„Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce 2018/19” to raport przygotowany przez Global Compact Network Poland (GCNP). To już czwarty taki dokument, w którym eksperci mierzą i opisują walkę z szarą strefą w Polsce, w szczególności w branży paliwowej, hazardowej, odpadowej oraz urządzeń elektrycznych i elektronicznych.
Prawo naftowe pomoże
Z tegorocznego raportu wynika, że w paliwach, niegdyś będących flagowym przykładem branży, w której szara strefa ma się świetnie, walka jest skuteczna. W barometrze zmian, prowadzonym przez GCPN, zmiany w branży paliwowej doszły już do wskaźnika 90 proc., wobec 70 proc. w 2016 r. To najlepszy wynik pośród badanych branż.
„Branża okazała się przykładem skutecznego i konsekwentnego działania administracji państwowej” — zauważają eksperci GCPN.
Według nich dobre efekty przyniosło wprowadzenie pakietu paliwowego, pakietu energetycznego i pakietu przewozowego, a także STIR (System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej) i JPK (jednolitego pliku kontrolnego).
„Kolejne działania, które mogłyby przynieść rezultaty, to dalsze uszczelnianie systemu podatkowego, wzmacnianie przepływu informacji pomiędzy organami kontrolującymi podmioty z branży, stworzenie standardów kontroli nad rynkiem odpadów olejowych czy wprowadzenie lepszych narzędzi cyfrowych” — czytamy w raporcie.
Leszek Wieciech, prezes Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego, postuluje natomiast przyjęcie kompleksowego „prawa naftowego”.
„Miałoby grupować przepisy dotyczące branży paliwowej w jednym miejscu, jak ma to miejsce w przypadku gazu ziemnego czy energii elektrycznej” — podkreśla Leszek Wieciech.
Pożary niepokoją
GNCP alarmuje, że najsłabsze efekty przynosi walka z szarą strefą w odpadach. Analizę tej branży przeprowadzono po raz pierwszy i skalę zmian oceniono na ledwie 30 proc.
„Po latach zaniedbań widać wzmożone zainteresowanie organów państwa w ograniczeniu szarej strefy w branży odpadowej. Kilka wdrażanych oraz przygotowywanych nowelizacji może ograniczyć działalność nieuczciwych firm w branży, lecz na ich efekty będziemy musieli jeszcze poczekać” — czytamy w raporcie.
Stephane Heddesheimer, prezes SUEZ Polska, za objaw szarej strefy uważa m.in. serię pożarów w miejscach składowania odpadów w Polsce.
„W wielu przypadkach odpady są wyłącznie magazynowane i stają się źródłem licznych pożarów, które miały miejsce w Polsce w ostatnich miesiącach. Odpady lądują też w żwirowniach w ramach domniemanej rekultywacji lub są porzucane na nielegalnych wysypiskach” — uważa Stephane Heddesheimer.
Monopol leczy
Stabilnie i słabo, według GCNP, wygląda też sytuacja w branży hazardowej. Od 2016 r. skala zmian się nie zmienia i wynosi 40 proc. Jednocześnie notowany jest dynamiczny wzrost zarówno segmentu zakładów wzajemnych, jak i kasyn internetowych. Dobre efekty przyniosło wprowadzenie JPK i STIR, ale brakuje wciąż regulacji np. w odniesieniu do blokowania witryn czy obciążeń fiskalnych.
„Naszym zdaniem ważna jest też kwestia ucywilizowania pokera oraz obowiązków w zakresie audiowizyjnej kontroli gier” — dodają eksperci GCNP.
„Szara strefa nie śpi. W naszej branży szarą strefą są nielegalni operatorzy świadczący usługi w internecie w postaci gier losowych i zakładów wzajemnych oraz w kanale stacjonarnym w postaci nielegalnych salonów gier na automatach” — zauważa Olgierd Cieślik, prezes Totalizatora Sportowego.
Podkreśla, że państwowy monopol to w tej branży gwarancja bezpieczeństwa i legalności. „Hazard towarzyszy ludziom od stuleci. Spółka Skarbu Państwa, podlegająca ścisłemu nadzorowi właściciela, realizująca monopol w zakresie salonów gier czy kasyna internetowego, z definicji jest dla graczy bezpieczniejszym wyborem niż inne podmioty, które mogą zaoferować podobną rozrywkę” — uważa prezes Totalizatora.
Oszuści nie śpią
Nieźle idzie państwu walka z szarą strefą w branży urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Skalę zmian oceniono na 80 proc. wobec 50 proc. w 2016 r.
„Po sukcesach ze zjawiskami o największej skali (karuzele VAT) branża nadal ma wiele wyzwań, w szczególności w obszarze odpadów elektrycznych oraz e-commerce” — uważają eksperci GCNP.
„Branża nowoczesnych technologii była w przeszłości jedną z najbardziej wykorzystywanych przez oszustów” — przypominaMichał Kanownik, prezes Związku Cyfrowa Polska.
„Oszuści w naszej branży nadal próbują wykorzystywać każdą lukę w systemie, np. poprzez e-handel i internetowe platformy aukcyjne, do upłynniania sprzętu po zaniżonych cenach i niewiadomego pochodzenia. Odrębnym problemem jest także szara strefa w gospodarowaniu elektroodpadami” — uważa Michał Kanownik.
76 mld USD Na tyle szacowana jest wartość szarej strefy w Polsce.