Relacje między Idea Bankiem a Komisją nadzoru Finansowego (KNF) oraz poziom zaufania między nimi można porównać z czasem zimnej wojny, a eskalację napięć w ostatnich tygodniach z czasem kryzysu kubańskiego. W czwartek wieczorem Idea poinformowała w komunikacie o swoim żądaniu odwołania lub doprowadzenia do porządku kuratora rezydującego w banku z namaszczenia KNF. Funkcję tę od maja 2019 r. pełni Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Bank napisał, że kurator nie realizuje zadań wyznaczonych mu przez nadzór, polegających przede wszystkim na udziale w procesie przygotowywania planu naprawczego oraz nadzorze nad pracami.
2„W ocenie Emitenta BFG nie realizuje celu, dla którego został powołany na kuratora Emitenta, gdyż nie podejmuje aktywności służącej poprawie sytuacji Emitenta ani też nie wspiera organów Emitenta na etapie opracowania, ani na etapie wdrażania działań naprawczych” — czytamy w komunikacie banku.
Idea Bank zażądał odwołania kuratora i wyznaczenie nowego lub, jeśli suplika nie zostanie spełniona i BFG nadal ma pełnić tę funkcję, domaga się, żeby nadzór sam wystąpił do funduszu z wnioskiem „dotyczącym żądania podjęcia przez BFG realnych działań w celu poprawy sytuacji Emitenta i tym samym wypełniania zadań BFG jako kuratora Emitenta”.
Brak zaangażowania kuratora w sprawy banku to powód numer jeden. Jest jeszcze jedna przesłanka dla odwołania funduszu — konflikt interesów. Chodzi o tajemnicę bankową, która wiąże kierownictwo BFG, i zdaniem Idei może stanowić przeszkodę w swobodnym komunikowaniu bankowi podejmowanych działań. I wreszcie, jak czytamy w komunikacie, „szczególny status Funduszu i różne role, w jakich może on występować w ramach szczególnych reżimów prawnych, w praktyce utrudnia efektywną współpracę Emitenta z BFG jako kuratorem z uwagi na niepewność w zakresie roli, w jakiej BFG w danym momencie występuje, oraz zakresu przysługujących BFG praw i ciążących na BFG obowiązków”.
Stanowczy sprzeciw nadzoru
„Mocne” to za słabe słowo, żeby właściwie opisać treść raportu Idei. To chyba pierwszy w historii ostatnich 30 lat przypadek publicznego, ostrego w tonie wystąpienia podmiotu nadzorowanego wobec nadzoru. Wcześniej nikt nie „żądał” od KNF ani nie pouczał, co powinna zrobić. To zupełnie nowa sytuacja na rynku finansowym, na którym nadzór uchodził dotychczas za władzę absolutną. W przeszłości zdarzało się, że postawił się ten czy ów bank spółdzielczy, ale można to było położyć na karb specyfiki sektora. Ostre stanowisko Idei to sprawa zupełnie innego kalibru, bo mamy tu do czynienia z instytucją sporych rozmiarów, rozpoznawalną, o słabej pozycji rynkowej, co do której zaledwie tydzień temu nadzór na łamach „Pulsu Biznesu” wyłożył dość jasne oczekiwania w sprawie przedłożenia planu dokapitalizowania, ale nie poprzez zabiegi księgowe, lecz twardym kapitałem. Reakcja KNF na żądanie Idei jest równie stanowcza jak pismo banku.
