Prelekcja na konferencji, udział w debacie, prezentacja w pracy, a nawet przemowa do grona pracowników mogą wywołać niepokój i stres. Dla większości z nas zabranie głosu przed grupą ludzi nie jest łatwe. Aby zmniejszyć tremę, można poznać metody operowania głosem lub tajniki mowy ciała. Jednak czy każdy może się ich nauczyć?
Fakty i mity
Czy aby umiejętnie występować publicznie, trzeba mieć talent? Eksperci od sztuki prezentacji twierdzą, że nie. Według nich to kwestia głównie ciężkiej pracy i treningu, a na doskonalenie tej zdolności potrzeba czasu. Dobrym przykładem jest znany film „Jak zostać królem”, który ukazuje przemianę króla Jerzego VI Windsora - od osoby opanowanej lękiem przed przemową do krasomówcy.
– Jeszcze nie spotkałam osoby, która nie mogłaby nauczyć się przemawiać publicznie, choć nie mogę wykluczyć, że takie przypadki mogą się zdarzyć. Występowanie przed ludźmi to wyćwiczona zdolność, podobnie jak bieganie czy gotowanie. Na to, czy dobrze wypadniemy podczas wystąpienia, składa się wiele czynników: nasze przygotowanie, kondycja psychofizyczna, rodzaj odbiorcy oraz to, czy znamy podstawowe zasady przemawiania – mówi Magdalena Biednik, trenerka wystąpień publicznych.
Konieczność zabierania głosu publicznie i wygłaszania przemów do szerokiego grona - na żywo lub online - wpisana jest w obowiązki osób na wielu stanowiskach. I tak np. od prezesów czy członków zarządu oczekuje się wystąpień na forum dotyczących np. planów czy kondycji ich spółek. To nierozerwalnie wiąże się z koniecznością poznania sztuki wystąpień publicznych.
– Paradoksem jest to, że ci, którym nieobce są zasady prezentacji, ćwiczą kilkukrotnie więcej niż osoby, które uważają, że jej nie potrafią. Dlaczego? Bo wiedzą, że efekt nie zależy tylko od ich umiejętności, lecz od przygotowania. Bardzo ważne jest także to, w jaki sposób mówimy. Kilkadziesiąt lat temu udowodniono naukowo, że mowa ciała odpowiada za większość - od 60 do 90 proc. - przekazu. Jeśli ktoś się jąka, mówi monotonnie albo cicho, to choćby mówił najmądrzejsze rzeczy, uśpi albo w minutę zirytuje odbiorców – wskazuje Magdalena Biednik.
Ewentualne niedogodności
Specjaliści wskazują, że wystąpienia online są zdecydowanie bardziej skomplikowane, bowiem wymagają więcej wysiłku w celu utrzymania uwagi słuchaczy. Przemawianie do np. kilkunastu awatarów wyświetlonych na ekranie zamiast wizerunku prawdziwych twarzy również jest dla mówcy trudne i nienaturalne. Różnica w poziomie odczuwania stresu może zależeć także od stawki wystąpienia. Dla wielu osób przemowa przed stuosobową załogą w pracy będzie mniej stresująca niż ta przed trzema inwestorami, którzy mogą pomóc sfinansować działania firmy.
Co ciekawe, z raportu z badań naukowców z uniwersytetów Stanford, Nortwestern oraz Michigan, dotyczącego dynamiki seminariów ekonomicznych i odbioru ich treści w zależności od płci osoby prezentującej, wynika, że kobiety są znacznie surowiej oceniane przez słuchaczy. Podczas seminariów, które posłużyły za próbę badawczą, prelegentkom zadawano więcej pytań oraz przerywano ich prezentacje już w pierwszych minutach. Do doświadczonych kobiet-naukowców padało średnio o 3,5 pytania więcej, a do tych, które były na początku drogi naukowej - ponad sześć pytań więcej w porównaniu do mężczyzn na tym samym etapie kariery. To pokazuje, że dla kobiet wystąpienia publiczne mogą stanowić trudniejsze wyzwanie.
Poznaj program kongresu HR Summit 2023 >>
Porady praktyków
Jak przygotować się do wystąpienia publicznego? Eksperci polecają zapoznanie się z podstawowymi zasadami mowy ciała. Zachęcają do przećwiczenia swojej przemowy na głos, nawet kilkadziesiąt razy. Wskazują bowiem, że za lwią część stresu przed wystąpieniem w wielu przypadkach odpowiada słabe przygotowanie.
Przed dniem przemowy konieczna jest odpowiednia regeneracja: wyspanie się oraz utrzymanie względnie dobrej kondycji fizycznej. Ułatwi to opanowanie stresu. Warto skorzystać także z ćwiczeń uspokajających, takich jak np. wolne oddychanie.
– Im częściej trenuję wystąpienia, tym bardziej stają się zwyczajne. Jednak, mimo to, w moim przypadku trema nigdy nie znika. Zawsze na kilka chwil, bezpośrednio przed wystąpieniem, potrzebuję czasu dla siebie, by skierować myśli na odpowiedni tor. To zawsze pomaga mi skoncentrować się i zapanować nad stresem. Dodatkowym ćwiczeniem jest wypowiadanie głośno i wyraźnie alfabetu, co pozwala rozgrzać struny głosowe. Motywująca muzyka jest również bardzo przydatna do wygenerowania pozytywnych emocji i radzenia sobie z ewentualną tremą – radzi Alicja Gackowska, prezes zarządu firmy Eco5tech.
W wielu przypadkach na początku kariery na stanowisku prezesa szkolenie z wystąpień publicznych nie jest traktowane jako priorytet. Jednak im więcej sytuacji, w których trzeba reprezentować sprawy spółki na forum, tym częściej prezeski i prezesi podejmują współpracę z trenerami od wystąpień publicznych - nawet jeżeli do tej pory na myśl o przemawianiu odczuwali raczej pozytywne niż negatywne emocje. Wszystko po to, aby ich przemowy były bardziej profesjonalne. Warto więc rozważyć również taką drogę – poza podejmowaniem samodzielnych ćwiczeń w tym zakresie.