już w roku 1623 niemiecki profesor, Wilhelm Schickard, zbudował kalkulator o większych możliwościach. Niestety wynalazek został zapomniany i nikt nie zwrócił na niego uwagi.
1822 r.
Osobą żyjącą w XIX wieku, która była najbliższa wynalezienia „prawdziwego komputera” był angielski matematyk i wynalazca, Charles Babbage. Pracował dla Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego i musiał wykonywać wiele żmudnych obliczeń przy pomocy tablic logarytmicznych, które zawierały mnóstwo błędów. Zauważył, że wiele zadań matematycznych, takich jak chociażby tworzenie tablic, można wykonać przy pomocy maszyny. W roku 1822 rozpoczął pracę nad konstrukcją urządzenia, które mogłoby rozwiązywać równania różniczkowe (angielska nazwa tego urządzenia brzmi Difference Engine). Jednak po dziesięciu latach zarzucił projekt, gdyż postanowił zbudować urządzenie uniwersalne, mogące rozwiązywać różnorodne zagadnienia matematyczne. Maszyna Analityczna, bo tak ją nazwał, gdyby została zbudowana, byłaby pierwszym programowalnym komputerem. Zasada jej działania była podobna do współczesnych komputerów cyfrowych z programowym sterowaniem przebiegu obliczeń. Instrukcje miały być zapisywane na kartach dziurkowanych, obliczenia wykonywane przy użyciu pamięci operacyjnej, a rozwiązania drukowane. Z uwagi na ówczesny poziom techniki, pełna realizacja tego genialnego projektu nie była możliwa.
1867 r.
Sholes’a wynalazł maszynę do pisania
1890 r.
Herman Hollerith ze swoją maszyną tabulacyjną wygrał konkurs na skonstruowanie urządzenia usprawniającego spisy ludności. Służyła ona do wprowadzania, sortowania i podliczania danych i wykorzystywała do tego celu dziurkowane karty. Hollerith założył w roku 1896 firmę Tabulating Machine Company, która po połączeniu z kilkoma innymi stworzyła International Business Machines, czyli IBM.
1933 r.
Niemiecki inżynier budownictwa, Konrad Zuse zbudował komputer Z1. Urządzenie korzystało z binarnego systemu liczbowego, co było swoistą innowacją. Większość komputerów generacji pierwszej używało bowiem innych systemów, np. dziesiętnego. W roku 1941 Zuse skończył komputer Z3, który był w pełni funkcjonalnym automatem liczącym sterowanym programem.
1938 r.
Wiliam Hewlett i David Packard założyli w garażu w Palo Alto w Kaliforni firmę HP.
Chester Carlson stworzył pierwszą odbitkę kserograficzną w swoim prowizorycznym laboratorium w Nowym Jorku. Na odbitce znajdowała się jedynie data i nazwa dzielnicy, w której pracował: „10.-22.-38 Astoria”.
1944 r.
Powstała IBM — Mark I — pierwsza elektryczna maszyna cyfrowa pracująca w systemie dziesiętnym. Rozwiązania mechaniczne nie pozwoliły na na budowę efektywnych urządzeń. Dopiero pomysł wykorzystania przekaźników doprowadził Howarda Aikena do stworzenia urządzenia o nazwie Mark I, którego budowę sponsorował koncern IBM.
1945 r.
23 grudnia wąskiej publiczności pokazano tranzystor. Urządzenie wynaleźli pracownicy AT&T Bell Telephone Laboratories: Walter Brattain, William Shockley i John Bardeen. Za swoje osiągnięcie otrzymali w roku 1956 Nagrodę Nobla. Tranzystor ma takie same właściwości jak lampa elektronowa, tyle że jest szybszy, rzadziej ulega uszkodzeniu, zużywa mniej energii i emituje mniej ciepła. Komputery używające tranzystorów pojawiły się w 1951 r. i były niemal tysiąc razy szybsze od lampowych.
1946 r.
W USA zbudowano maszynę liczącą, do której budowy użyto lamp elektronowych. Maszynę nazwano ENIAC (skrót od Elektronic Numerical Integrator and Computer). Twórcami urządzenia byli John Presper Eckert i John Mauchly z Moore School of Electrical Engineering (University of Pennsylvania). ENIAC był elektronicznym sumatorem i kalkulatorem cyfrowym. Zawierał 18 tysięcy lamp elektronowych. Ważył 30 ton. Miał wymiary 15 na 9 metrów.
1949 r.
Haloid Company rozpoczęła produkcję pierwszej na świecie kserokopiarki — Xerox Model A. Urządzenie wymagało wykonania kilkunastu czynności, aby wytworzyło jedną odbitkę, m.in. samodzielnego naświetlenia płyty, posypania jej tonerem, ułożenia papieru i utrwalenia wydruku.
