Od 28 czerwca w Polsce zacznie obowiązywać Europejski Akt o Dostępności (ang. European Accessibility Act – EAA). Dyrektywa mówi o stopniowym dostosowaniu produktów i usług do nowych standardów. Chodzi o eliminowanie barier technologicznych, komunikacyjnych i dotyczących przestrzeni biurowej m.in. w bankowości elektronicznej, transporcie publicznym i handlu internetowym. Do nowych przepisów mają dostosować się m.in. właściciele sklepów internetowych, operatorzy systemów płatności, przewoźnicy, przedstawiciele banków, instytucji kultury i firm technologicznych. Zgodnie z wymogami unijnej dyrektywy aplikacje i strony internetowe powinny być zrozumiałe dla konsumentów. Muszą być też dostępne na czytnikach ekranowych i zawierać napisy do materiałów wideo. Natomiast formularze zakupowe powinny być proste i intuicyjne w obsłudze. Z kolei bankomaty i terminale płatnicze muszą być wyposażone w technologię syntezy mowy, porty do słuchawek, a ich przyciski – odpowiednio oznaczone. Terminal ma przekazywać informacje użytkownikom zarówno w postaci tekstu, dźwięku, jak i światła.
Obowiązek i szansa
Nowe regulacje nie obejmą najmniejszych podmiotów, czyli mikroprzedsiębiorstw. Nad realizacją wymagań przewidzianych w dyrektywie EAA będzie czuwało kilka instytucji. Wśród nich m.in. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Rzecznik Finansowy, Inspekcja Transportu Drogowego, Urząd Transportu Kolejowego i Urząd Lotnictwa Cywilnego.
– Konieczność dostosowania e-sklepów do wymagań osób ze specjalnymi potrzebami już niebawem stanie się wymogiem prawnym. Cała ścieżka zakupowa, od przeglądania oferty produktów po finalizację zamówienia, będzie musiała być dostępna dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności – podkreśla Joanna Hostyńska, senior product designer w firmie Edisonda.
Konsument będzie miał prawo złożyć skargę na firmę, która nie spełni wymaganych unijną dyrektywą kryteriów dostępności. Wystarczy, że wskaże, o jakie produkty lub usługi chodzi. Właściciel firmy będzie miał 30 dni na odpowiedź. Jeżeli tego nie zrobi, wówczas będzie musiał spełnić żądania klienta w ciągu maksymalnie sześciu miesięcy.
Ekspertka zauważa ponadto, że konieczność wdrożenia wytycznych EAA jest nie tylko obowiązkiem prawnym dla firm, lecz również szansą biznesową.
– Jeżeli wykorzystają ją w odpowiedni sposób, mogą zdobyć przewagę konkurencyjną na rynku i zwiększyć swoje przychody – ocenia Joanna Hostyńska.
Wtóruje jej Magdalena Szczepanek, mecenas w kancelarii prawnej Causa Finita Szczepanek i Wspólnicy. Jej zdaniem wdrożenie wytycznych EAA przez przedsiębiorstwa to również szansa na poprawę jakości obsługi konsumentów.
– Dostępność cyfrowa i technologiczna to nie przywilej, lecz standard, który powinien obowiązywać każdego dostawcę usług – podkreśla Magdalena Szczepanek.
Osoby ze specjalnymi potrzebami stanowią sporą grupę potencjalnych konsumentów. Joanna Hostyńska zwraca uwagę, że w Polsce prawne orzeczenie o niepełnosprawności posiada ponad 3 mln osób. W rzeczywistości jednak, jak dodaje, osób z ograniczeniami fizycznymi i poznawczymi jest zdecydowanie więcej.
– Tzw. dostępność dotyczy nie tylko wspomnianych osób z niepełnosprawnością trwałą, które łatwo można ująć w statystykach. Chodzi również o osoby z niepełnosprawnością tymczasową. Może nią być na przykład zapalenie spojówek w przypadku wystąpienia chorób narządu wzroku – wyjaśnia Joanna Hostyńska.
Oferta dotacyjna
We wdrażaniu wymogów EAA mają przedsiębiorcom pomóc dotacje. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) prowadzi konkurs „Dostępność Dyrektywa EAA”, finansowany z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego. Producenci, usługodawcy i ich pracownicy mogą zgłaszać się do wybranych przez PARP podmiotów, które pomogą im przygotować się do nowych wytycznych przewidzianych w EAA. Granty pokryją 100 proc. kosztów szkoleń i usług doradczych. Wsparcie jest udzielane w formie pomocy de minimis.
PARP wspiera też przedsiębiorców w tworzeniu produktów i usług, które odpowiadają na potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Dofinansowanie jest zarezerwowane w konkursie „Dostępność szansą na rozwój 3”. Z pomocą dotacji szefowie firm zdobędą specjalistyczną wiedzę dotyczącą uniwersalnego projektowania wyrobów. Chodzi o rozwijanie produktów i usług, które są dostępne dla jak najszerszego grona użytkowników, będących w różnym wieku i mających różne potrzeby. Przedsiębiorcy mogą liczyć na dwa rodzaje wsparcia. Pierwszy z nich obejmuje szkolenia ogólne i specjalistyczne, a także usługi doradcze dla przedstawicieli biznesu, którzy nie mają wiedzy na temat dostępności.
Drugi wariant pomocy jest przeznaczony dla właścicieli firm, którzy już mają podstawowe kompetencje w tej dziedzinie i chcą je pogłębić. Dowiedzą się, jak planować strategię rozwoju i komercjalizacji wyrobów dostępnych dla szerokiego grona odbiorców. Po ukończeniu szkoleń wnioskodawcy mogą też skorzystać z indywidualnych usług doradczych.
Ścieżka SMART
Nie brakuje również grantów finansujących przedsięwzięcia, które przyczyniają się do rozwiązania problemów osób ze szczególnymi potrzebami. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) przeznaczyło na tego typu projekty w sumie 50 mln zł. Dotacje są dostępne w konkursie „Ścieżka SMART na rzecz dostępności” z działania 1.1 programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki.
– Zależy nam na innowacyjnych projektach, które w istotny sposób przyczynią się do rozwiązania minimum jednego problemu osób ze szczególnymi potrzebami. Mam na myśli zniesienie barier dotyczących użytkowania budynków, urządzeń, produktów, usług, a także korzystania z rzeczywistości cyfrowej i systemów informacyjno-komunikacyjnych. Wszystko po to, by wypracowane rozwiązania przyczyniły się do zwiększenia dostępności i zmniejszenia wykluczenia tych osób – mówi prof. Jerzy Małachowski, dyrektor NCBR.
Nabór jest przeznaczony dla właścicieli dużych firm. Muszą oni jednak zaplanować współpracę z MŚP. Na granty mogą liczyć projekty wpisujące się w co najmniej jedną z krajowych inteligentnych specjalizacji. Dotacje pokryją koszty kompleksowych projektów dotyczących prac B+R, wdrożeń innowacji, rozwoju infrastruktury B+R, kompetencji pracowników, ekspansji zagranicznej, cyfryzacji firm i ekoprojektów. Co ważne, wniosek o dofinansowanie musi obejmować wspomniane prace B+R. Natomiast pozostałe elementy projektu są fakultatywne i ich uwzględnienie zależy od potrzeb danej firmy. NCBR czeka na wnioski o dofinansowanie do końca czerwca.