Uwłaszczenie nie wpłynie na rynek
Mimo że ustawa o spółdzielniach z 24 grudnia 2000 r. stwarza wiele dodatkowych możliwości na rynku nieruchomości wtórnych, po jej wejściu w życie liczba przeprowadzanych transakcji nie powinna wzrosnąć. W niektórych przypadkach nawet może zmaleć.
Każdy członek spółdzielni posiadający mieszkanie lokatorskie lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu od 24 kwietnia będzie mógł przekształcić swoją nieruchomość w odrębną własność. Uwłaszczenie obejmie także najemców lokali spółdzielczych, m.in. garaży i lokali użytkowych, pod warunkiem, że ponieśli oni 100 proc. kosztów budowy tych nieruchomości. Wyjątek stanowią pracownie artystyczne, o których własność można się ubiegać bez poniesienia pełnych kosztów budowy. Osoby zajmujące mieszkania lokatorskie będą musiały dodatkowo zapłacić 3 proc. wartości rynkowej mieszkania.
— Należy pamiętać, że od wartości rynkowej nieruchomości ustalonej na podstawie wyceny dokonanej przez rzeczoznawcę majątkowego należy odjąć wartość wkładu mieszkaniowego i dopiero od tej kwoty obliczamy owe 3 proc. — zaznacza Tomasz Błeszyński, rzecznik Polskiej Federacji Rynku Nieruchomości.
Przyszły właściciel odrębnej własności nieruchomości oprócz wspomnianych 3 proc. wartości poniesie też koszty związane z wyceną nieruchomości, uiści opłatę od czynności cywilno-prawnych, pokryje koszty sporządzenia aktu notarialnego (taksa notarialna), opłaci opłatę sadową z tytułu założenia księgi wieczystej.
Nie od razu
Jednak w perspektywie krótkoterminowej wejście w życie ustawy o spółdzielniach będzie niezauważalne dla rynku nieruchomości. Ze względu na duże problemy natury organizacyjnej, z jakimi spółdzielnie muszą się uporać — chociażby dostosowanie statutów spółdzielni do wymogów nowej ustawy, podziały, scalania gruntów — wymagają sporo czasu, aby mogły zostać zrealizowane.
— Wprowadzenie w życie ustawy uwłaszczeniowej w poszczególnych spółdzielniach będzie procesem rozłożonym w czasie. Spółdzielczość mieszkaniową czeka gigantyczna praca na rzecz swoich członków, którzy na mocy nowych uregulowań będą mogli zrezygnować z osławionego członkostwa praktycznie w każdej chwili, tym samym pozbawiając spółdzielnie wpływów z tytułu czynszów, i w niedalekiej przyszłości możliwości zarządzania tymi nieruchomościami — twierdzi Tomasz Błeszyński.
— W niewielkich miejscowościach sytuacje prawno-finansowe nieruchomości spółdzielczych są jasne, natomiast w dużych miastach wiele spółdzielni ma nie uregulowany stan gruntów i załatwienie wszystkich formalności będzie trwało długo — dodaje Kazimierz Kirejczyk, właściciel firmy Reas Konsulting w Warszawie.
Podzielone zdania
Pierwsze wnioski o przekształcenie w odrębną własność, spółdzielnie będą mogły realizować nie wcześniej niż rok po wejściu ustawy w życie. Według opinii pośredników nieruchomości, nawet po upływie tego czasu sytuacja na rynku nieruchomości niewiele się zmieni.
— Ilość przeprowadzanych transakcji mieszkań z tzw. drugiej ręki raczej się nie zwiększy. Główny powód to oczywiście brak pieniędzy na polskim rynku. Ponadto, w rzeczywistości, stosunkowo niewiele osób ma lokatorskie prawo do mieszkania, które można będzie przekształcić w odrębną własność — twierdzi Kazimierz Wysokiński, właściciel Agencji Nieruchomości Wysokiński w Koszalinie.
— W niektórych sytuacjach ustawa może wywrzeć odwrotny skutek, ponieważ jej przepisy zamykają możliwość tworzenia prostego towaru rynkowego, jaki daje przekształcenie mieszkania lokatorskiego we własnościowe — dodaje Adam Henclewski, prezes Wielkopolskiego Stowarzyszenia Pośredników w Obrocie Nieruchomościami.
Pojawiają się jednak głosy twierdzące, że po upływie roku, ustawa stanie się dość istotnym czynnikiem na rynku nieruchomości wtórnych.
— Zmniejszy się pula mieszkań, zwłaszcza o statusie lokatorskim, a liczba mieszkań o własności hipotecznej wzrośnie. Możliwość uzyskania mieszkania hipotecznego bardzo ułatwia pozyskanie kredytu w banku — twierdzi Kazimierz Kirejczyk.
— Ze względu na długie procedury związane z uwłaszczeniem, dopiero za rok ustawa o spółdzielniach może wywrzeć wpływ na rynek nieruchomości. Po przekształceniu części mieszkań lokatorskich w odrębną własność będzie wiele możliwości zamiany lub sprzedaży. Z około 1,1 mln mieszkań lokatorskich na rynek wtórnych nieruchomości może trafić 15-20 proc. — dodaje Ryszard Uchman, dyrektor Departamentu Gospodarki Nieruchomościami w Instytucie Gospodarki Mieszkaniowej.