1951 r.
ohn Mauchly i John Eckert zbudowali UNIVAC I, pierwszy komercyjny komputer, zainstalowany w amerykańskiej instytucji zajmującej się spisami ludności. UNIVAC jest pierwszym urządzeniem komercyjnie dostępnym w USA, sprzedanym za 1 mln USD. Komputer był programowalny, zatem nie wymagał przy każdym nowym zadaniu przebudowy układów i zmiany przełączników. Maszyna pobierała instrukcje bezpośrednio z programu umieszczonego w pamięci.
1956 r.
IBM opracował pierwszy twardy dysk, nazywany RAMAC 350. Jego pojemność to 5MB, natomiast cena — 1 mln USD.
MANIAC I jest pierwszym komputerowym programem, który pokonał człowieka w grze w szachy.
1958 r.
Bell Telephone zaprezentował pierwsze modemy. Ich prędkość to 300 bitów na sekundę.
Naukowcy z Laboratorium Bella wynaleźli laser.
Wynalazcy z Fairchild Semiconductor i Texas Instruments (m.in. Jean Hoerni, Kurt Lehovec, Jack Kilby oraz Robert Noyce) niezależnie pracowali nad układem scalonym. W lutym 1959 r. Jack Kilby z Texas Instruments zgłosił patent opisujący, jak prosty obwód — złożony z dwóch tranzystorów — zrobić na jednym kawałku germanu.
1959 r.
Firma Haloid Xerox przedstawiła pierwszą automatyczną maszynę kopiującą — Xerox 914. Urządzenie drukowało z prędkością 7 kopii na minutę, kosztowało 29,5 tys. USD, cena jednej odbitki nie przekraczała 10 centów.
1960 r.
Firma Digital Equipment Corporation stworzyła PDP-1, pierwszy komercyjny komputer wyposażony w klawiaturę i monitor.
1962 r.
Studenci z MIT — Stephen (Slag) Russel, Martin (Shag) Graetz i Alan Kotok — napisali pierwszą grę komputerową — Spacewar.
Ivan Sutherland stworzył pierwszy system graficzny — Sketchpad, który potrafił wyświetlać obrazy na ekranie, a nie tylko tekst, jak wcześniej.
1963 r.
Douglas Engelbart wynalazł mysz komputerową, na którą w 1970 r. otrzymał patent. Była ona drewnianym pudełkiem z dwoma metalowymi kółkami.
1964 r.
Firma Zenith stworzyła pierwszy komercyjny produkt wykorzystujący układ scalony — aparat słuchowy.
1965 r.
Powstał uproszczony język programowania BASIC, który stał się standardowym językiem programowania PC.
1967 r.
IBM atworzył pierwszą dyskietkę. Jej rozmiar to 8 cali.
1968 r.
Powstała firma Intel.
Po raz pierwszy komputer (HAL 9000) wziął udział w filmie. Był to film „2001: Odyseja kosmiczna” Stanleya Kubricka.
Przyjęto 6-cyfrowy format zapisu daty (RRMMDD). Decyzja ta stała się później przyczyną problemu roku 2000.
1969 r.
Wystartował ARPAnet, prekursor Internetu.
Kenneth Thomson i Dennis Ritchie rozpoczęli prace nad systemem UNIX.
Gary Starkweather z Xerox rozpoczął prace nad drukarką laserową. Pierwsze gotowe do sprzedaży urządzenie pojawiło się 8 lat później.
1970 r.
Pracownicy Intela wynaleźli pamięć ROM (Read Only Memory — pamięć bez możliwości zapisu). Technologia ta pozwala na przechowywanie informacji nawet po odłączeniu komputera od źródła prądu.
IBM stworzył relacyjną bazę danych.
1971 r.
Firma Texas Instruments zaprezentowała pierwszy kieszonkowy kalkulator.
Pojawiły się pierwsze drukarki igłowe.
1972 r.
Ray Tomlinson stworzył program do wysyłania listów elektronicznych e-mail. To właśnie on zadecydował o użyciu znaku @ w adresie poczty elektronicznej.
1973 r.
Firma IBM zaprezentowała innowację na skalę światową — pierwszy magnetyczny twardy dysk do przechowywania danych. Miał pojemność 2000 bitów na cal kwadratowy i kosztował 10 tys. USD.
Naukowcy z Xerox stworzyli eksperymentalny komputer osobisty Alto, korzystający ze środowiska graficznego, sterowanego myszą.
