Dlaczego menedżer powinien czytać powieści

Kiedy mówimy o literaturze rozwijającej menedżerów, najczęściej na myśl przychodzą nam poradniki samopomocy lub biografie wybitnych liderów. Jednak jest inny, często pomijany rodzaj książek, który może przynieść tak równie korzyści dla rozwoju osobistego i zawodowego – powieści. Ich potencjał tkwi w głębi treści, złożoności przekazu i unikalnym wpływie na emocje oraz intelekt. Poznaj siedem powodów, dla których powinieneś znaleźć czas na czytanie literatury pięknej.

1. Otwarcie na wielość perspektyw

Steven Brickmann, duński psycholog i autor międzynarodowego bestsellera „Poczuj grunt pod nogami”, pisze o polifonicznym charakterze powieści. Wyjaśnia, że autor nie jest ograniczony do przemawiania jednym głosem – może przedstawiać różne perspektywy, które często pozostają ze sobą w sprzeczności. To literackie bogactwo uczy, że świat nie jest jednolity, a liczba opinii na dany temat równa się liczbie ludzi, którzy się nad nim pochylą.

Dla menedżera to lekcja bezcenna. Zrozumienie, że jest wiele punktów widzenia, sprzyja rozwijaniu dystansu do siebie, krytycznego spojrzenia na własne decyzje i otwartości na konstruktywną krytykę. Takie podejście pozwala przezwyciężyć dogmatyzm w myśleniu, otwiera na inne przekonania i sprawia, że szef zaczyna przedkładać pytania nad gotowe odpowiedzi.

Tymczasem rzeczywistość w poradnikach i biografiach często jest uproszczona, wyprana z tajemnic, a przez to mało angażująca intelektualnie. Brak wielowymiarowości sprawia, że czytelnik nie rozwija samokrytycyzmu ani umiejętności dostrzegania różnych odcieni ludzkich doświadczeń.

2. Rozumienie złożoności

Dla wielu powieściopisarzy głównym celem jest przekazywanie czytelnikom ponadczasowych wartości i uniwersalnych prawd o ludzkim życiu. Ich dzieła często eksplorują skomplikowane zagadnienia, takie jak moralność, natura ludzka czy wybory egzystencjalne, oferując przy tym przestrzeń do indywidualnej interpretacji. Dzięki temu powieści mogą stać się dla liderów narzędziem do analizy własnego stylu zarządzania i decyzji.

Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku literatury samopomocowej. Zapewnia wprawdzie praktyczne wskazówki i techniki, ale często brakuje jej głębszego namysłu nad złożonością menedżerskich wyzwań. Autorzy reprezentujący ten gatunek koncentrują się głównie na efektywności i prostych rozwiązaniach, ignorując kontekst społeczny, kulturowy czy etyczny. Tymczasem to właśnie te aspekty nadają decyzjom zarządczym prawdziwą wagę i wymiar strategiczny.

3. Stymulacja wyobraźni i kreatywności

Publikacje z „Harvard Business Review” oraz prace badawcze z takich uniwersytetów jak Stanford lub MIT wskazują, że kontakt z beletrystyką to nie tylko intelektualna rozrywka, ale także doskonałe narzędzie do rozwijania kreatywności. Ta zaś w świecie biznesu jest niezbędna. Powieści, poprzez swoje bogate narracje i światotwórstwo, stymulują wyobraźnię i pobudzają innowacyjność. Psychologowie wskazują, że kontakt z fikcją literacką rozwija zdolność do nieschematycznego myślenia – potrzebnego w rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu strategicznych decyzji.

Im wcześniej zaczynamy obcować z wielką literaturą, tym większy pożytek dla naszego intelektu. Badania dotyczące kreatywności uczniów potwierdzają, że czytanie książek od najmłodszych lat jest skutecznym narzędziem rozwijającym myślenie dywergencyjne, które polega na poszukiwaniu i tworzeniu pomysłów poprzez analizowanie wielu możliwości, szans i konkurencyjnych rozwiązań.

