Harmonizacja polskiego prawa podatkowego z unijnym okazała się trudniejsza niż zakładano.
Polski system podatkowy przed akcesją nie odbiegał znacząco od obowiązującego w UE, co nie znaczy, że spełniał unijne wymogi. Podstawą rozwiązań UE jest zniesienie jakichkolwiek barier dla wolnej konkurencji. Takie też regulacje miały zostać stworzone przez polskich legislatorów.
VAT nie bez wad
Najwięcej kontrowersji budził podatek VAT. Mimo istotnych różnic, m.in. w nazwie podatku, czy miejscu opodatkowania, jego najważniejsze elementy (przedmiot, podstawa, a także sposób naliczania i odliczania) były takie jak w UE. Konieczne jednak było stworzenie zupełnie nowej ustawy, przede wszystkim z powodu objęcia terytorium Polski obszarem unii celnej.
Kontrowersje budziły ograniczenia w możliwości odliczania podatku VAT zapłaconego przy nabywanych przez podatników samochodach oraz paliwie.
Wiele zastrzeżeń budzi nadal podstawowa stawka podatku, która wynosi w Polsce 22 proc., podczas gdy regulacje VI dyrektywy Rady UE stanowią, że stawka podatku VAT powinna być taka sama dla dostawy towarów i świadczenia usług, a do 31 grudnia 2005 r. nie może być niższa niż 15 proc. Górna granica stawki to 25 proc. Polski ustawodawca do tej pory nie skorzystał z możliwości jej obniżenia. Polska stawka VAT należy do najwyższych w Europie.
Przybyło obowiązków
Zmiany w podatku CIT, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2004 r., to przede wszystkim obniżenie stawki z 28 proc. do 19 proc. Zmieniono też sporo rozwiązań dotyczących podatkowej grupy kapitałowej oraz definicję działalności hurtowej i przepisy dotyczące cen transferowych. Zmodyfikowano przepisy traktujące powstania tzw. przychodu należnego oraz amortyzacji.
Wolne dywidendy
To nie koniec zmian. Nowelizacja ustawy podatkowej wprowadziła zmiany do zwolnienia z opodatkowania dywidend wypłacanych na rzecz spółek powiązanych. Nowością jest zwolnienie przewidziane dla dywidend wypłacanych również na rzecz zakładów spółek powiązanych. W następnych latach zmianie ulegnie próg udziałów w kapitale spółki wypłacającej dywidendę, uprawniający do skorzystania ze zwolnienia z podatku pobieranego „u źródła”. Docelowo ma on wynieść 10 proc.
Nowela ustawy zmieniła również opodatkowanie dochodów z tytułu należności licencyjnych.
— Przepisy unijne zwalniają z podatku „u źródła” tego typu płatności — mówi Łukasz Mazur, doradca podatkowy z Roedl & Partner.
Polska wynegocjowała w tej materii okres przejściowy. Do 30 czerwca 2009 r. pobierany podatek wynosić będzie 10 proc. przychodu, później — 5 proc., a od 1 lipca 2013 r. dochody z tytułu należności licencyjnych będą zwolnione z podatku.
Częściowo odpłatne
Od 1 stycznia 2005 roku obowiązuje w ustawie o CIT pojęcie świadczeń częściowo odpłatnych.
Istotną zmianą jest również wprowadzenie możliwości zaliczania w koszty uzyskania przychodu wynagrodzeń ze stosunku pracy oraz zasiłków wypłacanych przez zakład pracy dopiero w momencie ich faktycznego wypłacenia. Jednocześnie składki na ZUS w części finansowanej przez płatnika zaliczane są do kosztów dopiero z chwilą ich zapłaty.