Motorola zaprezentowała pierwszy przenośny telefon, prototyp telefonu komórkowego.
1975 r.
Powstał pierwszy ekran ciekłokrystaliczny.
Powstał pierwszy edytor tekstu.
Dwaj dziewiętnastolatkowie z Albuquerque założyli w garażu Microsoft.
1976 r.
Powstała firma Apple Computer.
Steve Jobs i Steve Wozniak zbudowali komputer Apple I. Sprzedali 200 sztuk w cenie 666,66 USD każda.
1977 r.
Pojawiła się pierwsza drukarka laserowa Xerox 9700. Kosztowała 350 tys. USD. Umożliwiała monochromatyczny, dwustronny druk
z rozdzielczością 300 dpi i z prędkością 120 stron na minutę.
Apple wprowadził Apple II, pierwszy montowany komputer osobisty. Potrafił on wyświetlać kolorową grafikę. W pamięci ROM zawarty był interpreter języka BASIC. Cena urządzenia wynosiła około 1,3 tys. USD.
Commodore wypuściła komputer osobisty PET 2001. Zbudowany na bazie mikroprocesora 6502, miał 4KB pamięci RAM, 14KB ROM oraz potrafił wyświetlać kolorową grafikę. Urządzenie kosztowało około 600 USD.
1981 r.
Adam Osborne stworzył pierwszy udany komputer przenośny — Osborne 1. Ważył on „jedyne” 12kg.
12 sierpnia IBM przedstawił swój pierwszy komputer osobisty — IBM 5150 PC. Zawierał on procesor Intel 8088, 64KB pamięci RAM, 40 KB ROM oraz jedną stację dyskietek 5,25 cala. Miał zainstalowany system MS-DOS Microsoftu. Cena urządzenia wahała się od 3 tys. do 6 tys USD.
1982 r.
Commodore rozpoczął sprzedaż komputera Commodore 64. Początkowa cena urządzenia to 600 USD, jednak potem obniżono ją do 200 USD. Commodore 64 został sprzedany w ilości ok. 20 mln sztuk.
1983 r.
Apple zaprezentował pierwszy komputer z graficznym interfejsem użytkownika i myszą o nazwie Lisa. Od tej pory myszy stały się standardowym wyposażeniem komputerów.
IBM sprzedał PC XT, który jako pierwszy ma wbudowany dysk twardy.
Microsoft zapowiedział system Interface Manager na kwiecień 1984. Przed premierą nazwę zmieniono na Windows.
1984 r.
Hewlett-Packard zaprezentował pierwszą laserową drukarkę osobistą LaserJet.
Wprowadzono system DNS pozwalający na przydzielanie sieciom łatwych do zapamiętania nazw. Pierwszą zarejestrowaną domeną był symbolics.com.
Firmy Sony oraz Philips wprowadziły dyski CD-ROM (Compact Disk ROM), które pozwalały na przechowywanie znacznej, jak na owe czasy, ilości danych.
1985 r.
Microsoft stworzył system Windows 1.0 dla IBM PC.
1987 r.
Sinclair zaprezentował pierwszy palmtop Cambridge Computer Z88.
1988 r.
2 listopada w internecie pojawił się pierwszy robak — Worm. Zaraził on ok. 6 tys. komputerów. Autorem był Robert Morris Jr., który pragnął zwrócić uwagę na bardzo małe bezpieczeństwo sieci.
Fiński student Jarkko Oikarinen stworzył IRC (Internet Relay Chat). To system pozwalający wielu uczestnikom jednocześnie prowadzić dyskusję na żywo.
1989 r.
Tim Berners stworzył sieć — World Wide Web.
1990 r.
Tim Berners stworzył język HTML (HyperText Markup Language). Sieć WWW używa także stworzonego przez niego protokołu HTTP i adresów URL.
1991 r.
Opracowano format kompresji grafiki — JPEG (Joint Photographic Experts Group).
1993 r.
Mark Andreesson i Eric Bina zaprojektowali Mosaic, pierwszą graficzną przeglądarkę internetową.
1994 r.
Powstał system nawigacji satelitarnej GPS.
Studenci uniwersytetu Stanford — Jerry Yang i David Filo — stworzyli bazę stron internetowych. W ten sposób powstało Yahoo!
1995 r.
Powstał w pełni wytworzony przez komputer film Toy Story.
Sun Microsystems przedstawił obiektowy język programowania Java.
1997 r.
IBM zbudował komputer Deep Blue, któremu udało się dwa razy pokonać szachowego mistrza świata Garriego Kasparowa.
1998 r.
Firma Diamond Multimedia wprowadziła pierwszy odtwarzacz MP3.
Marcin Złoch