Czwarty baron Rothschild przekazał rodową pałeczkę

Jacek ZalewskiJacek Zalewski
opublikowano: 2024-03-01 17:14

W wieku 88 lat odszedł Nathaniel Charles Jacob Rothschild (29 kwietnia 1936 – 26 lutego 2024), 4. baron Rothschild, członek brytyjskiej Izby Lordów. Był nestorem potężnego bankowego rodu Rothschildów, bankierem inwestycyjnym, który pełnił ważne role w brytyjskim biznesie i w życiu publicznym.

Posłuchaj
Speaker icon
Zostań subskrybentem
i słuchaj tego oraz wielu innych artykułów w pb.pl
Subskrypcja

Słynna dynastia jest bardzo rozbudowana, ale tytuł barona przysługuje wyłącznie nestorowi na samym szczycie i przechodzi z ojca na syna. Bankierów oczywiście stać było już od XIX wieku na doskonałą opiekę zdrowotną, zatem byli i są długowieczni. Od pradawnej epoki królowej Wiktorii baronów Rothschild było zaledwie… czterech, w następujących latach (pierwsza data to nie rok urodzenia, lecz przejęcia honorów): Nathan Mayer 1885-1915, Lionel Walter 1915-1937, Nathaniel Mayer Victor 1937-1990 oraz Nathaniel Charles Jacob 1990-2024.

Korzenie bankierskiego rodu zapuszczone zostały nie w Londynie, lecz w niemieckim Frankfurcie nad Menem, gdzie akurat współcześnie mieści się Europejski Bank Centralny. Żydowski kupiec i numizmatyk Mayer Amschel von Rothschild (1744-1812) umiejętnie wykorzystał okres rewolucji pod koniec XVIII wieku i wojen napoleońskich, dochodząc do ogromnych pieniędzy. Kupił sobie nie baronostwo brytyjskie, lecz zaznaczone w nazwisku szlachectwo niemiecko-austriackie – von. Zasadnie uważany za ojca finansów międzynarodowych sklasyfikowany został przez magazyn „Forbes” na siódmym miejscu światowego rankingu biznesmenów wszech czasów.

Czarna legenda rodu Rothschildów głosi, że od czasów Napoleona finansowali… obie strony każdej europejskiej i światowej wojny. Może to przesada, ale faktem jest, że współpracowali z najróżniejszymi rządami, często skonfliktowanymi. W dziejach familii bardzo ważna jest okoliczność, że to bankierzy europejscy, absolutnie nie amerykańscy. Ogromne pieniądze oraz liczne zamki, hotele i inne luksusowe posiadłości Rothschildów koncentrują się w Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech i Austrii. Tylko pojedyncze rezydencje mają we Włoszech, Szwajcarii, Holandii i śladowo w USA. Przez dwa wieki czuli się w Europie bezpiecznie, tragiczny dla Żydów hitlerowski okres 1933-1945 przeczekali z wiarą w potęgę brytyjską, nie musieli ewakuować się za ocean.

Ten bardzo skrótowy rys historyczny przypomniał, na czele jakiej rodziny stał Jacob – powszechnie znany pod właśnie trzecim imieniem – Rothschild. Kształcił się w Eton College – gdzieżby indziej – a następnie studiował historię w Christ Church w Oksfordzie – gdzieżby indziej. W 1961 r. ożenił się z Sereną Mary Dunn (1935-2019), wnuczką wybitnego kanadyjskiego finansisty – gdzieżby w innym środowisku znalazł partnerkę na całe życie.

Do rodzinnego biznesu naturalnie włączył się w 1959 r. jako 23-latek. Od 1963 r. był już wspólnikiem w firmie NM Rothschild & Sons w New Court. W 1976 r. jego ojciec Nathaniel Mayer Victor, czyli 3. baron Rothschild, przekazał prezesurę banku Evelyn de Rothschild. Jacobowi było z kuzynką nie po drodze, dlatego w 1980 r. opuścił bank, przejmując kontrolę nad Rothschild Investment Trust (obecnie RIT Capital Partners), funduszem inwestycyjnym notowanym na londyńskiej giełdzie. W 1991 r. po opuszczeniu NM Rothschild & Sons Limited założył Rothschild Assurance Group (obecnie St. James's Place). W późniejszych latach zajmował kilka innych stanowisk biznesowych, inwestował w nieruchomości, interesował się także ropą naftową i rynkiem energii. Od listopada 2003 r. do przejścia na emeryturę w 2008 r. (czyli w wieku 72 lat) był wiceprezesem telewizji BSkyB. Najważniejsze jednak, że po śmierci w 1990 r. ojca został 4. baronem Rothschild, czyli cieszącą się szacunkiem głową słynnej rodziny, chociaż wcale nie szefem jej biznesowych interesów.