4. Znajomość różnic kulturowych

Biznes zanurzony jest w globalnym środowisku, w którym różnorodność kulturowa odgrywa istotną rolę. Historie, których akcja rozgrywa się w dalekich zakątkach świata, pozwalają zrozumieć inne kultury i zdobyć szerszą perspektywę. Weźmy jako przykład powieści podróżnicze, takie jak „W 80 dni dookoła świata” Jules'a Verne'a, które oferują czytelnikowi niezwykłe wojaże przez różne kraje, tradycje i mentalności. Śledząc losy bohaterów przemierzających egzotyczne miejsca, czytelnik poznaje nie tylko geografię, ale także społeczne realia odwiedzanych regionów. Opisane różnice w obyczajach, wartościach czy sposobach myślenia inspirują do refleksji nad tym, jak różnorodność wpływa na sposób komunikacji, rozwiązywania konfliktów i budowania relacji. Jest to nieocenione w pracy z międzynarodowymi zespołami czy klientam.

5. Akceptacja swoich ograniczeń

Wspomniany Steven Brickmann zauważa, że podczas gdy wielka literatura ukazuje prawdę o ograniczeniach człowieka, poradniki często przekonują czytelnika, że jest w 100 proc. kowalem swojego losu. Psycholog argumentuje, że zrzucanie całej odpowiedzialność za życie na jednostkę prowadzi do indywidualistycznego postrzegania problemów, które w rzeczywistości dotyczą całych społeczności. Z jednej strony książki te zakładają naszą wolną wolę, sprawczość i samorealizację, jednocześnie kierują nas do terapeutów, by skorygować swoje niedoskonałości.

Inaczej jest z dobrą literaturą piękną, która pokazuje, że jednostka nigdy nie jest w pełni niezależna – jej los splata się z losem innych ludzi oraz uwarunkowaniami społecznymi, gospodarczymi i kulturowymi. Taka perspektywa ma szczególne znaczenie dla liderów, których skuteczność wymaga współpracy i korzystania ze wsparcia zespołu. To fikcja literacka uczy, że wielkość przywódcy rodzi się nie z izolacji, lecz z umiejętności działania w ramach szerszej wspólnoty i czerpania z siły różnorodnych perspektyw.

6. Rozwój języka i komunikacji

Silna komunikacja jest fundamentem skutecznego przywództwa. Kontakt z literaturą piękną nie tylko wzbogaca słownictwo, ale także uczy precyzyjnego wyrażania myśli oraz dostosowywania tonu wypowiedzi do różnych sytuacji. Dla menedżera, który musi przemawiać i motywować, są to kompetencje niezbędne. Badania wskazują, że czytanie powieści rozwija umiejętności komunikacyjne, co przekłada się na lepsze porozumiewanie się z zespołem i interesariuszami.

7. Redukcja stresu i poprawa zdrowia psychicznego

Życie lidera, pełne napięć i nieustających wyzwań, często prowadzi do przeciążenia i rozstroju nerwowego. W takich chwilach z pomocą może przyjść właśnie literatura piękna. Badania przeprowadzone przez University of Sussex ujawniają, że czytanie powieści redukuje stres aż o 68 proc., przewyższając skutecznością inne techniki relaksacyjne, takie jak spacer czy słuchanie muzyki.

Zanurzenie się w fascynującą historię pozwala oderwać się od codziennych trosk i uspokoić umysł. To nie tylko chwilowa ucieczka, ale realny wpływ na organizm: obniżenie poziomu kortyzolu, czyli hormonu stresu, spowolnienie tętna oraz redukcja napięcia mięśniowego. Zrelaksowany umysł działa efektywniej, lepiej radzi sobie z podejmowaniem decyzji i jest bardziej odporny na wyzwania. Dla szefa to nie tylko moment wytchnienia, ale także sposób na długofalowe wzmocnienie zdolności do działania.

Choć poradniki i biografie przedsiębiorców mają swoje miejsce w rozwoju menedżerskim, powieści często oferują coś więcej: głębsze zrozumienie siebie i innych, rozwój intelektu oraz kreatywności. Liderzy biznesu, którzy regularnie sięgają po literaturę piękną, zyskują nie tylko większą empatię i lepsze zdolności komunikacyjne, ale także wyższą odporność psychiczną i zdolność do podejmowania bardziej przemyślanych decyzji. Warto uczynić powieści stałym elementem swojej drogi rozwoju.