Po roku „ciszy w temacie” Ministerstwo Finansów (MF) zakończyło prace i wysłało na posiedzenie rządu projekt nowelizacji ustawy o VAT, zakładający stworzenie ogólnodostępnego wykazu czynnych podatników VAT. To jest marchewka. Kijem zaś ma być utworzenie bazy rachunków bankowych, na które firmy będą musiały przelewać płatności partnerom handlowym. Kto zrobi przelew na konto nie zgłoszone fiskusowi, nie będzie mógł wrzucić płatności w koszty. Ponadto grozić mu będzie solidarna odpowiedzialność za długi podatkowe kontrahenta-sprzedawcy.
Projektem wkrótce ma się zająć Rada Ministrów (RM).
Tylko oficjalne konta
Resort finansów upublicznił projekt utworzenia wykazu czynnych podatników VAT we wrześniu 2017 r. Idea była wzniosła — umożliwienie przedsiębiorcom pozyskania informacji o aktualnych oraz potencjalnych kontrahentach, co zmniejszyłoby ryzyko wplątania się w relacje z nierzetelnymi podatnikami (patrz: ramka). Pomysł zyskał poparcie środowisk biznesowych. Jednocześnie projekt zakładał, że firmy wskażą fiskusowi rachunki bankowe na które mają być przelewane płatności powyżej 15 tys. zł. Przelanie na inne konto oznaczać ma dotkliwe sankcje finansowe. W trakcie konsultacji publicznych pomysł został mocno skrytykowany przez organizacje przedsiębiorców. Od jesieni 2017 r. słuch o projekcie zaginął. Temat powrócił nagle w listopadzie 2018 r., kiedy zajęła się nim rządowa Komisja Prawnicza. Pod koniec lutego 2019 r. projekt został przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów i skierowany na posiedzenie rządu.
„Utworzenie jednej bazy zawierającej wszystkie informacje o statusie podatników VAT ułatwi i przyśpieszy proces wyszukiwania danych przez zainteresowanych kontrahentów oraz spowoduje uszczelnienie systemu podatku VAT. Podatnicy będą zobligowani do dokonywania płatności z tytułu określonych transakcji na rachunek zawarty w wykazie. Projektowana ustawa wprowadza sankcje w przypadku dokonania zapłaty na rachunki inne niż zgłoszone i publikowane w wykazie” — czytamy w piśmie Filipa Świtały, wiceministra finansów, kierującym projekt do RM.
— Niestety uwagi i postulaty środowiska bankowego nie zostały uwzględnione. To będzie powodowało wiele komplikacji technicznych i operacyjnych. Realizacja obowiązków ustawowych będzie bardzo trudna. To spowoduje negatywne skutki dla rozliczeń między przedsiębiorcami. Jeżeli rząd przyjmie projekt w tej wersji, konieczne będą poprawki w Sejmie — mówi Tadeusz Białek, dyrektor departamentu prawnego Związku Banków Polskich (ZBP).
Lawina obaw
ZBP alarmował, że problemy dotkną przede wszystkim płatności masowe (usługi collet), w których stroną transakcji są np. dostawcy energii, mediów, operatorzy telekomunikacyjni czy firmy leasingowe. Tacy dostawcy wykorzystują do obsługi płatności rachunki wirtualne przypisane do konkretnych klientów, a podpięte pod jeden rachunek rozliczeniowy. ZBP wskazał, że projekt nie wyjaśnia, czy zgłoszeniu podlega rachunek główny, czy też każdy indywidualny przypisany do głównego (jako subkonto). Niejasność powoduje, że masowi dostawcy musieliby zgłaszać setki tysięcy, a może nawet miliony rachunków bankowych, co byłoby gigantycznym wyzwaniem zarówno dla firm, jak i organów skarbowych. Projekt stanowi, że podatnicy muszą aktualizować rachunki codziennie. Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji alarmowała, że wymuszone odejście od usług collet oznaczać będzie powrót do ręcznego księgowania każdego przelewu, co wygeneruje wielkie koszty dla firm.
Konfederacja Lewiatan wytknęła, że projekt MF wprowadza karanie nabywców towarów i usług za brak zgłoszenia przez sprzedawców konta bankowego lub podanie niewłaściwego numeru. Najnowsza wersja zakłada, że sankcje nie spadną na tych, którzy powiadomią fiskusa, że wysłali przelew na inne konto niż widniejące w bazie skarbówki.
Wykaz czynnych VAT-owców ma być utworzony do końca sierpnia 2019 r. Obowiązek dokonywania przelewów na konta w wykazie wejdzie 1 stycznia 2020 r.
Większa jawność
Dane do pozyskania z wykazu: firma (nazwa) lub imię i nazwisko, numer NIP, REGON, PESEL, numer w KRS, adres siedziby, imiona i nazwiska prokurentów, daty rejestracji, odmowy rejestracji lub wykreślenia albo przywrócenia do rejestru podatników VAT, numery rachunków rozliczeniowych.
Źródło: projekt MF