Miasto istnieje znacznie dłużej niż 700 lat – odkrycia archeologiczne dowodzą, że pierwszą osadę prawdopodobnie założono tu we wczesnym średniowieczu. Wybrano jednak umowną datę urodzin – 25 stycznia 1323 r., kiedy Wilno po raz pierwszy pojawiło się w dokumentach. Wielki książę litewski Giedymin wystosował wówczas list do mieszkańców Lubeki, Bremy, Magdeburga, Kolonii i innych miast, w którym zapraszał rycerzy, kupców, lekarzy i rzemieślników do osiedlania się w Wielkim Księstwie Litewskim. Chłopom obiecywał, że przez 10 lat będą mogli uprawiać ziemię bez płacenia podatków, kupcom – że zostaną zwolnieni od płacenia cła. Książę zapewniał też o tolerancji wobec chrześcijan i poinformował, że wysłał list do papieża Jana XXII, w którym zapowiedział, że zamierza się ochrzcić.
Żaden z oryginalnych listów Giedymina nie przetrwał do naszych czasów, zachowało się jednak sześć kopii – według ówczesnych zwyczajów kopie pism władców wywieszano na drzwiach kościołów. Z okazji jubileuszu miasta można oglądać kopię listu Giedymina sprowadzoną z Rygi. Wystawa „Listy Giedymina w Wilnie” będzie dostępna do 27 sierpnia w Baszcie Giedymina.
Młody jak Wilno
Stolica Litwy świętuje pod hasłem: Wilno – 700 lat młode. Organizatorzy obchodów – wileński samorząd, oficjalna agencja rozwoju miasta Go Vilnius, a także ponad 100 partnerów, w tym organizacje publiczne i pozarządowe, przedstawicielstwa zagraniczne i ambasady – przygotowali całoroczny program. Każdego dnia będzie można znaleźć jakąś atrakcję dla siebie.
Obchody oficjalnie rozpoczęto 25 stycznia m.in. festiwalem światła – przez trzy wieczory można było podziwiać 14 instalacji w centrum i na Starym Mieście. Hipnotyzujące dzieła sztuki świetlnej przygotowali artyści z Francji, Kanady, Wielkiej Brytanii, Holandii, Hiszpanii, Włoch i Litwy. Tematem festiwalu był futuryzm.
Równie ważny jak dzień rozpoczęcia obchodów będzie 25 lipca – święto patrona miasta, św. Krzysztofa. To on chroni Wilno przed przeciwnościami losu. W parku Zakręt odbędzie się festiwal „Młody jak Wilno” – bezpłatny koncert łączący muzykę klasyczną i popularną, wyjątkowe rozwiązania audiowizualne i… letni piknik na łące. W imprezie wezmą udział litewskie i zagraniczne gwiazdy estrady.
W 2022 r. festiwal przyciągnął ponad 45 tysięcy gości, w tym nastolatków, rodziny z małymi dziećmi i starszych miłośników opery. To w niemałej części było zasługą szkockiej legendy muzyki pop Lewisa Capaldiego. Organizatorzy obiecali, że w tym roku festiwal będzie miał jeszcze większy rozmach i zaskoczy widzów także spektaklami i pokazami efektów wizualnych.
Za żelazną kurtyną
MO, najnowsze wileńskie muzeum, to obowiązkowa atrakcja dla wielbicieli sztuki współczesnej. Z okazji 700-lecia miasta muzeum zaprosi na wystawę „Wileński poker” (22 kwietnia 2023 r. – 14 stycznia 2024 r.), która odtworzy nastroje w mieście z lat 80. ubiegłego wieku, czasu poprzedzającego ogromną zmianę historyczną – upadek ZSRR. Wystawa jest inspirowana jednym z pierwszych dzieł postmodernistycznej literatury litewskiej – powieścią „Wileński poker” Ričardasa Gavelisa wydaną w 1989 r.
Kuratorzy wystawy – reżyser Oskaras Koršunovas i scenograf Gintaras Makarevičius – zadają pytanie, jakim bohaterem jest Wilno dzisiaj i jak wyobrażamy je sobie w przyszłości. Podobnie jak w przypadku powieści „Wileński poker” nie ma właściwej odpowiedzi.
Wystawie towarzyszyć będzie festiwal kulturalny MOratonas. Na odwiedzających czekają spotkania, rozmowy, wycieczki, zajęcia edukacyjne i inne wydarzenia. A jeśli nie uda się zobaczyć wystawy na żywo, nawet po jej zamknięciu dostępny będzie wirtualny spacer.
