Ustawa o napojach spirytusowych miała wdrażać prawo unijne. Tymczasem jej postanowienia naruszają podstawową zasadę Unii Europejskiej — swobodny przepływ towarów (abstrahując od kwestii naruszenia praw wyłącznych ze znaków towarowych). Nie można nakazywać, aby określone rodzaje wódek były wytwarzane tylko w danym kraju i wyłącznie z krajowych surowców.
W ustawie wprowadzono przepisy, które tworzą specjalne kategorie wódek: czyste luksusowe i wódki czyste wyborowe. W ten sposób każdy napój spirytusowy o zawartości alkoholu etylowego nie mniejszej niż 40 proc. objętości, uzyskany wyłącznie z alkoholu etylowego rolniczego ziemniaczanego lub zbożowego i wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, destylowanej lub odmineralizowanej, wyprodukowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i z polskich surowców, będzie mógł się nazywać odpowiednio Wódka Czysta Wyborowa lub Wódka Czysta Luksusowa. Wystarczy więc dysponować koncesją na produkcję wódek, kupić odpowiedni spirytus (byle był polski), rozcieńczyć, rozlać do butelek i sprzedawać na rynku jako Wódka Wyborowa lub Luksusowa.
Ustawa w zasadzie kopiuje wspólnotowe Rozporządzenie 1576/89 dotyczące napojów spirytusowych. Zostało ono przyjęte w ramach procedury legislacyjnej, która jest przeznaczona dla aktów prawnych, mających urzeczywistniać podstawową zasadę wspólnotowego porządku prawnego, jaką jest swobodny przepływ towarów. Wynika to z praktyki, zgodnie z którą tworzy się bezwzględnie obowiązujące ramy prawne, z jednej strony określające wspólne standardy, a z drugiej —ograniczające państwa członkowskie w regulowaniu ruchu towarowego.
Zasadą wyrażoną w traktacie o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej jest zakaz wszelkich ograniczeń ilościowych dotyczących przepływu towarów między państwami członkowskimi. Europejski Trybunał Sprawiedliwości ustanowił regułę, zgodnie z którą wszystkie przepisy państw członkowskich dotyczące handlu towarowego, mogące w jakikolwiek sposób — nawet pośrednio lub potencjalnie — ograniczyć handel wewnątrz Wspólnoty, są niezgodne z zasadą swobody przepływu towarów. Produkt wytworzony legalnie w jednym państwie powinien mieć nieograniczony dostęp do rynków innych krajów członkowskich. Niedozwolone jest zatem ustanawianie przepisów, które wymagają, by produkty z jednych państw członkowskich musiały podlegać zmianom (np. dotyczącym sposobu wytworzenia) w celu ich sprzedaży w innych państwach.
Zgodnie z prawem wspólnotowym, krajowe przepisy, które zastrzegają zastosowanie określeń słownych do produktów wytworzonych na terytorium państwa z krajowych surowców, są zakazane. Tego typu uregulowania ograniczają handel wewnątrz Wspólnoty, dyskryminują towary innych państw członkowskich i nie mogą zostać uznane za uzasadnione. Stosowanie takich regulacji powoduje różne traktowanie towarów, a tym samym ogranicza handel we Wspólnocie.
Tymczasem takie właśnie przepisy zawiera polska ustawa o napojach spirytusowych. Określenia Wódka Czysta Wyborowa i Wódka Czysta Luksusowa mogą być stosowane tylko do wyrobów wytworzonych w kraju z rodzimych surowców. Trudno nie zauważyć zasadniczej sprzeczności z prawem wspólnotowym.
Ostatnią szansą są poprawki Senatu.
Autorzy tekstu są ekspertami E-konsulting.pl, portalu specjalistów europejskich. (info@ e-konsulting.pl)