Nadzór stwierdza, że wniosek oraz fakt, że został upubliczniony, „odbieramy jako formę wywierania niedopuszczalnej, publicznej presji i nacisku na organ nadzoru realizujący ustawowe zadania, jakimi jest dbałość o stabilność polskiego systemu finansowego, w tym sektora bankowego, oraz dbałość o bezpieczeństwo środków klientów zgromadzonych w bankach, a także na kuratora Idea Banku, powołanego przez organ nadzoru zgodnie z przepisami prawa. Takie działanie Banku jest nieakceptowalne i musi spotkać się ze stanowczym sprzeciwem”. W pretensjach do BFG Idea Bank odwołuje się do decyzji KNF o ustanowieniu kuratora, powołanego celem „wsparcia organów banku w działaniach mających na celu doprowadzenie do poprawy jego sytuacji ekonomiczno-finansowej, w szczególności przez opracowanie oraz realizację wiarygodnego planu naprawy będącego alternatywą dla scenariusza inwestorskiego zakładającego szybkie dokapitalizowanie banku”.
BFG tłumaczy, że kurator nie zarządza bankiem ani nie doradza zarządowi. „Idea Bank potrzebuje wiarygodnego planu poprawy swojej sytuacji kapitałowej, opartego przede wszystkim na przepływach pieniężnych i jak najszybszym uzupełnieniu brakującego kapitału przez inwestorów, co zapewni bezpieczeństwo prowadzonej działalności bankowej. Za przygotowanie takiego planu odpowiada sam bank. To również Idea Bank, a nie żadna z instytucji państwowych, odpowiada za złą sytuację, w jakiej się znalazł”. Zgodnie z prawem bankowym kurator może brać udział w posiedzeniach zarządu i występować o wgląd do wszystkich dokumentów. Nie ma specjalnie wielu narzędzi pozwalających ingerować w pracę banku poza bronią atomową w postaci zaskarżenia uchwały zarządu do sądu. Tak zrobił kurator Idei, sprzeciwiając się transakcji sprzedaży Idea Money. Zaskarżenie wiąże ręce zarządu. Decyzję, kto ma rację, podejmuje sąd. Z tym że praktyka dowodzi, że jest to narzędzie wątpliwej jakości: dwa lata temu kurator BPS zaskarżył uchwały zarządu w sprawie sprawozdania finansowego. Po kilkunastu miesiącach zawarł z nim ugodę, bo nie odbyło się ani jedno posiedzenie sądu.
Alea iacta est
O ile po tym, jak przed dwoma tygodniami w „Pulsie Biznesu” opublikowaliśmy stanowisko KNF w sprawie oczekiwania dokapitalizowania Idei, można było powiedzieć, że kości zostały rzucone i gra z nadzorem się skończyła, to po czwartkowym raporcie banku i odzewie, jaki wywołał, wydaje się, że mosty zostały spalone. Idea nie zamierza składać broni i przyjęła taktykę obrony przez atak. Rozgrywającym jest Jerzy Pruski, p.o. prezes banku, menedżer bardzo biegły w sprawach związanych z BFG, którym zarządzał, oraz procesu resolution, którego ramy prawne stworzył. Według naszych rozmówców szef Idei jest przekonany o swoich racjach i uważa, że odrzucony przez nadzór plan naprawczy obroniłby się przed każdą międzynarodową instytucją finansową. W piątek Idea opublikowała komunikat o transakcji sprzedaży Idea Money z nieco zmienionymi parametrami. Wygląda na to, że zarząd Idei zamierza oprzeć podstawy nowego planu naprawczego na podobnych elementach jak w planie odrzuconym niedawno przez KNF.
Eskalacja napięć
- 13 lipca: UOKiK, w związku z naruszeniem zbiorowych praw konsumentów, nakłada na Idea Bank karę w wysokości 11 mln zł
- 17 lipca: KNF odrzuca plan naprawy przedłożony przez zarząd Idei
- 14 sierpnia: Kurator zaskarża uchwałę zarządu o sprzedaży Idea Money
- 20 sierpnia: Urząd skarbowy wzywa Idea Money do korekty zeznania podatkowego za 2018 r. o 150 mln zł
- 24 sierpnia: KNF wszczyna postępowanie administracyjne wobec Getin Holding, akcjonariusza Idei, pod kątem wywiązania się ze zobowiązań inwestorskich z 2011 r. dotyczących dokapitalizowania banku