Spółka non profit Ensemble3 należąca do Łukasiewicz – Instytutu Mikroelektroniki i Fotoniki została właśnie partnerem w europejskim konsorcjum przemysłu obronnego European Defence Funds. Jako jedyna firma w Unii Europejskiej wytwarza antymonek galu, który jest stosowany jako materiał podłożowy do produkcji detektorów wykrywających promieniowanie podczerwone (IR).
– Start projektu przewidziano na grudzień 2024 r. W konsorcjum są też znane firmy zbrojeniowe Safran Electronics & Defense jako koordynator projektu oraz Thales – mówi profesor Dorota Pawlak, prezes Ensemble3.
Spółka działa na warszawskich Młocinach w kompleksie od lat będącym centrum polskich innowacji technologicznych. To tu narodził się m.in. Grafen.
Wachlarz materiałów
Antymonek galu to nie jedyny produkt spółki. W Laboratorium Związków Półprzewodnikowych III-V Ensemble3 wytwarza się też inne antymonki, arsenki i fosforki. Wśród tych ostatnich jest fosforek galu będący perspektywicznym materiałem do produkcji wielu przyrządów elektronicznych i fotonicznych, takich jak: diody elektroluminescencyjne (LED), fotodetektory, przyrządy wysokiej częstotliwości oraz czujniki. Fosforek galu produkowany jest jedynie w Ensemble3 i w Chinach.
– Powstaje tu także węglik krzemu stosowany w elektronice dużych mocy. Związek ten jest wykorzystywany np. do ładowarek samochodów elektrycznych, w panelach fotowoltaicznych czy farmach wiatrowych i innych urządzeniach elektrycznych, w których trzeba przekształcić napięcie, np. z 24 V na 230 V – mówi dr Emil Tymicki, kierownik Laboratorium Materiałów Funkcjonalnych Ensemble3.
Badane tu materiały kompozytowe, szczególnie eutektyczne materiały krystaliczne i szkła z nanocząstakmi srebra i złota lub szkła z kropkami kwantowymi, znajdują coraz większe zastosowanie w różnych gałęziach przemysłowych. Ensemble3 rozmawia obecnie z potencjalnymi partnerami przemysłowymi o długofalowej współpracy, celem zastosowania opracowywanych materiałów w unikatowych rozwiązaniach stosowanych w szeroko pojętej fotonice, medycynie i energetyce, szczególnie rozwiązaniach umożliwiających magazynowanie energii poprzez produkcję wodoru.
– Pracująca u nas Nada Aghad, doktorantka z Maroka robi też kryształ fotoniczny, materiał, w którym kolor zmienia się w zależności od kąta padania światła. Powstają tu też różnego rodzaju materiały kompozytowe na przykład matryce szklane zawierające kropki kwantowe. Są już telewizory wykorzystujące technologię kropki kwantowej, znane również jako QLED (Quantum Dot LED), a Samsung pracuje nad tym, żeby dzięki nim stworzyć projektor filmowy w telefonie – mówi prof. Dorota A. Pawlak.
Łowca grantów
Spółka Ensemble3 powstała w 2020 roku. W roku 2021 uzyskała potężne finansowanie.
– Wystąpiliśmy o projekt Teaming for Excelence – Horyzont 2020. Teamingi to projekty polegające na tworzeniu centrów doskonałości z międzynarodowymi zespołami naukowców, które mają na celu przenoszenie doskonałości w dziedzinie między innymi technologii i kultury organizacji z zaawansowanych naukowo i innowacyjnie krajów. Musieliśmy mieć więc partnerów nie tylko z Polski, ale i z innych krajów – mówi prof. Dorota A. Pawlak.
W Polsce były to Uniwersytet Warszawski oraz Łukasiewicz – IMiF (Instytut Mikroelektroniki i Fotoniki). Z ośrodków zagranicznych do Teamingu dołączyły Karlsruhe Institute of Technology, Sapienza University of Rome z Włoch i instytut badawczy nanoGUNE z San Sebastian w Hiszpanii.
– Nasze centrum uzyskało finansowanie 15 mln EUR z projektu Teaming 2020, około 43 mln EUR pochodziło z projektu Międzynarodowe Agendy Badawcze z Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego około 6 mln EUR. Łukasiewicz – IMiF, do którego należy 100 proc. udziałów w spółce, przekazał nam aportem aparaturę, patenty, i materiały. Powstaliśmy jako spółka non for profit. Obecnie zatrudniamy 80 osób z kilkunastu krajów – mówi Waldemar Giersz, dyrektor ds. rozwoju i infrastruktury, prokurent Ensemble3.
Czas na fabrykę
Celem projektu Teaming jest nie tylko utworzenie doskonałego ośrodka naukowego, czołowego w danej dziedzinie nauki, ale również wpływającego na rozwój gospodarki regionu Mazowsza, Polski oraz Europy. Dlatego spółka planuje utworzenie większego ośrodka produkcyjnego dostarczającego materiały półprzewodnikowe, licząc w tym względzie na wsparcie polskiego rządu, Komisji Europejskiej oraz krajowych i zagranicznych firm.
– Obecnie realizujemy badania nad opracowaniem nowych materiałów, które są finansowane m.in. ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Mamy również stałych odbiorców obecnie wytwarzanych materiałów półprzewodnikowych. Otrzymaliśmy również duży projekt, który będziemy realizowali w partnerstwie z wiodącymi firmami o zasięgu międzynarodowym. Przygotowujemy także następne projekty i wygrywamy kolejne granty. Czas na realizację celów Teamingu, których oczekuje od nas Komisja Europejska – mówi prof. Dorota A. Pawlak.