AWANS KOBIETY ZALEŻY OD STYLU ZARZĄDZANIA
Raport Polskie Menedżerki 2000
Według wyników badania przeprowadzonego przez Międzynarodowe Forum Kobiet, Babson College i Projekt Firma 2000, coraz więcej kobiet piastuje najwyższe stanowiska kierownicze. Jednak nadal 78 proc. kadry zarządzającej to mężczyźni. Jedynie najniższe funkcje kierownicze pełni porównywalna liczba kobiet i mężczyzn.
Ankiety, na podstawie których sporządzono raport, zostały rozesłane do ponad 20 tys. polskich kobiet - menedżerów. Odpowiedziało na nią blisko 2 tys., z których większość zatrudniona była jako wiceprezes i wicedyrektor.
— Ta baza danych pozwoliła odpowiedzieć na pytanie, jaki odsetek stanowią kobiety wśród ogółu menedżerów, oraz nakreślić profil menedżerek zarówno jako jednostek, jak i z punktu widzenia zajmowanych przez nie stanowisk — twierdzi Ewa Lisowska, prezes Międzynarodowego Forum Kobiet, współautorka raportu.
Wykształcone
Typowa menedżerka, według raportu, ma 45 lat, mieszka w mieście i ukończyła studia ekonomiczne. Średnio zatrudniona była przez 22 lata, w tym jako kierownik — 13 lat. Mimo iż polskie menedżerki stanowią niewątpliwie dobrze wykształconą grupę, jedynie około 20 proc. z nich otrzymało dyplomy wyższych uczelni w ciągu ostatnich dziesięciu lat.
— Właściwie trudno jest wyrokować, dlaczego sporo kobiet, które ukończyły studia, nie robi dalszej kariery. Być może przyczyn należy szukać w podejściu do pracy i wyznaczania sobie celów. Bardzo często planują swoją karierę w dłuższej perspektywie i w sposób mniej agresywny nią zarządzają. Trzeba przyznać, że kobiety są dużo lepiej przygotowane do wykonywania swojej pracy. Jest to wymuszone sytuacją na rynku. Są segmenty, w których na stanowiskach kierowniczych zdecydowanie dominują kobiety, szczególnie w bankowości i finansach — podkreśla Sergiusz Najar, wiceprezes Stowarzyszenia Menedżerów w Polsce.
Według ankietowanych menedżerek, czynnikiem utrudniającym im awansowanie na najwyższe szczeble kierownicze jest stereotypowe podejście i utarte sądy mężczyzn o kobietach na kierowniczych stanowiskach. Podkreślają też, że często wykluczane są w firmach z nieoficjalnych sieci kontaktów i przepływu informacji.
Mniejsze szanse
— Prawie połowa naszych respondentek nie ukrywała, że nie ma znaczącego doświadczenia w sprawowaniu funkcji kierowniczych. Z taką opinią zgadzają się również szefowie mężczyźni, którzy są przekonani, że kobiety są zbyt krótko w szeregach menedżerów — przyznaje Ewa Lisowska.
Zdaniem przedstawicieli firm rekrutujących kadrę zarządzającą, bardzo nikły procent kobiet zostaje zatrudnionych, mimo rekomendacji.
— Coraz więcej kobiet wykazuje zainteresowanie objęciem najwyższych funkcji. Jednak mimo pozytywnych opinii wystawianych przez firmy rekrutujące, końcowy wybór pracodawców w przeważającej liczbie pada na mężczyznę — przyznaje Anna Plewa, prezes WGK Audyt Personalny.
Przeważająca część kobiet, które wzięły udział w badaniu, zatrudniona była na posadach związanych z księgowością i finansami.
— Bardzo spektakularny jest awans księgowości w hierarchii ważności stanowisk w firmie. Obecnie księgowe pełnią jedną z ważniejszych funkcji w firmie. Zdarza się coraz częściej, że stanowisko księgowej łączone jest z funkcją członka zarządu — zauważa Anna Plewa.
Również Sergiusz Najar zapewnia, że w bankowości na stanowiskach dyrektorów oddziałów pracuje wiele kobiet.
— Z pewnością ich kompetencje pozwalają określić je mianem menedżerów zgodnie ze współczesnym rozumieniem tego pojęcia. Kobiety w ramach konkurowania o określone pozycje stworzyły własny rynek pracy, z pewnością mają też coraz większe szanse na piastowanie najwyższych funkcji — ocenia.