Jacob Rothschild odegrał w Wielkiej Brytanii znaczącą rolę w filantropii artystycznej. W latach 1985-1991 był przewodniczącym rady nadzorczej Galerii Narodowej, a w okresie 1992-1998 prezesem Funduszu Pamięci Dziedzictwa Narodowego. Na zaproszenie premiera Johna Majora kierował w latach 1994-1998 Brytyjskim Funduszem Loterii Dziedzictwa Narodowego, odpowiedzialnym za dystrybucję dochodów z narodowej loterii na rzecz sektora dziedzictwa kulturowego. Było to wpływowe stanowisko, które nadzorowało dystrybucję 1,2 mld GBP. Jako uznany koneser sztuki bywał zapraszany także do zarządów muzeów zagranicznych, pełnił taką funkcję m.in. w Ermitażu w Sankt Petersburgu (do 2008 r.) oraz w Katarskim Urzędzie Muzeów (do 2010 r). W 2014 r. otrzymał amerykański Medal im. Jeana Paula Getty'ego „za wybitne osiągnięcia w dziedzinie muzealnictwa, badań historii sztuki, filantropii, konserwacji i nauk konserwatorskich”. Szczególnie aktywny był w renowacji Somerset House w Londynie, przeprowadził także za własne pieniądze odnowienie Spencer House, jednej z najwspanialszych XVIII-wiecznych londyńskich kamienic, która sąsiadowała z jego biurami.

W 1988 r. Jacob Rothschild odziedziczył po ciotce Dorothy de Rothschild posiadłości Waddesdon i Eythrope w Buckinghamshire. Szczególnie wartościowy obiekt to Waddesdon Manor zbudowany przez 1. barona Rothschilda w 1889 r. Jacob był głównym darczyńcą renowacji tego wspaniałego pałacu/dworu za pośrednictwem rodzinnego funduszu charytatywnego. Pod jego protektoratem Waddesdon Manor stał się regularnym miejscem wizyt goszczących w Wielkiej Brytanii głów państw, m.in. amerykańskich prezydentów Ronalda Reagana i Billa Clintona. W 1990 r. Margaret Thatcher przyjęła tam francuskiego prezydenta François Mitterranda. Waddesdon Manor w 2002 r. był gospodarzem Europejskiego Okrągłego Stołu Gospodarczego.

W naturalny sposób Jacob Rothschild wspierał również działalność charytatywną swojej żydowskiej rodziny w Izraelu, był m.in. przewodniczącym fundacji, która przekazała Państwu Izrael budynki Knesetu i Sądu Najwyższego. Ponadto był honorowym prezesem Instytutu Badań nad Polityką Żydowską. Pełnił funkcję członka Rady ds. Badań nad Sztuką i Humanistyką powołanej przez rząd brytyjski, był honorowym członkiem Akademii Brytyjskiej i członkiem zarządu Fundacji Charytatywnej Księcia Walii.

4. baron Rothschild w 2002 r. uhonorowany został przez królową Elżbietę II wyjątkowo prestiżowym Orderem Zasługi, przyznawanym za wybitną służbę w siłach zbrojnych, osiągnięcia na polu nauki, sztuki albo literatury lub za wspieranie kultury. Jego nadzwyczajność polega na tym, że w danym czasie mogą go posiadać tylko 24 żyjące osoby ze Wspólnoty Narodów, a zatem zakwalifikowani kandydaci po prostu… czekają. Jacob Rothschild właśnie zwolnił miejsce dla kogoś godnego odznaczenia.

Po śmierci nestora rodzina Rothschildów w specjalnym oświadczeniu oznajmiła, że „nasz ojciec Jacob odegrał niezwykle ważną rolę w życiu wielu ludzi” i że „zostanie pochowany zgodnie z żydowskim zwyczajem podczas małej rodzinnej ceremonii”, zaś „pomnik upamiętniający jego życie zostanie wystawiony w późniejszym terminie”. Był zdecydowanie bardziej familijnym prezydentem niż premierem zarządzającym imperium. W sztafecie Rothschildów pałeczkę rodzinnego guru niósł przez 34 lata.