Dwa lata temu fundusze absolutnej stopy zwrotu były absolutnym objawieniem. Nimb produktów inwestycyjnych, które będą zarabiać niezależnie od wahań koniunktury, sprawiał, że pieniądze Polaków popłynęły do nich szerokim strumieniem. Z danych Analiz Online wynika, że w 2016 r. wpłaty były w nich o 2,7 mld zł wyższe od umorzeń. Z funduszy mieszanych odpłynęło w tym czasie 7,5 mld zł, a akcyjnych — 4,2 mld zł. Do funduszy absolutnej stopy zwrotu wpłynęło w 2016 r. ponad 200 mln zł netto więcej niż do funduszy dłużnych i aż o 1,7 mld zł więcej niż do pieniężnych. Apogeum popularności osiągnęły równe dwa lata temu. W lipcu 2016 r. zebrały z rynku 692,1 mln zł.
Początek 2017 r. był jeszcze korzystny dla TFI. Wpłaty przewyższały wypłaty do kwietnia. Dzięki temu w całym pierwszym półroczu saldo grupy absolute return było na plusie o 1,1 mld zł. Od tamtego czasu tylko w dwóch z 12 miesięcy wpłaty do tej grupy produktów inwestycyjnych przewyższały wypłaty. W pierwszym półroczu 2018 r. ujemne saldo transferów osiągnęło 883,3 mln zł. Znaczący był w tym wynik samego czerwca. Umorzenia przewyższyły w nim wpłaty o 532,7 mln zł. To najgorszy wynik w historii.
Nisko postawiona poprzeczka
Exodusowi klientów nie ma się co dziwić. Mimo różnic w szczegółach strategii inwestycyjnych, marketingowy przekaz TFI o zarabianiu w każdych warunkach rynkowych nie wytrzymał zderzenia z rzeczywistością. Z opracowań Analiz Online wynika, że na rynku istnieje 31 funduszy absolutnej stopy zwrotu dostępnych dla każdego — otwartych lub zamkniętych, ale sprzedawanych w ofertach publicznych — mających co najmniej trzyletnią historię. Ich średnia stopa zwrotu za ten trzyletni okres to 0,5 proc. Aż 14 było przy tym na minusie, z czego sześć o kilkanaście lub więcej procent. Kilkunastoprocentowy lub większy zysk odnotowały cztery fundusze. Oznacza to, że większość funduszy absolute return — nawet tych będących na plusie — osiąga wynik gorsze niż zupełnie przeciętne fundusze dłużne.
Produktem, który niewątpliwe pozytywnie wyróżnia się na tle całej grupy, jest Skarbiec Market Opportunities, zarządzany przez Pawła Gierczaka. Na koniec czerwca jego trzyletnia stopa zwrotu przekraczała 30 proc. Szczególnie udane miał lata 2016 i 2017, ale na plusie był w każdym roku dotychczasowej działalności (wystartował w lutym 2014 r.).
W okresie trzyletnim drugim co do zyskowności funduszem był Skarbiec Market Neutral, który zarobił dla klientów ponad 14 proc. Po obu funduszach doskonale jednak widać wpływ zarządzającego na wynik. Lokaty Skarbiec Market Neutral dobiera Bartosz Szymański. Gdy fundusz Pawła Gierczaka zarobił w 2016 r. prawie 11 proc., Skarbiec Market Neutral był na 1-procentowym minusie. Rok wcześniej to jednak Bartosz Szymański pomnożył pieniądze klientów o 11 proc., podczas gdy jego kolega z firmy tylko o nieco ponad 2 proc.
Kilkunastoprocentowe stopy zwrotu w okresie trzyletnim osiągnęły jeszcze dwa fundusze — PZU FIZ Akord oraz Altus Absolutnej Stopy Zwrotu Dłużny. Od lipca 2015 r. do czerwca 2018 r. zarobiły — odpowiednio — 12,9 oraz 11,1 proc.
Inna miara efektywności
W trzyletnim okresie fundusz PZU FIZ Akord oraz Altus Absolutnej Stopy Zwrotu Dłużny osiągnęły 24 — a więc wszystkie możliwe — dodatnie 12-miesięczne, kroczące stopy zwrotu. Analizy Online uważają, że ze względu na konstrukcję portfeli porównywanie liczby dodatnich stóp zwrotu w równych okresach jest dobrą miarą oceny efektywności funduszy absolutnej stopy zwrotu.
Tak jak pomiar bezwzględnej stopy zwrotu, tak i ta miara nie stawia jednak tego segmentu produktów inwestycyjnych w dobrym świetle. Poza PZU FIZ Akord oraz Altus Absolutnej Stopy Zwrotu Dłużnym tylko dwa fundusze osiągnęły w ostatnich trzech latach 24 dodatnie 12-miesięczne, kroczące stopy zwrotu. Były to OperaAlfa-plus.pl oraz Pekao Alternatywny — Absolutnej Stopy Zwrotu. Tyle że przełożyło się to na nieco ponad 9 i 7 proc. zysku w ciągu trzech lat.
Skarbiec Market Oportunities nie był na plusie we wszystkich 24 rocznych okresach, jakie można zmierzyć w ciągu trzech lat. Lider pod względem pomnażania pieniędzy klientów miał na minusie jeden taki okres.