Zdolność dostosowania
Wśród przedsiębiorstw, w których zatrudnione były badane menedżerki, dominowały firmy prywatne należące do krajowych osób prawnych (30 proc.), a następnie spółki z wyłącznym udziałem kapitału polskiego (29 proc.). Firmy zagraniczne lub z udziałem kapitału zagranicznego stanowiły jedynie 16 proc., a państwowe 12 proc.
— Uzyskane wyniki wskazują, że słabo reprezentowane były silnie sfeminizowane firmy państwowe, szczególnie placówki zdrowotne i oświatowe. Ponad 50 proc. firm reprezentowanych przez badane menedżerki powstało w latach 90., dynamicznie się rozwija i działa w warunkach silnej konkurencji. Można stwierdzić, iż kobiety dobrze radzą sobie w gospodarce rynkowej, pracując w przedsiębiorstwach, nad którymi swojego parasola ochronnego nie rozpina państwo — podsumowuje współautorka raportu.
Męski autorytaryzm...
Na to, że kobiety nadal stanowią niewielki procent kadry zarządczej, składa się kilka czynników. Przeważnie muszą godzić życie zawodowe z rodzinnym, poza tym bardzo często brakuje im poparcia ze strony osób już piastujących wysokie stanowiska. W znacznym stopniu wpływ na awans ma dobra opinia w miejscu pracy (62 proc.) oraz umiejętność komunikowania się (59 proc.) i współżycia z ludźmi (58 proc.).
— Wspinanie się po szczeblach kariery ułatwiają kobietom wcześniejsze sukcesy zawodowe. Poza tym muszą decydować się na obranie stylu zarządzania łatwego do zaakceptowania przez mężczyzn menedżerów. Większość badanych cele i rozwój firmy widzi podobnie jak mężczyźni. Do priorytetów zaliczają więc utrzymanie płynności finansowej firmy, jej dynamiczny rozwój oraz satysfakcję klientów — wylicza Ewa Lisowska.
Przyznaje, że większość właścicieli stawia na typowo męski sposób zarządzania firmą, charakteryzujący się metodycznym przetwarzaniem informacji i tworzeniem procedur.
...i żeńska sieć kontaktów
— Kobiety częściej traktują swoje relacje służbowe z ludźmi jako sieć kontaktów, nie zaś jako zhierarchizowaną strukturę. Przy podejmowaniu decyzji często kierują się wartościami, a satysfakcję czerpią nie tylko z osiągnięcia określonych rezultatów, ale także z wykonywania interesującej pracy — podkreśla Anna Plewa.
Kobiety menedżerki przejęły jednak na własny użytek wiele aspektów męskiego stylu zarządzania, ponieważ ułatwia to awans w firmie. Potwierdzeniem może być fakt, że średnie dochody kobiet utożsamiających się ze stereotypem męskim były stosunkowo najwyższe.
— Przeciętne wynagrodzenie kobiet na kierowniczych stanowiskach wynosiło około 6,5 tys. zł, jednak miesięczna pensja 80 proc. badanych nie przekroczyła 9 tys. zł. Optymistyczne jest to, że mimo iż większość menedżerek zarabia dużo mniej niż ich koledzy na równorzędnych stanowiskach, są zadowolone z uzyskiwanych dochodów. Są także przekonane, że w roli menedżerów mogą być równie skuteczne jak mężczyźni — zapewnia Ewa Lisowska.
Aneta Królak
RÓWNE PRAWA: Pracodawcy dużo chętniej niż kiedyś zatrudniają kobiety na stanowiska średniego i niższego szczebla zarządczego. Rozumieją niestosowność stwierdzenia — tylko nie kobieta — przekonuje Anna Plewa, prezes WGK Audyt Personalny. fot. Grzegorz Kawecki
NIEPRAKTYCZNIE: Sergiusz Najar, wiceprezes Stowarzyszenia Menedżerów w Polsce, przyznaje, że na wzór męskich klubów zainteresowań, coraz częściej powstają stowarzyszenia czysto damskie. Jednak w przypadku chęci dzielenia się poglądami i doświadczeniami warto spotykać się w ramach jednego klubu. Do SMP należy kilka kobiet. fot. Borys Skrzyński
JA, MENEDŻER: Jako przedsiębiorcy, zarówno kobiety jak i mężczyźni, są do siebie podobni. Jako grupa podejmują decyzje w sposób bardziej logiczny i analityczny — twierdzi Ewa Lisowska, prezes Międzynarodowego Forum Kobiet. fot. Borys Skrzyński