Opera wyszła na ulice
Choć gatunek operowy ma bardzo długą tradycję, może być atrakcyjny nie tylko dla fanów muzyki klasycznej. Z okazji jubileuszu Wilna twórcy operowi połączą przeszłość z przyszłością, prezentując „AIoperę” – utracone, acz odtworzone dzięki sztucznej inteligencji dzieło, które rozbrzmiewało w Wilnie w XVII wieku. Odkurzona „AIopera” zostanie zaprezentowana 2 i 3 września w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich. Tę niespodziankę szykują twórcy projektu „Opera.Connect: Wilno – miasto opery”. Z kolei projekt „Opera na kółkach” stworzy możliwość wysłuchania fragmentów oper w zaskakujących przestrzeniach miejskich. Projekt „Opera art’i” („Opera blisko”) pozwoli natomiast odkryć piękno tego gatunku wilnianom, którzy rzadko mają dostęp do kultury, przebywając w domach pomocy społecznej czy więzieniach. Poszukiwane też będą możliwości integracji opery ze start-upami i twórcami gier.
Widok z lotu ptaka
Litwa znajduje się w pierwszej piątce krajów z największą liczbą balonów na ogrzane powietrze i ich pilotów na tysiąc mieszkańców – międzynarodowe czasopisma podróżnicze już od kilku lat umieszczają Wilno i Troki na listach 10 najlepszych miejsc do zobaczenia z nieba. Sezon balonowy trwa od 15 kwietnia do 15 października. Organizatorzy zapewniają, że lot balonem nad wileńską Starówką jest jednym z najpiękniejszych i długo pozostających w pamięci doświadczeń, jakie miasto oferuje gościom. Stanowi też o jego wyjątkowości, bowiem w wielu innych takie atrakcje nie są dozwolone – Wilno to jedyna stolica Europy, która nie zabrania startu balonów na ogrzane powietrze z centrum miasta.
W tym roku dodatkową atrakcją będzie możliwość oglądania imprez jubileuszowych z lotu ptaka.
Biennale performansu
Z okazji 700-lecia całe miasto stanie się sceną. Podczas Międzynarodowego Wileńskiego Biennale Performansu (23 lipca – 6 sierpnia 2023 r.) artyści będą występowali w przestrzeniach publicznych, miejscach historycznych, na placach, w parkach, na osiedlach mieszkaniowych, w instytucjach. Festiwal skupi się na współczesnych i historycznych osiągnięciach miasta i ważnych dla niego datach. Performerzy z Polski, Białorusi, Ukrainy, Francji, Włoch, Litwy i innych krajów będą korzystali z miejsc przypominających czasy i władców Wielkiego Księstwa Litewskiego, przywoływali historie z romantycznej przeszłości, badali czas. Począwszy od 2023 r. festiwal będzie się odbywał co dwa lata – organizatorzy liczą, że na stałe zagości na mapie kulturalnej miasta.
Zegar cofnięty o 200 lat
Wkładem Litewskiego Muzeum Narodowego w obchody jubileuszowe jest projekt „Pawilon: Wilno 200 lat temu”. Dzięki nowoczesnym technologiom będzie można przespacerować się po Wilnie z przeszłości.
To możliwe dzięki badaniom nad ikonografią i źródłami pisanymi. Naukowcy odtworzyli makietę dawnego miasta na podstawie mapy Wilna, obrazów wszystkich budynków z pierwszego trzydziestolecia XIX w. i dokumentów archiwalnych, które przybyły do muzeum z Moskwy i Petersburga. Dzięki nowoczesnym technologiom na makiecie będzie można dostrzec nie tylko zmiany w topografii miasta, urbanistyce czy zabudowie, ale też rozwój demograficzny, społeczny i kulturalny. Interaktywne rozwiązania pozwolą na wizualizację realiów życia codziennego, zmian po 1794 r. i powstaniu z 1831 r. Odtworzą historie ówczesnych mieszkańców. Będzie można zobaczyć, jak domy zmieniały właścicieli, kto i w jakich kwartałach mieszkał, jakie budynki zachowały się do naszych czasów, w jakich świątyniach modlili się wierni, gdzie mieszkała elita i działacze kultury, gdzie stały XIX-wieczne budynki zajęte i skonfiskowane przez administrację rosyjską oraz gdzie znajdowały się budowle obronne.
Muzyka dla Wilna
Siedmiu znanych zagranicznych kompozytorów odwiedziło Wilno, wybrało swoje ulubione miejsce i dla tej przestrzeni stworzyło 5-10 minutowy utwór na instrument solo lub zespół kameralny składający się z maksymalnie pięciu wykonawców. Ich oryginalne prace będą okazją do refleksji nad historyczną i obecną przestrzenią Wilna i całego kraju, ambitnymi wizjami i planami na przyszłość. Od maja do lipca muzyczne dzieła będą prezentowane w wybranych przez kompozytorów przestrzeniach. W wydarzeniu będzie można wziąć udział także wirtualnie. W projekcie „Muzyka dla Wilna” wzięli udział Anny Korsun z Ukrainy, Agata Zubel z Polski, Toshio Hosokawa z Japonii, Michael Gordon ze Stanów Zjednoczonych, Heiner Goebbels z Niemiec oraz Ivan Fedele z Włoch. Agata Zubel swoim utworem poświęconym miastu próbuje zbudować pomost między starym i nowym Wilnem.
Pełen kalendarz jubileuszowych wydarzeń można znaleźć na oficjalnej stronie obchodów www.700vilnius.lt (dostępnej także języku polskim).
Źródło: Go Vilnius