Już dwa lata System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR) monitoruje rachunki bankowe (głównie przedsiębiorców) w celu wykrywania przypadków wykorzystywania systemu bankowego do rozmaitych oszustw i wyłudzeń podatkowych. Przez pierwsze półtora roku monitoring rozkręcał się powoli, ostatnio jednak nabrał znacznego przyspieszenia. W pierwszym półroczu 2020 r. jego zasięg był ogromny. STIR skontrolował aż 17,5 mln kont bankowych pod kątem wykorzystywania np. do unikania lub zaniżania podatków. Skala kontroli była o 2 mln kont większa niż w całym ubiegłym roku.
Tłuste blokady
W okresie styczeń—czerwiec system wytypował 26 tys. firm i osób fizycznych jako podmioty wysokiego ryzyka w zakresie dokonywania oszustw podatkowych (w całym 2019 r. niewiele więcej, bo 28,5 tys.). Choć z całej monitorowanej puli szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) zablokował na trzy miesiące bardzo mało rachunków bankowych, bo tylko 272, czyli 0,001 proc. (dwa razy mniej niż w całym 2019 r.), zabezpieczono łącznie 32 mln zł, czyli o 20 proc. więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.
Ciężkie życie oszusta
Czy mała liczba blokad, zwłaszcza w stosunku do skali kontroli, oznacza, że oszuści podatkowi lepiej się kamuflują, czy że są eliminowani?Ministerstwo Finansów (MF) twierdzi, że są skutecznie zwalczani i stracili możliwość wykorzystywania systemu bankowego.
„Spadek liczby oszustw podatkowych jest efektem uszczelnienia systemu podatkowego. Cały czas trwają prace nad rozwojem i doskonaleniem narzędzi wykorzystywanych w analizach, co zwiększa skuteczność działań i ogranicza nadużycia podatkowe, w tym dokonywane z wykorzystaniem systemu bankowego” — napisało biuro prasowe resortu.
Jerzy Martini, doradca podatkowy i ekspert Konfederacji Lewiatan, potwierdza, że oszustw podatkowych jest znacznie mniej niż kiedyś.
— Wyraźnie widać, że Polska przestała być dobrym miejscem do oszustw podatkowych. System STIR, a także JPK i split payment przysłużyłysię uszczelnieniu systemu podatkowego. Obecnie oszuści VAT muszą mocno się natrudzić, a efekty ich działań i tak są raczej mizerne — mówi Jerzy Martini.
Relatywnie mniej blokad może być też zasługą NSA, który w kwietniu 2020 r. orzekł, że blokada konta nie może być automatycznie przedłużana do trzech miesięcy (z 72 godzin, na które pierwotnie KAS je blokuje). Fiskus musi najpierw wykazać, że rachunek bankowy jest wykorzystywany do oszustw podatkowych i należycie uzasadnić konieczność blokady. W tym roku do sądów trafiły odwołania w sprawie 21 blokad. 17 skarg zostało oddalonych, jedna odrzucona z przyczyn formalnych, a trzy jeszcze nie zostały rozpatrzone.
26 tys. Tyle podmiotów wysokiego ryzyka w zakresie dokonywania oszustw podatkowych z wykorzystaniem banków wytypował w tym roku STIR…
272 ...a tyle rachunków bankowych wykorzystywanych do oszustw zablokował szef KAS.
Wyłapani przez system
Przykłady interwencji szefa KAS, które skutkowały blokadą rachunków bankowych w 2020 r.
- Grupa czterech firm miała ujmować w ewidencjach podatkowych faktury VAT niedokumentujące rzeczywistych transakcji. Ustalono, że na wcześniejszych etapach obrotu towary i usługi były nabywane przez tzw. znikających podatników. Ponadto analiza adresów IP, z których następowały logowania do usług bankowości elektronicznej firm z łańcucha dostaw, wykazała, że z tych samych adresów IP logowano się do kont niezależnych podmiotów. W efekcie na 16 rachunkach bankowych zabezpieczono ok. 2,3 mln zł. Zobowiązania z tytułu podatku VAT oszacowano na 16,5 mln zł.
- Zidentyfikowano podmiot, który wykorzystywał sektor finansowy do wyłudzeń skarbowych. Ustalono, że w celu obniżania opodatkowania mógł ujmować w ewidencji podatkowej puste faktury, nieodzwierciedlające prawdziwych transakcji. Na ośmiu rachunkach bankowych zabezpieczono ponad 5 mln zł. Wobec firmy i jej kontrahentów wszczęto kontrole celno-skarbowe.
- Ustalono, że niektóre firmy zagraniczne dokonujące sprzedaży wysyłkowej (smartfonów przez internet) nie rejestrują się do potrzeb VAT i nie odprowadzają należnego podatku w Polsce. Klientami byli zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy. Charakterystyczne w tej sprawie było to, że zawsze sprzedawcą był podmiot zarejestrowany na terytorium UE, np. na Słowacji, w Czechach, Wlk. Brytanii, Niemczech. Firmy zamieszane w proceder miały w polskich bankach konta, na które przelewały pieniądze uzyskane z transakcji. Następnie pieniądze z tych kont były przekazywane na rachunki bankowe osób fizycznych (obywateli polskich) lub konta zagraniczne. Fiskus uznał, że transakcje sprzedaży wysyłkowej powinny być w Polsce opodatkowane VAT. Zablokowano dziewięć rachunków bankowych z ok. 5 mln zł.
- Komórka szefa KAS ds. STIR wspólnie z prokuraturą i policją podjęła działania wobec dwóch grup firm zaangażowanych w karuzelę VAT (łańcuch od znikającego podatnika do podmiotu występującego do urzędu skarbowego o zwrot podatku). Szef KAS zabezpieczył na rachunkach bankowych blisko 4 mln zł. Firmy objęte blokadą zostały wykreślone z rejestru VAT.
- W ramach kontroli przedsiębiorców handlujących tekstyliami w Wólce Kosowskiej stwierdzono brak dokumentacji dokonywanych transakcji. Zablokowano rachunki bankowe czterech podmiotów na 1,5 mln zł. Uszczuplenia podatkowe oszacowano na 25 mln zł.
Źródło: MF